Antalya'daki,Termessos Antik Kenti, Pisidia Bölgesi'nin “Milyas” olarak anılan, “Güllük” adını taşıyan Solymos Dağı'ndaki vadide, Anadolu'nun en eski halklarından Luvi'lerin soyundan gelme Solym'ler tarafından kurulmuş antik kent.Bölge, Milli Park içinde yer alır. Antalya-Korkuteli karayolunun 24'üncü kilometresinden sola tırmanan özel yolla, Güllük Dağı'ndaki kalıntılara ulaşılabiliyor.
Büyük İskender'e karşı savundular
Şehrin tarih sahnesine çıkışı Büyük İskender'in İ.Ö.333'de kenti kuşatması ve Termesosluların güçlü bir savunma yaparak kenti teslim etmemesiyle olmuştur. İskender'in ölümünden sonra kent Ptolemy'ler tarafından alınmıştır. İ.Ö. 189 yılında komşu şehir İsinda'yı zapteden Termessos'lular İsinda halkının şikayeti üzerine Anadolu'daki Roma Kuvvetleri Komutanı Manlius Vulso tarafından cezalandırılmışlardır. İ.Ö. 71'de Roma ile arasında “dostluk ve ittifak” bulunan Termessos'un işlerinde bağımsız olduğu ve kendi kanunlarını kendileri yapacakları konusu da Roma senatosunca kabul ve tasdik edilmiştir.
Roma İmparatorluğu'nda bağımsızlığını korudu
Roma İmparatorluk döneminde ise şehrin bağımsızlığını koruduğu bastığı sikkelerden anlaşılmaktadır. Şehrin Bizans döneminde ve sonraki devirlerdeki durumu hakkında hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Termessos kenti terk edildikten sonra yeni bir yerleşmeye tanık olmadığı gibi deprem ve doğal tahribin dışında oldukça sağlam ve iyi korunmuş ören yerlerinden biri olarak gösterilebilir.
Kurucunun evi, villa kalıntıları
İmparator Hadrian devrinde yapılmış İon düzenindeki tapınağın basamak ve anıtsal girişine rastlanır.Batısındaki portiko veya stoa, II. Attalos zamanında (İ.Ö. 159–138) inşa edilmiş olup Dor düzenindedir. Agoranın doğusunda, yamaca yaslanmış olan ve Antalya Körfezi'ni görebilen konumdaki tiyatro yer alır. Şehrin güneybatısında, “Kurucunun Evi” olarak adlandırılan villanın kalıntıları yer almaktadır. Cephe duvarı Dor düzeninde olan ve 6 m yüksekliğe erişen yapı, kapısının sol tarafındaki kitabeden dolayı ‘Kurucunun Evi” adını almıştır.
Köpek Lahdi de bulunuyor
Termessos, çok sayıda tapınağa ve çok geniş mezarlık alanlarına sahip. Bunlardan Büyük İskender döneminin önemli komutanlarından Alketas'ın mezarı ve diğerleri şehir tarihine ışık tutmaları açısından da önemli. Anıtsal mezarların yanında çok sayıda savaşçılıklarını betimleyen kalkan motifli lahit, mezarlık alanında oldukça geniş bir yer kaplar. Antalya Müzesi'nde Termessos'a ait en ilginç eser “Lahitler Salonu”nda sergilenen “Köpek Lahdi” dir. Stefanos adlı köpeğe sahibesi tarafından yazılmış şiirsel kitabe benzersiz olmasıyla ayrı bir önem taşır.
Köpeğe yazılan şiir:
Bu lahit, köpeklerle ilgili en ilginç buluntulardan birisidir. Şimdi Antalya Müzesi'nde korunan, kireçtaşından yapılmış bir küçük bir lahit, yani taş mezar. Bu lahdin dar kenarlarından birinde yer alan ama ilk satırları okunamayacak kadar aşınmış olan Grekçe şiir de bulunuyor. Tercümesi şöyle:
"Oynaşırken ona ‘Sevimli Stephanos' derlerdi
Ölüm götürdü ansızın; şimdi mezarda bedeni
Stephanos'un mezarı bu, şimdi yok oldu, gitti
Stephanos'um ben, Rhodope yaptırdı bu mezarı
Ağladı Rhodope ve gömdü köpeğini bir insan gibi"
Sahibesi o kadar üzül müş ki.....
Stephanos, yani çelenk, adındaki köpeğinin ölümü Rhodope adındaki sahibesini o kadar üzmüş ki, ona bir lahit-mezar yaptırmış ve üzerine bu ağıtı yazdırmış Güllük Dağı'nda, köpek Stephanos'un lahdinin bulunduğu yörede çok önceden bir diğer lahdin üzerindeki Grekçe yazıtta Aurelia Rhodope adındaki bir kadının adı var.Bu kadının köpek Stephanos'un sahibesi olan Rhodope ile aynı kişi olma olasılığı da var. Her iki yazıtın da İ.S. 3. yüzyıla tarihlenmesi bu olasılığı güçlendiriyor.
