Türk topraklarında madencilik eskilere dayanmakta. Osmanlı döneminde 1815'te Bandırma'da bor, 1829'da Zonguldak'ta taş kömürü, 1848'de Bursa- Harmancık'ta krom bulunması ülkeyi yeni bir ekonomik eşige getirdi. Cumhuriyetin ilanından sonra, 1935 yılında kurulan Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA), madenciliğimizi ciddi biçimde ele alınmasına yönelik kuruluş. MTA, arama çalışmaları gerçekleştirirken yine Cumhuriyet ile birlikte devreye alınan Etibank, işletme ve pazarlama işlerini yürütmeye başladı. 1957 yılınna gelindiğinde Türkiye Kömür İşletmeleri kömür üretimini Etibank'tan devraldı.
90 maden türünün 80'i Türkiye'de
Dünyada üretimi yapılan 90 maden türünün 80'i Türkiye'de. 150 farklı türde doğal taş çeşitliği var. Ülkenin sahip olduğu mermer çeşitliliği ise 650. Böylesine büyük bir zenginliği ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlayacak bir noktada değerlendirmek önemli.Türk madeni bugün itibarıyla 197 ülkede kullanılıyor. Bunun daha da çeşitlendirilip derinleştirilmesi önem arz ediyor.Ülkemizin ithal kömür, demir cevheri, altın, bakır, kurşun, çinko ve birçok maden ile metale her yıl yaklaşık 25 milyar dolar ödediği bir gerçek.
Sektörel büyüme
Türk maden sektörü, 2020'nin ilk yarı döneminde 1,85 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Hammadde ve enerji kaynağı olması dolayısıyla tüm sektörler üzerinden ihracata sağladığı katkı 40 milyar dolar olan sektör, İspanya'da yüzde 16, Bulgaristan'da yüzde 42, İsrail'de yüzde 9 ve Suudi Arabistan'da yüzde 7 büyüdü.Tüm ihraç ürünlerinin ham maddesi olması sebebiyle Türkiye ekonomisine 40 milyar dolarlık katkı sağlayan sektör ihracatı 2019 yılında 4,3 milyar dolar olarak gerçekleşti.
193 bin madenci var
En ağır iş kollarından olan madencilik ve taş ocaklarında 192 bin 793 işçi çalıyor. Bu sektörde Türk Maden-İş'in 27 bin 295 üyesi bulunurken, Genel Maden- İş'in 8 bin 720, Öz Maden- İş'in 1352 üyesi bulunuyor.
Kömür madenlerinin son dönem karşı karşıya kaldığı sorunlarından birisi de işsizliğe kapı aralıyor olması. Kömür madenleri hızla kapatılırken farklı madenler için özel sektör yüzlerce yeni ocak açtı. Madenciliğin farklı alanlarında faaliyet gösteren özel şirketlere ait maden sayısı 2010 yılında 5 bin 581 olarak açıklanırken, 2018 yılında 6 bin 121'e yükseldi. Özel şirketler tarafından bu sekiz yıllık sürede toplam 540 yeni maden ocağı açıldı.
Sektörde ihracatta gerileme
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Başkanı Aydın Dinçer yaptığı yazılı açıklamada tüm sektörlere ham madde kaynağı olması sebebiyle ihracat ve ekonomiye dolaylı katkısı toplam 40 milyar dolar olan maden sektörünün geçen yılı yüzde 0,9 kayıpla tamamladığını ifade etmişti. Sektörde geçen yıl 4,27 milyar dolarlık ihracat yapıldığını aktaran Dinçer, bunun 1,7 milyar dolarlık bölümünün doğal taş madenlerinden oluştuğunu belirtti.
Salgından etkilendi
Dinçer, maden sektörünün, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından en fazla etkilenen sektörlerden biri olduğunu vurgulayarak, "Şubat 2020 itibarıyla ilk sert düşüşü sektör ihracatının yüzde 30'unu oluşturan Çin pazarında yaşadık. Yeni normal dönemin başlangıcı olarak kabul edilen haziran ayı ile toparlanmaya başladık." değerlendirmesinde bulunmuştu
Sektörde 2021 öngörüsü
2021'de maden arama, çıkarma ve işleme süreçlerine ilişkin sektörü daha ileriye taşıyacak, iş süreçlerini hızlandıracak ve kapsamı büyütecek düzenlemelere ihtiyaç duyulacak. Ham madde ve enerji kaynağı olması bakımından stratejik bir noktada bulunan ve aynı zamanda çeşitlilik bakımından dünyanın onuncu büyüğü olan Türk madenciliğinin daha dinamik bir çerçeveye oturması için bunların yapılması kaçınılmaz.
