Ekim ayında gıda enflasyonundaki yavaşlamada işlenmiş gıda fiyatlarının etkili olduğunu ve temel mal grubundaki düşüşte diğer temel mallar grubu kaynaklı baz etkisinin önce çıktığını bildiren Merkez Bankası'nın raporunda şöyle denildi:
"Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,00 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,71 puan azalarak yüzde 8,55'e gerilemiştir. Enflasyondaki gerilemede gıda ve temel mal grupları öne çıkmış, yıllık enflasyon enerji dışındaki tüm ana gruplarda düşüş kaydetmiştir. Bu dönemde gıda enflasyonundaki yavaşlamada işlenmiş gıda fiyatları etkili olurken, temel mal grubundaki düşüşte diğer temel mallar grubu kaynaklı baz etkisi öne çıkmıştır. Hizmet yıllık enflasyonu ulaştırma dışındaki grupların desteğiyle gerilemeye devam etmiştir.
Öte yandan, enerji fiyatları geçen ayın ardından bu dönemde de yüksek bir oranda artmıştır. Türk lirasındaki istikrarın yanı sıra enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının seyri çekirdek enflasyon göstergelerindeki düşüşü desteklemeye devam etmiş, B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seviyeler korunmuştur.
DEĞERLENDİRMELER
Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,00 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,71 puan azalarak yüzde 8,55 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,26 ve 0,87 puan düşüşle yüzde 7,64 ve 6,67 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet ve alkol-tütün gruplarının katkıları sırasıyla 0,39, 0,29, 0,19 ve 0,06 puan azalırken, enerji grubunun katkısı 0,13 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış ve vergi etkisi düzeltilmiş verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarına göre B ve C göstergelerinin eğilimi bir miktar gerilemiştir. Bu gelişmede temel mal grubu etkili olurken, hizmet grubu eğilimi görece yatay seyretmiştir.
Hizmet fiyatları Ekim ayında yüzde 0,64 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,53 puan azalarak yüzde 12,01 olmuştur. Yıllık enflasyon diğer hizmetler ve lokanta-otel gruplarında gerilerken, ulaştırma grubunda yükselmiş, kira ve haberleşme gruplarında ise yataya yakın seyretmiştir. Bu dönemde, aylık bazda haberleşme ve ulaştırma gruplarındaki fiyat artışları öne çıkmıştır. Haberleşme fiyatları cep telefonu görüşme ücretleri kaynaklı artarken, ulaştırma hizmetlerinde havayolu ile yolcu taşımacılığı fiyatları (yüzde 9,93) ile şehirlerarası tren ücretlerindeki (yüzde 20,64) artışın etkileri gözlenmiştir. Ekim ayında lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri fiyatları ılımlı bir artış kaydederken, konaklama hizmetleri fiyatlarındaki düşüş dikkat çekmiştir.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu 1,06 puan düşerek yüzde 1,92'ye gerilemiştir. Bu düşüşte, güçlü baz etkisi, iç talep koşullarındaki ılımlı seyir ve yakın dönemde Türk lirasında gözlenen istikrar ile fiyatları aylık bazda görece yatay seyreden diğer temel mal grubu belirleyici olmuştur. Bu dönemde, giyim grubu yıllık enflasyonundaki düşüş eğilimi sürerken, dayanıklı mallarda yıllık enflasyon artmıştır. Dayanıklı mal grubu fiyatları Ekim ayında diğer elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatlarındaki gerilemeye (yüzde 1,59) karşın, mobilya, otomobil ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışların (sırasıyla yüzde 2,61, 0,75 ve 0,72) etkisi ile yüzde 0,75 oranında yükselmiştir.
Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde 4,82 oranında artmıştır. Bu gelişmede yüzde 14,90 oranında artan elektrik fiyatları öne çıkmış, tüp gaz ve akaryakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 5,16 ve 2,67 oranında yükselmiştir. Böylelikle enerji yıllık enflasyonu 1,14 puan artışla yüzde 6,00 olmuştur.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Ekim ayında 1,67 puan azalarak yüzde 7,85 olmuştur. Bu gelişmede işlenmiş gıda fiyatları etkili olurken, işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu bu dönemde yüzde 2,96 ile yataya yakın seyretmiştir. Ağustos ayından bu yana olumlu seyreden işlenmiş gıda fiyatlarında Ekim ayında da ılımlı bir aylık fiyat artışı (yüzde 0,66) gözlenmiş ve grup yıllık enflasyonu geçen yıldan gelen yüksek bazın da etkisiyle yüzde 12,47'ye gerilemiştir. Bu grupta ekmek ve tahıl fiyatlarındaki artış öne çıkarken, çay fiyatlarında son aylarda gözlenen artış eğiliminin oldukça yavaşladığı gözlenmiştir.
Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon 4,83 puan yükselerek yüzde -0,46 olarak gerçekleşmiştir. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı ve beyaz et fiyatlarındaki düşüşler öne çıkmıştır. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 9,70'e gerilemiştir.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde 0,17 oranında artarken, yıllık enflasyon yüzde 1,70 ile düşük seviyesini korumuştur. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi negatif değerini sürdürmüştür.
Ana sanayi gruplarına göre fiyatlar ara malı grubunda gerilerken, dayanıksız tüketim malı grubunda ılımlı bir seyir izlemiş, diğer gruplarda ise artış göstermiştir. Ara malı grubu fiyatlarındaki gerilemede demir-çelik ve kağıt ürünleri ön plana çıkarken, dayanıksız tüketim mallarının seyrinde et ve et ürünlerindeki düşüş belirleyici olmuştur.
Dayanıklı mal grubu fiyatlarındaki artışta mobilya ve ev aletleri sermaye mallarında metal yapı ürünleri ve motorlu kara taşıtları enerji grubunda ise elektrik fiyatları öne çıkmıştır. Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları zayıf seyrini sürdürmüştür."
