2021 yılı biterken bu yıl sonunda mı, yoksa 2022 yılının başında mı emekli olmanın avantajı var? Emeklilik dilekçesini ne zaman vermek gerekiyor. Emekli maaşını artırmanın ne zaman emekli olacağınızla bir ilgisi var mı?
Sözcü gazetesi yazarı Sezgin Özcan bugünkü yazısında tüm bu soruların yanıtlarını verdi.
Emekliliğe yılbaşından önce mi sonra mı başvurmak avantajlı?
Her yılın son çeyreğine girildiğinde, emekli olmayı düşünen okurlardan “Emeklilik için yılbaşından önce mi sonra mı başvurmak avantajlı?” soruları gelmeye başlar.
Bu yıl da gelen soruları “Enflasyon ve büyüme hızı beklentilerinin sürekli revize edilmesi nedeniyle biraz daha beklemek gerektiği, en azından ekim ayı verileri üzerinden bir değerlendirme yapmanın daha isabetli olacağı” şeklinde yanıtlamıştım. Ekim ayı enflasyon oranı açıklanır açıklanmaz sorular da yağmaya başladı. Soruları tek tek yanıtlamanın zaman açısından imkansızlığı nedeniyle bugün mevcut verilere göre ilk değerlendirmemi paylaşacağım.
Emeklilik başvurusunu yılbaşından önce mi sonra mı yapmanın daha avantajlı olduğunun tespiti için esas alınan parametrelerden biri içinde bulunulan yılda emekli aylıklarına yapılan zam oranı, diğeri tüketici enflasyonu ile ülkenin büyüme oranı, yani “güncelleme katsayısı”. Karar için içinde bulunulan yılın enflasyon ve büyüme hızı ile emekli aylıklarına yapılan zam oranını kıyaslamak gerekiyor.
İçinde bulunulan yılın enflasyon ve büyüme hızının, emekli aylıklarına yapılan zamdan büyük olması halinde izleyen yılın ocak ayında, küçük olması halinde ise içinde bulunulan yılın aralık ayı sonuna kadar emeklilik başvurusunda bulunmak avantaj sağlayabiliyor.
EMEKLİ AYLIĞI HESABI
Emekli aylığı çok teknik bir hesaplamayı gerektiriyor. Ancak kıyaslamanın daha anlaşılabilir olması açısından çok özet bir bilgi paylaşmakta yarar var.
Emekli aylığı, en basit anlatımıyla ortalama aylık kazanç tutarı ile aylık bağlama oranının çarpımından oluşuyor. Hesaplanan aylık, emekli olunan yılın ocak aylığı oluyor. Yılın ilk altı aylık döneminde emekli olunması halinde emekli aylıklarına ocak döneminde yapılan zam oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde emekli olunması halinde ise önce ocak dönemi, sonra temmuz döneminde yapılan zam oranı kadar artırılıyor.
Ortalama kazanç, her yıla ait prime esas kazancın, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının prim gün sayısına bölünmesiyle bulunuyor.
Güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayına göre TÜFE değişim oranı ile büyüme hızının Ocak 2000-Eylül 2008 dönemi için yüzde 100'ünün, Eylül 2008 sonrası için yüzde 30'unun toplamından oluşuyor.
Aylık bağlama oranı ise toplam prim gün sayısına göre hesaplanıyor.
DEĞERLENDİRMEYE ESAS VERİLER
Emekli aylıklarına 2021 yılında yapılan zam oranı belli. Yılbaşında yüzde 8.37, temmuzda yüzde 8.45 olmak üzere toplam yüzde 17.53.
Yılsonu enflasyonu en erken 3 Ocak 2022 tarihinde, büyüme oranı ise 2022 Mart ayı sonlarına doğru belli olacak. Bu nedenle değerlendirmeyi ancak Ekim ayı itibarıyla gerçekleşen enflasyon oranı ve büyüme tahminleri üzerinden yapabiliriz.
Tüketici enflasyonu Ekim ayı itibarıyla (10 aylık) yüzde 15.75, yıllık yüzde 19.89 olarak gerçekleşti. Orta Vadeli Program (OVP)'de öngörülen 2021 tüketici enflasyon oranı yıllık yüzde 16.2, TC Merkez Bankası'nın ekim sonunda revize ettiği enflasyon oranı 18.4.
2021 büyüme oranı öngörüsü OVP'de yüzde 9, OECD, IMF ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının öngörüsü ise ortalama 8.5 civarında.
YILBAŞINDAN ÖNCE Mİ SONRA MI?
Yılbaşından önce emeklilik başvurusunda bulunulması halinde, prime esas kazançlar en son 2020 güncelleme katsayısıyla güncellenerek, emekli aylığı 2021 yılı Ocak ayı itibarıyla hesaplanacak. Hesaplanan aylık, 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranındaki zam kadar artırılacak.
Yılbaşından sonra emeklilik başvurusunda bulunulması halinde, emekli aylığı 2022 yılı Ocak ayı itibarıyla hesaplanacak. Emekli aylığı hesabında esas alınacak prime esas kazançlar 2021 yılı güncelleme katsayısı esas alınarak güncellenecek, ancak 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranında zam eklenmeyecek.
Mevcut verilere göre, tüketici enflasyonu ve büyüme hızı, 2021 yılında emekli aylıklarına yapılan yüzde 17.53 oranındaki zammın üzerinde. Bu bağlamda an itibarıyla, halen çalışmakta olanların emeklilik başvurusunu 2022 yılında yapmaları daha avantajlı gözüküyor.
