Avrupa Birliği'nin (AB) Rus gazına bağımlılığını hızla azaltma çabaları, enerji piyasalarında köklü değişiklikleri beraberinde getiriyor. Uzmanlar, AB'nin 2028'e kadar Rus gazından tamamen çıkış hedefinin dikkatli bir geçiş süreci gerektirdiğini belirtirken, Türkiye üzerinden sağlanacak LNG ve ek Azeri gaz akışlarının küresel gaz piyasalarının seyrinde kritik rol oynayacağını ifade etti. Ember Avrupa Enerjisi Politika Danışmanı Tatiana Mindekova, Rus boru hattı gazının yerini çeşitli kaynakların alacağını ve sürecin büyük ölçüde küresel piyasaya bağlı olacağını söyledi.
AB, Rus gazına olan bağımlılığını 2021'de yaklaşık yüzde 40-45 seviyesinden 2024 sonunda yüzde 20'nin altına düşürdü. Mindekova, REPowerEU planı çerçevesinde AB'nin 2028 başına kadar Rus gazını tamamen devre dışı bırakmayı hedeflediğini belirtti. Bu hedefin gerçekleştirilmesi için altyapı yatırımlarının zamanında tamamlanması, üye ülkeler arasındaki koordinasyon ve enerji talebinin kalıcı biçimde azaltılması gerektiğini ifade etti.
LNG VE BORU HATLARI ÖNE ÇIKIYOR
Mindekova, boru hatlarının tek kanal olmadığını, Rus gazının yerini Romanya'daki Neptun sahası, Hırvatistan, Yunanistan, Polonya, İtalya ve Türkiye üzerinden gelen LNG akışları ile Türkiye üzerinden geçen ek Azeri gazının alacağını söyledi. 2025 Eylül'ünde LNG ithalatının hacim olarak yüzde 29 arttığını belirten Mindekova, gölge taşımacılık ve yeniden ihracat uygulamalarının da Rus gazının AB piyasalarına dolaylı yollarla girmesine izin verdiğini ifade etti.
Altyapı bağımlılığı, yeni LNG terminalleri ve boru hatlarının kapasitesi, spot LNG fiyatlarının hava koşullarına ve küresel talebe duyarlılığı, AB'nin Rus gazından çıkış sürecinde kritik riskler oluşturuyor. Slovakya ve Macaristan gibi yüksek bağımlılığa sahip ülkeler geçiş sürecini yavaşlatabilecek etkenler arasında yer alıyor.
Mindekova, tek bir tedarikçinin Rus gazının yerini alamayacağını, bu nedenle Avrupa'nın arz kaynaklarını çeşitlendirmek zorunda olduğunu söyledi. Norveç'in 2024'te yaklaşık 91 milyar metreküp gaz sağladığını, ABD'nin ise LNG ithalatının yüzde 45'ini oluşturduğunu belirtti. Kuzey Afrika'dan sağlanan yaklaşık 39 milyar metreküp gazın büyüme potansiyelinin sınırlı olduğunu ve Güney Gaz Koridoru'nun stratejik açıdan önem taşıdığını ifade etti.
Mindekova, Avrupa'nın ne kadar az gaz kullanırsa Rus hacimlerini ikame etmenin o kadar kolay olacağını vurguladı ve enerji verimliliği, elektrifikasyon ve yenilenebilir enerji artışının kritik olduğunu belirtti.
FİYATLAR VE TALİMATLAR ÖNEMLİ ROL OYNAYACAK
Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi Araştırmacısı Anne-Sophie Corbeau, AB'nin Rus gazına olan talebinin 2021'de 155 milyar metreküpken 2024 sonunda 35 milyar metreküpe gerilemesinin esas olarak Rusya'nın arzı kesmesinden kaynaklandığını söyledi.
Corbeau, AB'nin 2026 başında spot LNG ithalatını, 2026 ortasında kısa vadeli LNG sözleşmelerini ve 2028'de uzun vadeli LNG sözleşmelerini sonlandıracağını ve Rus LNG'sinin diğer pazarlara yönlendirileceğini belirtti.
TÜRKİYE KRİTİK KÖPRÜ KONUMUNDA
TürkAkım boru hattı üzerinden yılda yaklaşık 15 milyar metreküp gazın Macaristan, Slovakya, Sırbistan ve Yunanistan'a ulaştığını ifade eden Corbeau, bu akışın erken kesilmesinin karayla çevrili ülkelerde gaz fiyatlarını yükseltebileceğini söyledi. Önümüzdeki yıllarda piyasaya çok miktarda yeni LNG arzı girmesi bekleniyor ve bu durum gaz fiyatlarının düşmesine katkı sağlayacak. Ancak altyapının zamanında tamamlanması, Neptun sahasının üretime başlaması, Krk LNG terminal kapasitesinin artırılması ve boru hatlarının genişletilmesi kritik öneme sahip.
Corbeau, herhangi bir aksaklığın arz güvenliğini tehdit edebileceğini belirterek, Türkiye'nin ve diğer transit ülkelerin küresel gaz arzındaki rolünü vurguladı.
aa