Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düğüm aralık ayında çözülecek. Çalışmalar tüm hızıyla sürüyor. EYT'den faydalanabilmek için asgari prim ve yıl şartının tamamlanmış olması önemli. Peki, eksik primi olanlar ne yapabilir? İşte bazı bilinen yöntemler.
EYT çalışmasının kapsamı ne olacak, detaylar henüz net değil. Tek bir formül üzerinde duruluyor. Yıl ve prim şartlarında düzenleme olup olmayacağı merak konusu.
Eksik primlerin isteğe bağlı sigorta yaptırılarak tamamlanması da söz konusu. Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar da geriye dönük hizmet tespiti yaptırarak işe giriş tarihlerini geri çekebilirler.
"En geç aralık ayında Meclis'e intikal ettirilecek"
Öte yandan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, emeklilikte yaşa takılanlar sorununun en geç aralık ayında Meclis'e intikal ettirileceğini söyledi.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin, TRT Haber'e şu değerlendirmelerde bulundu;
EYT dediğimiz kitle 8 Eylül 1999 öncesinde ilk defa işe başlamış olanları kapsıyor. O dönemde kadın 20 yıl, erkek 25 yıl ve 5 bin gün sigortalılık süresiyle emekli olma imkanı varken, buna bir de yaş şartı eklendi. Kademeli bir sistem getirildi.
Askerlik dönüşü sigortalılık başlangıcı olanlar askerlik süresi kadar sigortalılıklarını geriye götürebiliyorlar yıl bakımından. Bunlar askerlik borçlanması yaparak o prim ödeme gün sayısını ya da sigortalılık süresi bakımından sorun yaşayanların avantajı olabilir. Kadınlar açısından doğum borçlanması mümkün olabilir.
5 soruda EYT sorunu
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşullarının değiştirilmesiyle ortaya çıkan EYT konusunu gündemine aldı. Bakanlığın, yıl sonuna doğru çalışmasını tamamlaması bekleniyor.
1- Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sorunu nasıl ortaya çıktı ve daha önce emeklilik şartları nasıldı?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen geçici 81'inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında, yaş koşulu da aranmaya başlandı.
Değişiklikten önce, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu yerine getirenler emekli olabiliyordu.
2- 1999'daki değişiklik emeklilik koşullarını nasıl etkiledi?
1 Temmuz 1994'te ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu işçi 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 2019'da 5000 prim günü varsa yaş koşulu aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.
1999'daki değişikliğin ardından aynı işçi, çalışmaya ilk defa 1 Temmuz 1994'te başladığı için 25 yıl sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme koşulunu yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendiği gibi 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.
3- Mevcut koşullarda nasıl emekli olunuyor?
1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortaları ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000'e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Örneğin ilk defa çalışmaya Ağustos 2022'de başlayacak bir kişi, hiç ara vermeden 7200 gün çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042'de yerine getirecek. Ağustos 2042'de prim koşulunu yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, kadın sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.
4- EYT'liler ne istiyor, sorun yaşayan kaç kişi?
Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik koşullarında 1999'da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.
Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.
Tahminlere göre, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
5- EYT konusunda hükümetin tavrı ne, olası çözüm önerileri neler?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT'lilerin durumuyla ilgili ilk olarak 4 Temmuz'da "Türkiye'nin her sorunu çözülmesi gereken dosya olarak önümüzde duruyor. Bu, önümüzdeki dosyalardan, çözülecek şeylerden biri." açıklamasını yapmıştı.
Bakan Bilgin'in bu ifadeleri EYT'lileri umutlandırırken, kamuoyu EYT sorunuyla ilgili somut adımlar beklemeye başladı. Sonraki süreçte, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, EYT'lilerin durumuyla ilgili çalışma grubu oluşturuldu.
Kamuoyunda, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesi, aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi, erkeklerde 9000, kadınlarda 7200 prim gün sayısını yerine getirenlerde yaş koşulunun aranmaması gibi senaryolar konuşuluyor.
Bu konudaki düzenlemenin yıl sonunda netleşmesi, 2023 yılının ilk ayları itibarıyla yasalaşması bekleniyor.
TRTHaber, AA
