Pazara gidip alışveriş yaptınız ama eve geldiğinizde size verilen paranın yırtılmış olduğunu fark ettiniz.
Otobüse bindiniz ve inerken size şoförün hasarlı bir para üstü verdiğini anladınız ya da bir bankanın ATM'sinden para çektikten sonra bunların arasında birisinin "sahte" olduğu zannına kapıldınız. Belki de gerçekten market alışverişinde elinize sahte para tutuşturuldu....
Peki bu durumda ne yapılmalı.
En çok sorulan ve cevabı merak edilen konulardan birisi de bu.
İşte böyle bir durum ile karşı karşıya kaldığınızda izleyeceğiniz yol ve yöntemler:
Türk parasının kanuni dayanağı
Öncelikle belirtmek gerekirse; Türk Parası Kıymetini Korumu Hakkında 1567 sayılı kanun uyarınca paramızın korunması söz konusu. 25 Şubat 1930 tarihli mevzuatın ardından daha sonra çeşitli tarihlerde yayımlanan Kanunlarla süresi 25 Şubat 1970 tarihine kadar uzatılmış, en son 11 Şubat 1970 tarihinde yayımlanan 1224 sayılı Kanunla süresiz olarak uzatılmıştır. Bakanlar Kurulunun bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, üçbin Türk Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılır.
Bilmelisiniz ki; yırtık ve hasarlı banknotları değiştirmeniz imkansız değil.
Elinizdeki paranın yazıları okunmayacak durumda, üzeri kirlenmiş, boya sıçramış ya da yırtılmış, değerleri tespit edilebildiği sürece değiştirilebilme imkanına sahip. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın Türk Parasının İtibarını Koruma Kanunu'na göre hasarlı, kopuk ya da zarar görmüş paraları olan kişiler bu paraları değiştirme hakkına sahip.
İlgili bankalara başvurun
Elinizde şüpheli yaklaştığınız hasarlı paraların telafisi için banknot ya da bozuk para olsun fark etmez. Öncelikle para değişimi için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na ya da bu konuyla ilgilenen bankalara gitmelisiniz.
Para değişimi yapılan gişelerden işlem için numara alıp sıranızı beklemeniz gerek. Sıranız geldiğinde kimliğinizi gişe memuruna verip değişim talebinde bulunmalısınız. Banka görevlisi konuyla ilgili birkaç soru sorup mantıklı cevaplar alması halinde değişim işlemini gerçekleştirecektir.
Hangi durumlarda değiştirilmiyor?
Para değişimi ve telafisi hususuyla lgilenen bankalar, bazı durumlarda para değişimi yapmaz. Değişimin yapılmadığı istisnai durumlar ise şöyle:
Paranın üstündeki seri numarasının okunmayacak durumda olması.
Paranın yüzeyinin ölçümünde kullanılan “kabarit cetvelindeki” 50 kareyi doldurmaması. (Bu cetvel, dikey ve yatay olarak konumlandırılmış toplam 100 kareden oluşur.)
Paranın yüzde 50'sinden fazlasının kopuk ya da yırtık olması ve kopmuş olan parçanın bulunamaması.
Para değişimi için belirtilen günlerde başvuru yapmamanız. Bankalar bu işlem için belli günler belirler.
Diğer günler talebiniz onaylansa da yeni paranızı hemen alamayabilirsiniz.
Bankamatikten işlem yapılabiliyor mu?
Pratik ve hızlı kullanımlarından ötürü birçok insan Bankamatikler aracılığıyla da hasarlı/yırtık paraları değiştirebileceğini düşünüyor ancak günümüz teknolojisinde Bankamatikler artık hasar görmüş ya da sahte paraları ayırt edebiliyor. Bu nedenle hasarlı paraların bu işle ilgilenen bankalar aracılığıyla yasal bir şekilde değerini karşılayarak değiştirilmesi daha önemli bir adım teşkil edecektir.
Elinizde kağıt (banknot) ya da madeni para olması fark etmez. Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı kapsamında tüm paralar, değişim şartlarına uyduğu takdirde değiştirilebilmektedir.
Sahte para varsa ne yapacağız?
Merkez Bankası; Türkiye'de banknot sahteciliği konusunda resmî bilirkişi konumunda olmakla birlikte, Türk lirasına olan güvenin devamlılığını sağlamakla görevlidir.Merkez Bankası; Ülkemiz genelindeki banknot sahteciliğini yakından takip edebilmek amacıyla, kendi bünyesinde Sahte Banknot İzleme Sistemi'ni (SBİS) geliştirmiştir.Sahte para bildirimleriniz için 155 Polis İmdat veya 156 Jandarma İhbar hatları kullanılabilir. Yapılan ihbarların aranan bir kişi veya bir sahtecilik şebekesinin ortaya çıkarılmasında önemli bir katkı sağlayabileceği unutulmamalıdır.
