İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentler başta olmak üzere Anadolu'nun hemen her kentinde altyapının yenilenmesi, yapıların modernleştirilmesi ve sağlamlaştırılması adına kentsel dönüşüm konusunda hızlı adımlar atılıyor.
Evlerini bir an evvel müteahhide vererek sağlamlaştırmak, evini yinelemek isteyen vatandaşlar ise bu süreçte çok farklı durum ve sorunlarla karşı karşıya kalabilmekteler.
İşte bu süreçte yapılması gerekenler ve atılması elzem adımlardan bazıları:
Dönüşümden ne bekliyorsunuz?
Kentsel dönüşüm sürecinde öncelikle hazırlık olmak gerek. Bu konuda belli bir fikir sahibi olmak, sizin nasıl bir süreçke karşı karşıya kaldığınızı da göstermiş olacak. Bu konuda hangi haklara sahip olduğunuzu bilmeniz önemli. Yani tapunuza bakıp bir sorunun olup olmadığını araştırın. Bulunduğunuz belediyeye gidip imar durumu hakkında bilgi almalısınız. Kaçak kat ya da plan değişikliği gibi durumlar varsa bunu evinizi yıkmadan öğrenmeniz ileriki süreçte nasıl adım atmanız gerektiğine rehberlik edecek.
Evinizin kaç katlı olduğu ve ortaya çıkacak olan yeni binada kaç kat bulunacağı bilmeniz gereken diğer önemli husus
Belediyelerdeki işlemler
Binanın yıkılacağına ait elinizde riskle ilgili rapor bulunmalı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisans almış kuruluşlar tarafından taşınmaza gelinerek karot alınması ve test edilmesi gerek.Karot alımı sonrasında tahmini 1-2 ay süre sonunda rapor İstanbul için ilçe belediyelerine bildirilmekte. İlçe belediyesi tarafından rapor ilgili tapu sicil müdürlüğüne gönderilir ve riskli yapı şerhi işlenir. Tapu Sicil Müdürlüğü'nün riskli yapı yazıları tüm maliklerin kanuni ikametgah adreslerine gönderilir ve 15 günlük itiraz süresi başlar.
Müteahhitlerin referansına bakın
İş yapmakta olduğunuz müteahhidin referansları, sicili önemli.Dönüşüm esasında binlerce vatandaşın mağdur edildiği malum. İnşaat şirketleri ile yapacağınız kat karşılığı inşaat sözleşmeleri tek taraflı feshi mümkün olmayan ve mahkeme tarafından feshi mümkün sözleşmeler. Sözleşme imzalandıktan sonra müteahhitten vazgeçmek biraz zor. Evinizin olduğu bölgenin değerine, imar koşullarına göre bir paylaşım yapmak önemli.Binanızın bulunduğu lokasyon müteaihhit firması ile yapacağınız daire kazanım oranında yüzdeliği belirleyen önemli unsur. Yaptığınız anlaşmada cezai şartların tek taraf lehine fazlaca olmamasına dikkat edilmeli.
Teslimat sürecinde sorun yaşamayın
İnşaata başlam ve teslimin ortak kararla tespit edilip kafaların net olması lazım.Çünkü siz bir taraftan evinizin yapılmasını beklerken bu süre zarfında kira arayışına gireceksiniz. Geç teslim durumunda karşı tarafın ne tarz yükümlülükle karşılaşacağını belirtmek önemli.. Bir de teknik şartnamede hangi model ürün kullanılacağını belirlemek gerek. Kentsel dönüşüm çalışmaları tamamlanıp evler teslim edildikten sonra sorunlar ortaya çıkabiliyor.Ev içi malzemelerin temini önemli. Bina tamamlandığında ankastrelerin olup olmayacağı, klimaların bulunup bulunmayacağı, yapı tarzı ve iç mimaride tercihe göre nelerin istenip istenmediği ortak karara bağlanmalı.
Tahliye süreci tarih olarak belirlenmeli
Riskli yapı tespiti kesinleştikten sonra tahliye süreci ilçe belediye başkanlığı tarafından yürütülür. Tüm maliklere birincisi en az 60 gün ikincisi de en fazla 30 günü geçmeyecek tahliye yazılarının yazılması ve bu yazıların tüm maliklere tebliği tarihinden sonra 60 ve 30 günlük sürelerin başlayacağının bilinmesi gerekir. Süre malike yapılacak tebligat ile başlar. Ev sahibi gibi kiracılara da tahliye sürelerinin bildirilmesi zorunlu. Tahliye süreleri sonunda elektrik, su, doğalgaz hizmetlerinin durdurulması zorunlu. Tahliye süresi sonunda yıktırılmayan binalar ile ilgili maliklerin anlaşması da beklenmeyecek. Kolluk kuvvetleri desteğiyle mülki amirler tarafından yıkım sağlanacak. Bu durumda, yıkım masrafını yine malikler öder.
Arsa sahibi ile firma tam anlaşmış olmalı
Kentsel dönüşüme konu olan bina ya da sitede arsa sahibi ve firma arasında yüzde 100 anlaşma sağlandıysa 6306 prosedüre uygun toplantı yapılması gerekmiyor. Ancak yüzde 100 anlaşma yoksa toplantı şart. İlk adımda SPK Lisanslı bir değerleme şirketinden rapor alınması gerek. Tüm arsa payı sahipleri bina ortak karar protokolünün düzenleneceği arsa sahipler toplantısına davet edilir. Riskli yapı ilan edilen taşınmaz için yapılacak olan genel kurulda ise divan heyeti seçilir, şirketlerin verdiği teklifler sunulur. Teklifler ve değerleme raporu okunduktan sonra oy birliği ile anlaşmaya çalışılır. Sağlanamazsa arsa payı çoğunluğunun 2/3'ü ile karar alınır. Karara katılmayan veya toplantıya gelmeyen 1/3 azınlığa 15 günlük uyarı ihtarnamesi gönderilmesine karar verilir.
Kira yardımında nasıl bir süreç işliyor?
Kentsel dönüşüm kapsamında yenilenen binaların mülk sahipleri ve kiracıları kira yardımı alıyor.abiliyor. Riskli yapılarda kira yardımı 18 ay, riskli alanlarda ise 36 ay olarak belirlendi. Kira yardımdan yararlanabilmek için oturduğunuz evde 1 yıldan fazla ikamet etmeniz gerekiyor. Başvurular ise ilçe belediyelerine yapılır.
Bu kapsamda, 2020 yılının ilk 6 ayında en fazla kira yardımı yapılan iller ise sırasıyla İstanbul, Ankara, Elazığ, Antalya ve İzmir oldu.
İstanbul'da yılın ilk yarısında hak sahiplerine 135 milyon 600 bin lira kira yardımı yapan Bakanlık, Ankara'da 28 milyon 569 bin lira, Elazığ'da 26 milyon 900 bin lira, Antalya'da 14 milyon 900 bin lira ve İzmir'de 14 milyon 200 bin lira kira yardımında bulundu.
Kendi evini dönüştürenin KDV'si indirildi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı evini ya da işyerini dönüştürmek isteyenlere kredi desteği vereceğini açıkladı. Kredi hem yıkım hem de yapım için verilecek. Konutunu veya iş yerini kendi imkanları ile yapmak isteyenlere açılan kredinin yüzde 25'i peşin, geri kalanı ise inşaatın ilerleme oranı dikkate alınarak 3 eşit taksitte hak sahibinin hesabına aktarılacak. Son düzenleme ile birlikte vatandaş, müteahhitlere arsa payı vermeden dönüşüm projelerini doğrudan kendileri yaptırarak aynı alanda konut inşa etmek istemeleri ve bunun için müteahhitlerden inşaat taahhüt hizmeti almaları halinde, yüzde 18 yerine yüzde 1 KDV ödeyecek.
