Bugün TCMB tarafından yayınlanan uygulama tebliğine göre; Merkez bankası ihracatçılar ödemeleri ABD doları, euro veya pound olarak aldığı sürece mal ihracatından elde edilen tüm gelirin yüzde 25'ini satın alacaktır. Bu kapsamda, ihracatçıların elde ettikleri gelirlerin bir kısmının lira cinsinden tutulması ve Merkez bankası rezervlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır.
İhracat genelgesine göre:
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan değerlendirmesini şöyle sürdürdü:
İhracat Genelgesi'ne göre, İBKB veya DAB'ye bağlı dövizin ihracat değerinin yüzde 25'i, İBKB'ye veya Merkez Bankası'na satılmak üzere DAB'yi düzenleyen bankaya, tarihindeki işlem kuru üzerinden satılır.
Banka nezdinde Merkez Bankası adına ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini hesapları açılır ve bankanın bu Uygulama Talimatı kapsamında satın aldığı dövizler saat 17:00'ye kadar Merkez Bankası'na bildirilir ve havale edilir.Banka tarafından Merkez Bankası hesabına aktarılan dövizler, Merkez Bankası tarafından işlem kuru üzerinden satın alınır. Döviz alış işlemleri karşılığı Türk Lirası tutarlar, Merkez Bankası tarafından bankanın EFT merkezine ücretsiz olarak gönderilir. Saat 17:30'a kadar sonuçlanamayan işlemler için Türk Lirası tutarları bankanın Merkez Bankası nezdindeki zorunlu karşılık hesabına aktarılır.
Uygulamada zorluklar olabilir mi?
Elde edilecek geliri yüzde 25'inin satın alınıp liraya çevrilmesi noktasında ihracatçılar açısından bazı uygulama zorlukları olabilir. Diğer taraftan, özellikle ithalata bağlı ihracatta, yani bir bakıma döviz girdisine karşılık döviz gideri de olan firmalarda belli oranda kur uyumsuzluğu yaratma ihtimali bulunmaktadır. Bu durum ithal girdi bedellerinin karşılanmasında da zorlayıcı olabilir, çünkü kurlar açısından önemli bir dalgalanma vardır.
Kurlardaki dalgalanma mal ve girdi tedariğinden ithalat bedellerini de yükseltmektedir. Sonuç olarak döviz girdisi azalıyor, döviz çıkışı artıyor ve buna bağlı olarak dolarizasyon eğilimi artıyor. Kur ve vade uyumsuzluğunu aşmak adına firmalar hedging yapmak durumunda, ancak burada da türev işlem maliyetleri unsuru devreye giriyor..Dolayısıyla, genelge kapsamındaki temel amacı Merkez bankası rezervlerini ihracatçıların döviz gelirleri üzerinden takviye etmek ve ihracatçıların döviz girdilerini liraya çevirmelerini sağlamak olarak anlıyoruz.
