Türkiye, Afrika kıtasında altın, uranyum, elmas ve petrol gibi doğal kaynaklara sahip ülkelerle ilişkilerini her geçen gün güçlendiriyor. Türkiye'nin kıtaya yönelik 2002 yılında başlattığı diplomatik açılım süreci, siyasi, ekonomik, kültürel ve askeri alanlarda somut başarılar getirdi.
Afrika, sahip olduğu genç nüfus, büyüyen tüketici pazarı ve doğal kaynaklarıyla küresel sistemde stratejik önemini artırırken, bölgesel entegrasyon projeleri ve yatırımcıya yönelik teşviklerle uluslararası alanda etkisini genişletiyor. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 18'ine ev sahipliği yapan kıta, altın rezervlerinin yüzde 40'ına, kobaltın yüzde 60'ına ve petrol ile doğal gaz rezervlerinin önemli bir kısmına sahip.
Kıta ülkeleri Çin, ABD, AB, Hindistan ve Körfez ülkeleri ile ilişkilerini geliştirirken, aynı zamanda Birleşmiş Milletler oylamalarında etkin bir pozisyona da sahip bulunuyor. Afrika artık sadece doğal kaynak tedarikçisi değil, küresel karar mekanizmalarında da aktif bir aktör konumunda yer alıyor.
Türkiye ise altyapı yatırımları, kalkınma projeleri, askeri işbirlikleri ve eğitim faaliyetleriyle kıta genelindeki varlığını artırdı. Türkiye'nin 2002'de Afrika'da sadece 12 olan büyükelçilik sayısı 2024 itibarıyla 44'e yükseldi. Aynı dönemde Ankara'daki Afrika büyükelçiliklerinin sayısı da 10'dan 38'e çıktı. Diplomatik temsilcilik sayısındaki artış siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkileri de derinleştirdi. Son 5 yılda 500'ün üzerinde karşılıklı üst düzey ziyaret gerçekleştirildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 Afrika ülkesine 53 ziyaret gerçekleştirerek kıtayı en fazla ziyaret eden lider oldu. Türkiye, Afrika'dan 49 ülke ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 17 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması, 35 ülke ile Askeri Çerçeve Anlaşması, 21 ülke ile Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması ve 29 ülke ile Savunma Sanayi İşbirliği Anlaşması imzaladı. 49 Afrika ülkesiyle de İş Konseyi kuruldu.
Türkiye'nin Afrika ile ticaret hacmi 2002'de 4,3 milyar dolarken, 2024 sonunda 36,6 milyar dolara çıkarak yaklaşık 9 kat artış gösterdi. Aynı dönemde Türkiye'nin Afrika'daki yatırımları 67 milyon dolardan 10 milyar dolara yükseldi. Türk müteahhitler 2024 itibarıyla Afrika'da toplam 97 milyar dolar değerinde 2 bin 31 projeye imza attı.
Türkiye'nin resmi ihracat finansman kuruluşu Türk Eximbank, Afrika Finans Kuruluşu'nun (AFC) daveti üzerine Aralık 2023'te AFC'nin Afrika dışından ilk sermayedarı oldu. Türk Hava Yolları kıtada 41 ülkede 62 şehre uçuş düzenliyor. Türkiye Bursları kapsamında 2024 sonu itibarıyla 62 bin Afrikalı öğrenci Türkiye'de yükseköğrenim görüyor.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı'nın Afrika'da 22 temsilciliği bulunurken, Yunus Emre Enstitüsü 15 ülkede 18 merkezde Türkçe eğitimi veriyor. Türkiye Maarif Vakfı da 27 ülkede 230'dan fazla kurumla yaklaşık 25 bin öğrenciye eğitim sağlıyor. Sağlık alanında da aktif olan Türkiye, Somali'de Mogadişu Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Sudan'da Nyala Hastanesi ve Nijer'de Türkiye Dostluk Hastanesi'ni kurdu.
Türkiye, Afrika Boynuzu bölgesinde güvenilir bir aktör olarak Somali Federal Hükümeti ile Somaliland bölgesel yönetimi arasındaki görüşmelerde 2013'ten bu yana kolaylaştırıcı rol üstlendi. Etiyopya ve Somali arasında Temmuz 2024'te başlatılan Ankara Süreci çerçevesinde de taraflarla görüşmeler gerçekleştirildi ve 11 Aralık 2024'te Ankara Bildirisi imzalandı.