Manat (AZN), Azerbaycan'ın para birimidir ve 100 qəpik'e bölünmüştür. Azerbaycan'ın ilk para birimi 1919-1923'te Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde üretilmiştir. Daha sonra ise bu devletin halefi Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti zamanlarında üretilmeye başlanan para birimi halen kullanılmaktadır. İşte merak edilen Azerbaycan para birimi nedir? sorusunun cevabı haberimizde...
1919-1923'te Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde üretlen manat ekonomik sebeplerden ötürü hiperenflasyona uğramıştır ve sonunda kendisini feshederek yerini Transkafkasya rublesine bırakmıştır. Daha sonra bu para birimi de yerini Sovyet rublesine bırakmıştır. Sovyet döneminde, SSCB'nin ortak para birimi Azeri dilinde manat olarak bilinmekteydi
Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazandığında, ilk yıllarda yüksek enflasyonlu bir dönemden geçen ve madeni paraları geçersiz kılan Sovyet rublesini manat ile ikame etti. Dolaşımdaki mevcut manat, 5.000 eski manatın yeni para birimiyle değiştirildiği 2006 yılındaki banknottan bu yana mevcuttur ve bu da Euro'ya biraz benzerlik göstermektedir. Para birimi çoğunlukla, 1 ABD Doları 1,70 Azerbaycan Manatına sabitlenmiş şekilde kullanılmaktadır.
Azerbaycan manatının sembolü 2013'te belirlenmiştir ve küçük m ile ifade edilir.
Azerbaycan Manatının etimolojisi nedir?
Manat kelimesi "Moneta" (Latince Monēta) kelimesinden türetilmiştir. Roma mitolojisinde "Monēta" iki ayrı tanrıçaya verilen bir unvandır. Bu tanrıçalar hafıza tanrıçası ve Juno'nun Juno Moneta adı verilen bir tanrıçasısın ismidir. İkincisinin adı, İngilizce ve diğer Avrupa dillerinde "para" ve "nane" kelimeleri de dahil olmak üzere çok sayıda kelimenin kaynağıdır. Manat aynı zamanda hem Azerbaycan hem de Türkmen dillerinde Sovyet rublesinin adı olarak kullanılmaktaydı
Birinci manat (1919-1923)
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve halefi Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1919 ve 1923 yılları arasında kendi para birimini çıkardı. Para birimine Azerbaycan'da manat (منات) ve Rusça'da ruble (рубль) adı verildi ve her iki dilde de manat ve ruble (ve bazen Fransızca olarak da) isimleri banknotların üzerinde yazılıydı. Manat, daha sonra yerini ilk Transkafkasya rublesinin bıraktı ve Azerbaycan'ın Transkafkasya Sovyet Federal Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası haline gelmesinden sonra, yerini ikinci Transkafkasya rublesi ile mevcut banknotların değişimi yapıldı. Hiçbir alt madeni para çıkarılmadı ve para birimi yalnızca banknot olarak mevcuttu.
Azerbaycan Birinci Manatındaki banknotlar nelerdir?
Demokratik Cumhuriyet 25, 50, 100, 250 ve 500 manat banknotlar basarken, Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ise 10 farklı manat banknotları bastı; 100; 1000; 5.000; 10.000; 25.000; 50.000; 100.000; 250.000; 1 milyon 5 milyon manat.
İkinci manat (1992-2006)
İkinci manat 15 Ağustos 1992'de tanıtıldı. ISO 4217 AZM koduna sahipti ve Sovyet rublesini 10 rubleye 1 manat oranında eşitlemişti.
2002 başlarından 2005 başlarına kadar, döviz kuru oldukça istikrarlıydı (ABD doları başına 4770-4990 manat aralığında değişiyordu). 2005 baharından başlayarak manatın değerinde ABD doları karşısında hafif ama istikrarlı bir artış oldu; Bunun nedeni, dünya pazarındaki genel olarak yüksek petrol fiyatıyla birlikte, ülkeye artan petrodolar akışıdır. 2005 sonunda bir dolar 4591 manat değerindeydi. 100 manatın altındaki banknotlar, qəpik madeni paralarda olduğu gibi 2005 yılına kadar fiilen ortadan kalkmıştı.
Azerbaycan'da yer alan madeni paralar nelerdir?
Madeni paralar 1992 ve 1993 tarihli 5, 10, 20 ve 50 qəpik cinsinden basıldı. 1992 sayılarının bazıları için pirinç ve kupronikel kullanılmasına rağmen, daha sonraki madeni paraların tümü alüminyumdandı. Bu madeni paralar nadiren dolaşımda kullanıldı.
Azerbaycan'da yer alan ikinci manattaki banknotlar nelerdir?
Bu para birimi için aşağıdaki banknotlar çıkarıldı.
• 1, 5, 10, 250 manat (tümü ilk olarak 15 Ağustos 1992'de basılmıştır)
• 50, 100, 500, 1000 manat (tümü ilk kez 1993'ün başlarında basılmıştır)
• 10.000 manat (ilk olarak Ağustos 1994'te basılmıştır)
• 50.000 manat (ilk olarak Mayıs 1996'da basılmıştır)
Üçüncü manat (2006)
1 Ocak 2006'da, 1 yeni manat ile 5.000 eski manat oranında yeni bir manat (ISO 4217 kodu AZN, "manat (ulusal para birimi)" olarak da adlandırılır) tanıtıldı. 1 Ekim 2005'ten itibaren, geçişi kolaylaştırmak için fiyatlar hem yeni hem de eski manat olarak belirtildi. Enflasyon nedeniyle 1993'ten itibaren kullanılmayan qəpik cinsinden madeni paralar, yeniden değerlenerek kullanılmaya başlandı. Eski manat (ISO kodu 4217 AZM) 31 Aralık 2006 tarihine kadar geçerliliğini korumuştur.
Sembol
Yeni banknotlar ve Azerbaycan Manatı sembolü ₼, 2006 yılında Robert Kalina tarafından tasarlandı ve sembol, 2008 ve 2011 yılları arasındaki başarısız tekliflerinin ardından 2013 yılında Unicode'a (U+20BC) eklendi. Son Azerbaycan Manatı sembol tasarımı, Mykyta Yevstifeyev'in ilk önerisine dayanan Euro işaretinin (€) tasarımından esinlenmiştir ve saat yönünde 90° döndürülmüş tek çubuklu bir Euro işaretine benzer. Manat sembolü miktarın sağında görüntülenir.
Madeni paralar
Dolaşımdaki madeni paralar 1, 3, 5, 10, 20 ve 50 qəpik'tir. Çoğu madeni para, çeşitli euro madeni paralarının boyutuna ve şekline çok benzer. En önemlisi, bimetalik 50 qəpik (2€ jeton benzeri) ve 10 qəpik (İspanyol çiçeği, 20 euro cent madeni para gibi). Madeni paralar ilk olarak Ocak 2006'da tedavüle çıkarılmıştır.
Banknotlar
Dolaşımdaki banknotlar 1, 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 manattır. Bunlar, Euro ve Suriye Poundu'nun mevcut banknotlarını da tasarlayan Avusturyalı banknot tasarımcısı Robert Kalina tarafından tasarlandı. Notlar euroya oldukça benziyor ve motif seçimi euro banknotlarından ilham alınarak yapıldı. 2009 yılında Azərbaycan Milli Bankası'nın (Azerbaycan Ulusal Bankası) adı Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı (Azerbaycan Merkez Bankası) olarak değiştirildi. 2010 yılında amir bankanın yeni adıyla 1 manatlık banknot, 2012 yılında amir bankanın yeni adıyla 5 manatlık banknot, 2017 yılında ise 2013 yılında 100 manatlık banknot ihraç edilmiştir. 2011 yılında Azerbaycan Maliye Bakanlığı, 2 ve 3 manatlık banknotların yanı sıra 100 manat'tan büyük banknotlar ihraç etmeyi düşündüğünü açıklamıştır. Şubat 2013'te Azerbaycan Merkez Bankası, en azından 2014 yılına kadar daha büyük banknotları uygulamaya koymayacağını açıklamıştır. 2018 yılında Haydar Aliyev'in 95. doğum gününün anısına 200 manatlık banknot basılmıştır. Yeniden tasarlanan 1, 5 ve 50 manatlık banknotlar, aynı motifleri koruyarak ancak güncellenmiş tasarımlarla 2021'de piyasaya sürülmüştür. 2021'de 500 manatlık yeni bir hatıra banknotu piyasaya sürülmüştür.
