Ülkemizde vergi uygulamaları çok çetrefilli bir yapı arz ediyor. Ekonomistler ne kadar çok vergi bulunursa bulunsun bu verginin açık ve net şekilde düzenlendiği ölçüde ödeme yönünden pek kafa karışıklığına neden olmayacağı fikrine sahip.
Aksi durum ise verginin gerek tanımının gerekse uygulama sürecinin karmaşık olması.
Kişi ve kurumların hangi dönemde ne miktar ve neye göre vergi verecek olmalarını bilmeleri ödeme sürecini de kolaylaştırmaktadır.
Ülkemizde zaman zaman belli dönemlerde vatandaşa daha doğrusu mükelleflere tanınan vergi muafiyetleri de ekonomik açıdan bu hakkın tanındığı ksimlere fiansal destek sağlamaktadır. Vergi istisna ve muafiyetine sahip reel sektör temsilcileri için bu uygulama ekonomik bir katkıyı da beraberinde getiriyor....
Türkiye'de vergi istisnası ve muafiyeti için kanunlar tarafından belli çizgiler belirlenerek sadece özel durumlarda geçerli olan ve bunun için hayata geçirilmiş haklar bulunmaktadır. Vergi muafiyeti bir mükellefin veya mükellef grubunun vergi dışı tutulma durumunu ifade ediyor. Bu muafiyet kısmen veya tamamen olabilir. Vergi vermekle yükümlüsü olması gereken gerçek veya tüzel kişilerin vergi kanununda yer alan kararlar doğrultusunda yükümlünün vergi dışında bırakılması.
Kimler yararlanabiliyor?
Vergi türüne göre muafiyetten yararlanacak kişiler (emekli, esnaf, girişimci veya engelli bireyler gibi) değişir. Örneğin gelir vergisi, birçok kişiyi ilgilendiren vergi türüdür.
Bir iş yeri açmadan gezici olarak iş yapan kalaycı, hallaç, ayakkabı ya da musluk tamircisi, nalbant, fotoğrafçı gibi küçük sanat erbabı kişiler,
Evde kullanılan mutfak robotu, dikiş makinesi, ütü ve benzeri makinelerle dışarıda işçi çalıştırmamak şartıyla dokuma ürünleri, nakış işleri, turistik eşya, tarhana, erişte mantı gibi ürünleri satanlar,
Ziraat işlerinde kullanılan hayvan ve hayvan arabası, motor ve traktör, sandal gibi vasıtalarla sürekli hale gelmeden ara sıra ücret karşılığında insan ya da hayvan taşıyanlar,
Nehir, deniz, göl ve su geçitlerinde 50 rüsum tonilatoya kadar motorsuz nakil aracı işletenler gelir vergisinden muaf tutulabilir.
Uygulama kimler için geçerli?
Bunlara ek olarak bilimsel araştırma, çevre, sağlık ve sosyal yardım konularında çalışmalar yürüten vakıflar da gelir vergisi muafiyetinden yararlanabilir.
Gelir vergisinin yanında yine birçok insanı ilgilendiren ve Türkiye sınırları içinde tüm taşınmaz mallardan alınan emlak vergisinden muaf tutulan kişiler de vardır.
Emlak Vergisi Kanunu'na göre muaf tutulan kişiler ise şöyle:
Brüt 200 metrekareden küçük evlerde oturanlar emlak vergisinden muaf olabilir. Ancak brütün dışında kalan kapalı otopark, hol ya da merdiven boşluğu gibi alanlar dahil edildiğinde hesap 200 metrekareyi geçiyorsa muafiyet olmaz.
Gaziler, ev hanımları, şehit yakınları ve engelli bireylerin yanında dul ve yetimler de emlak vergisinden muaf kişiler arasındadır.
Ayrıca başka bir evi ve geliri olmayan emekliler de emlak vergisinden muaf tutulabilir.
Vergide yansıma durumu
Bunların dışında vergi yansımasına da göz atmakta fayda var.
Vergi yansıması, kanunen vergiden yükümlü olan mükellef tarafından ödenecek verginin fiyat mekanizması aracılığıyla kısmen veya tamamen 3. kişilere aktarılmasıdır.
İleriye doğru vergi yansıması ise bir hizmet veya bir malın satıcıdan alıcısının üzerine yani daha genel bir tanımla üreticiden tüketici üzerine, bir başka deyişle arzdan talep üzerine doğru yansıtılması demektir.Geriye doğru vergi yansıması da verginin, satıcıya veya üreticiye yüklenmesi demektir. Böylece ileriye doğru yansımada olduğu gibi vergi, arzdan talep üzerine değil talepten arz üzerine doğru yansımaktadır.
