Kimlikte Osman Nuri olarak geçen Nurettenin Topçu 1909 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Ahmet Efendi Erzurum'dan İstanbul'a yerleşen ve Çemberlitaş'ta kasap dükkanı işleten bir esnaftı.
İlköğretimini ve Lise eğitimini İstanbul'da tamamlayan Nurettin Topçu, liseden mezun olduğu sene 1928'de Fransa'ya gitti. Fransızcasını geliştirmek ve Türkiye'de gördüğü eğitimle fark derslerini verebilmek için Aix Lisesine başladı. Buradan mezu olduktan sonra Strazburg Üniversitesi'nde felsefe eğitimi aldı. Nurettin Topçu, "İsyan Ahlakı" isimli Türkçe'ye çevrilen teziyle Sorbonne Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı.
Yunus Emre ve Mevlana Celaleddin Rumi'nin düşüncelerinden de etkilenen Topçu, Sorbon'da başladığı Bergson üzerine çalışmasıyla doçent ünvanı almasına ve İstanbul Üniversitesi'nde iki yıl eylemsiz doçent olarak çalışmasına rağmen kendisine üniversitede kadro verilmedi.
Nurettin Topçu Türkiye'ye dönüş yaptıktan sonra başta Galatasaray Lisesi olmak üzere pek çok okulda öğretmenlik yaptı. Yaklaşık 40 yılını öğretmenlikte geçiren Topçu, 1960 ihtilaline kadar 1960 ihtilaline kadar Robert Koleji'nde tarih, İstanbul İmam Hatip Okulu'nda psikoloji, felsefe ve dinler tarihi dersleri verdi.
Düşünce dünyasıne etki eden Nakşi şeyhi Abdülaziz Bekkine Efendiye intisap eden Nurettin Topçu, şeyhinin vefatından dolayı yaşadığı acıyı "Taşralı" kitabındaki "Yıldırım'ın Huzurunda" başlıklı yazısıyla anlattı.
Nurettin Topçu, Celal Ökten'den de İslami ilimler yönünden faydalandı ve daha sonra İmam-Hatip okullarının kuruluşunda programların hazırlanmasında Celal Hoca ile mesai arkadaşlığı yaptı.
Anadolu coğrafyasında yaşayan herkesi merkeze koyan "Anadoluculuk" düşünce hareketini savunana Nurettin Topçu, kadim İslam ve Türk tarihini, tasavvufu ve modern dönemdeki sosyolojik gerçekliğini tahlil etti.
Anadolu coğrafyasına ve Türk tarihine bağlı bir milliyetçilik anlayışı getiren Nurettin Topçu, -Hareket, Allah'la insanın terkibidir- ifadesini ölçü alan ekonomi, ahlak, felsefe gibi alanlarda pek çok yazılar yazmıştır.
"Hareket", "irade" ve "isyan" Topçu'nun düşünce dünyasının temel kavramlarını oluşturdu. "İsyan"ı "insanı Allah'a götürecek yolları tıkayan her şeye başkaldırı" olarak tanımlayan Nurettin Topçu, Batıcılığın ve Batılılaşma çabalarının taklitten öteye gidemeyişinin nedenini kültür ile medeniyetin birbirine karıştırılmasında gördü.
Nizam Ahmed imzasıyla da şiirler yayımlayan Nurettin Topçu yakalandığı pankread kanserinden dolayı 10 Temmuz 1975 yılında 66 yaşında vefat etti. Topçu, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Kozlu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Nurettin Topçu'ya 2017'deki Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nde "Vefa" ödülü verildi.
Eserleri: "İsyan Ahlakı", "Yarınki Türkiye", "İslam ve İnsan", "Ahlak Nizamı", "Ahlak", "Devlet ve Demokrasi", "Mevlana ve Tasavvuf", "Kültür ve Medeniyet", "Türkiye'nin Maarif Davası", "Taşralı", "Bergson", "Mehmet Akif", "Büyük Fetih"
