Deloitte Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Sektör Lideri Elif Düşmez Tek, Türkiye gaz piyasasında 2020'nin hareketli bir dönem olacağını belirterek, "Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) Yunanistan ve Bulgaristan ile enterkonneksiyon anlaşmalarını tamamlayacağını ve bu sayede Avrupa piyasalarıyla doğal gaz ticaretinin güçleneceğini öngörüyoruz." dedi.
Tek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de elektrik ve doğal gaz talebinin 2019'da yavaşladığını, buna rağmen elektrik üretiminde yaklaşık 3 bin megavatlık kapasite artışı olduğunu ifade etti.
Mevcut durumda elektrik sektöründe arz fazlası bulunduğunu dile getiren Tek, "Piyasadaki talep artışı arza göre düşük olduğu için elektrik fiyatlarındaki aşağı yönlü baskının önümüzdeki dönemde de devam edeceğini öngörüyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Arz fazlası, hidroelektrik üretimindeki artış ve kar marjlarındaki düşüş sebebiyle doğal gazdan elektrik üretiminin yüzde 20'nin altına düştüğüne dikkati çeken Tek, şöyle konuştu:
"Santral sıralamasında üretim şansı bulamayan bazı santrallerin ihtiyaç duyulan başka ülkelere taşınması gündemde. Ekonomideki büyüme beklentisiyle artması beklenen talep, bazı kömür santrallerinin çalışamayacak olması ve hidrolojinin normal seviyelerinde seyretmesiyle doğal gaz santralleri 2020'de daha fazla saat üretim yapma şansı bulabilir. Ancak bu santrallerin kredilerini geri ödeme kapasitelerinin artması için doğal gaz maliyetleri ve elektrik fiyatları da önemli bir belirleyici olacak."
Tek, ekonomik gelişmeler göz önünde alındığında Türkiye'de 2020'de beklenen büyümenin elektrik ve gaz talebini de artıracağını ve piyasada oluşacak hacimle elektrik sektörü oyuncularının oyun alanlarının genişlemesini beklediklerini anlattı.
Termik santraller, 6 ay içinde başvuru yapacak
Elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payının giderek arttığını vurgulayan Tek, bu yıl sona erecek Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması'nın (YEKDEM) yerine nasıl bir mekanizma getirileceğinin henüz netleşmediğini aktardı.
Tek, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihalelerinde çıkan fiyatlar doğrultusunda 2020 sonrasında yenilenebilir enerjiyi destekleme fiyatının daha düşük olacağını öngördüklerini söyledi.
Bu yıl güneşte mini YEKA ihalelerinin gerçekleştirileceğine dikkati çeken Tek, "Bu gelişmeler doğrultusunda, elektrik sektöründeki yeni yatırımların serbest piyasa koşullarına bağlı yatırımlardan ziyade, alım garantili anlaşmalar aracılığıyla yapılmasını bekliyoruz." dedi.
Tek, öte yandan, yerli kömür santrallerinin geçici izin belgesi alması ya da kapatılmasının sektörü etkileyeceğini belirterek, şunları kaydetti:
"1 Ocak itibarıyla Çevre Kanunu gereği yatırımlarını tamamlamayan 5 termik santral tamamen, 1 termik santral ise kısmi olarak kapatıldı. İncelenen 7 termik santralden 4'üne geçici faaliyet belgesi verildi, 3 santral ise gerekli çevre izinlerini aldı. 5 santralin kapatılmasına rağmen enerji arzında önemli bir sorun yaşanmasını beklemiyoruz ama geçici faaliyet belgesi alan santrallerin de kapatılması durumunda belirli risklerin ortaya çıkması mümkün. Geçici faaliyet belgesi alan bu termik santrallerin mevzuat gereğince 6 ay içinde çevre izin ve lisans belgesi için bakanlığa başvuru yapmaları gerekiyor."
Gaz kontratları 2020-2022 döneminde sona eriyor
Doğal gaz tarafında uluslararası projelerin aktif rol oynayacağı bir döneme girildiğini dile getiren Tek, "TürkAkım'ın aktif olmasıyla ithalat kapasitemizde 1,75 milyar metreküp artış sağlanırken, mevcut Batı Hattı da atıl hale gelecek. Boru hattındaki akışın yer değiştirmesiyle Türkiye, Rusya'dan doğrudan doğal gaz ithal etmeye başlayacak. Gerekli altyapı yatırımlarının yapılması, hukuki eksikliklerin giderilmesi ve ticari şartların oluşması halinde, bu hat üzerinden Avrupa'ya gaz ihraç etme fırsatı doğabilecek." değerlendirmesinde bulundu.
Tek, TANAP'tan gelen gazın da bu yıl artmasını beklediklerini ifade ederek, "BOTAŞ'ın Yunanistan ve Bulgaristan ile enterkonneksiyon anlaşmalarını tamamlayacağını ve bu sayede Avrupa piyasalarıyla doğal gaz ticaretinin güçleneceğini öngörüyoruz." dedi.
BOTAŞ'ın 12 milyar metreküp, özel sektörün ise 4 milyar metreküplük doğal gaz alım kontratlarının 2020-2022 döneminde sona ereceğini anımsatan Tek, doğal gaz maliyetlerinin düşürülmesi için yeniden müzakere çalışmalarının yapılması ve enterkonneksiyon anlaşmalarının tamamlanması gerektiğini ifade etti.
