Geçtiğimiz günlerde TBMM'ye sunulan ve yasalaşan Seçim ve Siyasi Partiler Yasası değişikliğinin tartışmaları devam ediyor. Cumhuriyet Halk Partisi seçim yasasında yer alan bazı maddeleri iptali için AYM'ye başvurdu. İttifak partilerinin milletvekili hesaplama sisteminde de değişiklik yapılacak olan yasada ayrıca seçim barajı da yüzde 7'ye düşürüldü. Seçim yasası tartışmaları sürerken vatandaşlar da "Seçim yasasında hangi maddeler ve kanunlar var? Seçim kanunu içeriği nedir? gibi sorulara yanıt aramaya başladı.
AK Parti ve Milliyetçi Hareker Partisi (Cumhur İttifakı) ortak imzasıyla TBMM'ye sunulan Seçim ve Siyasi Partiler Yasası geçtiğimiz günlerde yasalaşmıştı. AK Parti ve MHP'nin üzerinde uzun süredir çalıştığı seçim yasasının TBMM'den geçmesi tartışmaları da başlattı. Muhalefet yasanın eksik ve yanlış yanları olduğunu belirtti. CHP'den gelen son dakika gelişmesine göre parti yönetimi Seçim yasasının bazı maddeleri için AYM'ye başvurdu.
Seçim yasası maddeleri neler?
Yasa ile il ve ilçe seçim kurullarında "en kıdemli hakim"in görev alması zorunluluğu kaldırılıyor.
Yüzde 10 olarak uygulanan seçim barajı bundan sonraki seçimlerde yüzde 7 olarak uygulanacak. İttifak olarak yüzde 7 barajını geçen partiler, seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan, milletvekili çıkaramayacak.
İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak.
İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D'Hondt uygulaması ile belirlenecek.
Meclis'te grup kurmuş olmak, seçime katılabilmenin yeter şartından biri olamayacak. Siyasi partilerin seçime girebilmesi için 41 ilde örgütlenmeleri ve büyük kongrelerini gerçekleştirmeleri gerekecek.
Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti, oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden 3 ay önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak.
Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir şekilde oy kullanma hakkından yoksun bırakılmayacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres bilgileri esas alınacak.
İl seçim kurulu, bir başkan, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.
İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenecek. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlayacak.
İlçe, il ve büyük kongrelerini iki defa üst üste yapmayan partiler ise seçime katılma yeterliliğini kaybedecek.
Yargı alanında da yasal düzenleme ile birlikte değişiklikler yürürlüğe girecek.
İl Seçim Kurulu başkanları, birinci derecedeki hakimler arasından kura ile belirlenecek.
Görme engellilerin tek başına oy kullanabilmeleri için oy pusulalarına uygun bir şablon geliştirilecek. İsteyenler, refakatçi dışında şablon desteğiyle oyunu kullanabilecek.
CHP hangi maddeleri AYM'ye taşıdı
CHP grubu, yasanın seçim kurullarını düzenleyen 5 ve 6, cumhurbaşkanını propaganda yasakları dışında tutan 11 ve seçim kurullarının 3 ay içerisinde yenilenmesini öngören 12'nci maddelerinin yürürlüğünün durdurulmasını ve iptalini istedi. CHP'nin Anayasa Mahkemesi'ne yapılan başvuruda, şu görüşlere yer verildi:
"7393 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5, 6, 11 ve 12'nci maddeleriyle 298 sayılı Kanun'da yapılan değişiklikler (il ve ilçe seçim kurullarında görev alan hakimlerin kıdem esası yerine ad çekme usulüyle belirlenmesi ve mevcut kurulların üç ay içinde getirilen değişikliğe istinaden yeniden teşekkül ettirilmesi ile Cumhurbaşkanı için öngörülen propaganda yasaklarında hukuki boşluk oluşturulması) başta demokratik hukuk devleti ve seçim güvenliği ilkeleri olmak üzere; Anayasa'nın 2, 5, 11, 13, 14, 17, 36, 37, 67, 68, 79, 138'inci maddelerine aykırı olması sebebiyle; telafisi imkansız zararlar ortaya çıkacağı için, iptal davası sonuçlanıncaya kadar ivedilikle yürürlüklerinin durdurulmasına ve iptallerine karar verilmesi talep edilmektedir."
