Geçmişi Osmanlı saraylarına kadar dayanan ve Kahramanmaraş denilince akla ilk gelen lezzetlerin başında dondurma geliyor. Dünyada satırla kesilip çatal-bıçakla yenilen, içeriğindeki süt ve salepten dolayı da besleyici özelliği bulunan Maraş dondurmasının coğrafi işareti 2018'te Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) adına tescillendi.
KMTSO UYARDI
Coğrafi işaretin alınmasının ardından KMTSO'dan yapılan duyuruda da artık herkesin her dondurmayı 'Maraş dondurması' diye satamayacağı belirtilerek, "Özellikle bizim patentimizde, coğrafi işaretimizde tarif edilen dondurma tipi üretimi, mamulü neyse o şekilde yapanlar sadece Maraş dondurması olacak ve yüzde 100 keçi sütünden oluşacak. Bundan sonra 'Maraş usulü', 'Maraş dondurması' gibi tabirler hak etmeyen kişiler tarafından kullanılmayacak" denildi.
COĞRAFİ İŞARETİN İPTALİ İÇİN DAVALAR AÇILDI
KMTSO'nun coğrafi işareti alıp, kriterleri yerine getirmeden ürünlerinde 'Maraş' ismini kullanan dondurma üreticilerini uyarması üzerine bazı firmalar dava açtı. Bunlardan biri olan dünyanın en büyük dondurma üreticilerinden Unilever, Maraş dondurması coğrafi işaretinin iptali için Ankara 4'üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi'nde KMTSO ile Türk Patent ve Marka Kurumu'na dava açtı.
Türkiye'deki firması Algida'nın Türk Patent ve Marka Kurumu'nda içinde 'Maraş' ismi geçen 20 civarında dondurma markası da bulunan Unilever, Maraş dondurmasının jenerik bir reklam haline geldiğini, jenerik reklamın da coğrafi işaret olamayacağını öne sürdü. KMTSO ve Türk Patent Kurumu ise Maraş dondurmasının yapımında keçi sütü, salep ve şekerin kullanıldığını, bu nedenle diğer dondurmalardan çok farklı olduğunu ve bu dondurmanın Kahramanmaraş'a özel bir dondurma olduğunu belirtti. Mahkeme, Unilever'in talebini reddetti ve Unilever, yaklaşık 3 yıl süren davayı kaybetti.
BALCIOĞLU: MARAŞ DONDURMASI DİYE SATACAKLARSA KURALLARA UYACAKLAR
Davanın sonucunu değerlendiren KMTSO Yönetim Kurulu Başkanı Şahin Balcıoğlu, Maraş dondurmasının Maraşlılar için bir yaşam kaynağı olduğunu ve bu şehre özgü olan eşsiz lezzetin 18 Nisan 2018'de coğrafi işaretini aldıklarını hatırlattı. Bundan sonra coğrafi işareti kullanmak isteyen firmaların ürünlerinden aldıkları numunelerin test sonucunda kriterleri yerine getiren 9 firmaya kullanım hakkını ve beratını verdiklerini, bunun dışında bazı firmaların da kendilerine dava açtıklarını ifade eden Balcıoğlu, şunları söyledi:
"Bu süreçle ilgili bize bazı firmalar itirazlarda bulundular. Bunlardan, Tüketici Hukuk Enstitüsü Derneği'nin Anakara 1'inci Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi'ne açmış olduğu dava ile Has Gıda Firması'nın Anakara 1'inci Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi'ne açmış olduğu davalar reddedildi. Son olarak Unilever firmasının Anakara 4'üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi'ne açmış olduğu dava da 20 Ocak 2021 tarihinde sonuçlanmış olup davanın reddine karar verilmiştir. Bu firmalar, kendi üretim sistemlerine uymadığı için itiraz ettiler. Maraş dondurmasının özünde keçi sütü, salep ve şeker var. Ama siz süt yerine süt tozu koyarsanız Maraş dondurması olmuyor. Üretim farklılıkları ya da dondurmalara koydukları uzun süreli koruyucu maddenin Maraş dondurması içerisinde olmayacağı için, onların üretim şekline, sistemine uymadığı için bu konuya itiraz ettiler. Biz de 'Maraş dondurması farklı, başka dondurmalar farklı. Sizin raflarınızda da zaten 8-10 çeşit dondurma var, her birinin ismi başka ama Maraş dondurması bunlardan farklı. Bunu yapacaksanız bu standartlarda yapmanız lazım, çünkü devletin bize verdiği yetki bu yönde' dedik. Yani Maraş dondurması diye satacaklarsa bu kurallara uyacaklar" diye konuştu.
‘BİZİMLE ANLAŞIN'
Firmaların davayı istinaf hakları olduğunu, ancak coğrafi işareti devletin verdiğini belirten Şahin Balcıoğlu, dondurma firmalarının dava açmalarının da gereksiz olduğunu söyledi. Dondurma üreten her firmanın, coğrafi işaretteki kriterleri yerine getirmeleri şartıyla Maraş dondurması üretmesini istediklerini ifade eden Balcıoğlu, Unilever'e de çağrıda bulunarak şöyle devam etti:
"Biz onlarla görüşüyoruz, mahkemeliğiz diye düşman değiliz. Biz, herkesin Maraş dondurması markasını kullanmasını istiyoruz. Eğer bu işle iştigal ediyorsa bir insan, bu işi yapıyorsa mutlaka gelip bizimle iş birliği yapıp bu belgeyi alıp üretimine devam etmesini istiyoruz. Evet, bizim adımız Ticaret ve Sanayi Odası ama ticaret yapmayan bir kurumuz, parayla ilgili bir işimiz yok. Biz, ticaretin önünü açmak isteyen bir kurumuz. Dolayısıyla siz, Maraş dondurması ile çok daha fazla satış yapıp çok daha fazla kâr elde edeceksiniz. Bu yüzden de gelin bizimle anlaşın, bu anlaşmayı bir an önce imzalayın. Şimdi yaz geliyor. Dondurmanın zamanı hiç bitmedi ama sahil yörelerinde biraz daha hızlı tüketim başlayacak. Bir an önce başlayın ve bir an önce çok para kazanın istiyoruz. Yaparlarsa iyi olur. Şu var bir de. Burada birbirimizi mahkemeye vermek, birbirimizle uğraşmak yerine, zaten siz dondurmayı yapıyorsunuz adına A dondurması deyip satabilirsiniz. Bizimle bunu yapmalarına gerek yoktu."
KERVANCIOĞLU: COĞRAFİ İŞARET MAHRECİ VARSA, MARAŞ DONDURMASIDIR
Kahramanmaraş'taki dondurma üreticileri de birçok firmanın dondurmalarını 'Maraş usulü', 'Maraş kesme' gibi söylemlerle satmalarından rahatsız. Bunlardan biri de Maraş dondurması coğrafi işaret kullanım hakkını alan 9 firmadan biri olan Alpedo Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kervancıoğlu. Maraş dondurmasının keçi sütü, salep ve şekerle yapılıp katkısız olması nedeniyle dünyada eşi benzeri olmadığını söyledi. Bu eşsiz lezzete dünyaya ihraç ettiklerini belirten Kervancıoğlu, şöyle devam etti:
"Kahramanmaraşlı olarak biz, firmaların Maraş dondurması yazmalarına karşıyız. Bir şartla karşı değiliz. Ürettikleri dondurmalarında keçi sütü, doğal salebi ve şekeri kullanacaksa, buyursunlar Kahramanmaraş'ta bunu üretsinler, hiçbir sakıncası yoktur. Ama bunun dışında 'Ben Maraş dondurması satıyorum' diye hayallere kapılmasınlar. Kahramanmaraş'ta ürettiğimiz Maraş dondurmasının coğrafi işaret belgesini aldık. Eğer bir dondurmanın üzerinde 'Tescilli coğrafi işaret mahreci' varsa bilsinler ki tüketicilerimiz o Maraş dondurması. O nedenle halkımızdan duyarlı olmalarını istiyorum; Maraş dondurması adı altında aldıkları dondurmalarda mahreç amblemini görmelerini istiyorum. Bu amblem yoksa üzerinde Maraş dondurması da yazsa Maraş dondurması değildir.
