Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü tarafından orman, toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının sağlanması amacıyla 8 ana su havzasında 19 adet entegre mikro havza rehabilitasyon projesi hazırlandı. İlk etapta 157 yerleşim yerine yönelik planlanan projeler tamamlandığında gelir getirici ve refah düzeyini artırıcı yönüyle de 75 bin kişiye doğrudan fayda sağlanmış olacak.
Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü koordinasyonunda yaklaşık 600 bin hektar alanda gerçekleştirilecek projelerle, havza bütünlüğü dikkate alınarak doğal kaynakların iyileştirilmesi ve sürdürülebilir yönetiminin sağlanması, muhtemel tabii afetlere karşı tedbirlerin alınması, arazi tahribatının önüne geçilmesi, biyolojik çeşitliliğin geliştirilmesi ve toprak organik karbon tutumunun yükseltilmesi amaçlanıyor.
Çölleşmeye maruz kalan alanların rehabilitesi sağlanacak
Çalışmalar kapsamında ilgili kurumlarla birlikte küresel bir sorun hâline gelen iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, çölleşmeyle mücadele, erozyonun önlenmesi, sel ve taşkın tehlikesinin azaltılması ile bozulmaya uğramış ormanların -bitkilendirme ve ağaçlandırma başta olmak üzere- ayrıntılı rehabilitasyonu sağlanacak.
“Her Havza Üretim Yapan Bir Fabrikadır” sloganıyla başlatılan projeler çerçevesinde havzada yaşayan yerel halkın gelir seviyesiyle refah düzeyini artırıcı çalışmalar da yapılacak. Ayrıca doğal kaynaklar üzerinde oluşan tahribatların yol açtığı problemlerin azaltılmasına yönelik projeler de hayata geçirilecek.
Yöre halkına doğrudan yarar sağlayacak
Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi ayrıca bölge halkına doğrudan yarar sağlayacak bazı çalışmaları da kapsıyor. Proje kapsamında büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesi, seracılık ve yem bitkisi desteklerinin sağlanması; alıç, Antep fıstığı, badem, ceviz gibi gelir getirici tür ağaçlandırma çalışmaları ile ıhlamur, aspir, lavanta, kekik, ada çayı ve benzeri tıbbi aromatik bitkilerin projelendirilmesi; yerel su kaynaklarının tespit edilerek sulama amaçlı çalışmaların hayata geçirilmesi gibi desteklerle bölge halkına doğrudan yarar sağlanacak.
Bölge halkının mevcut havza alanında yenilenilebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanması ve doğa üzerindeki baskının en aza indirilmesi amacıyla konutlara güneş enerji sistemleri ile ısı ve elektrik üretim sistemlerinin kurulması, mevcut evlerde mantolama çalışmalarıyla ısı kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Uygulama faaliyetleri
Engetre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi'nden her biri çok sayıda uygulama faaliyetinden oluşuyor ve faaliyetler ilgili kurumlarla birlikte yürütülüyor.
“Ağaçlandırma çalışmaları” kapsamında kamusal alan, yol ve tarla kenarlarında toprak muhafaza, rekreasyon, galeri ve gelir getirici tür ağaçlandırma çalışmaları yapılırken; “bozuk ormanların iyileştirilmesi” çalışmaları kapsamında ise canlandırma kesimi, boşluklara fidan dikimi ve tohum ekimi, budama, aşılama ve koruma faaliyetleri gerçekleştiriliyor.
“Toprak muhafaza” çalışmaları kapsamında ise erozyon tedbirleri, sel ve taşkın kontrolü, yamaç ıslahı, dere ve oyuntu ıslahı, tarımsal alanlardaki erozyonun önlenmesi ile çığ ve heyelan kontrolü sağlanıyor.
Refaha yönelik destekler
Projelerin uygulamaya konulduğu havza alanlarında yaşayan vatandaşların refah seviyesine doğrudan etki eden çalışmalar dikkat çekiyor.
“Tarımsal faaliyetler” kapsamında tarımsal teras yapımı, meyve fidanı desteği, kapama bahçe tesisi, seracılık, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği, mantar yetiştiriciliği, tarla yolları bakımı ve tesisi, elektro şoklu tel çit, toprak tahlili ve gübre önerisi, fidan üretimi konusunda desteklemeler, nadas azaltma uygulamaları, sebze, tahıl ve yem bitkileri üretiminin geliştirilmesiyle bölgede refah düzeyi yükseliyor. Bu kapsamda tıbbi ve aromatik bitkilerin envanterlerinin de hazırlanmasıyla yöre halkı için yeni gelir kapıları aralanmış oluyor.
Ayrıca “hayvancılık” alanında bölge halkına büyük ve küçükbaş hayvan desteği, kanatlı hayvan desteği, alabalık gibi tatlı su ürünleri desteği, yem tohumu desteği ve ahır iyileştirmeleri sağlanıyor.
“Sulama faaliyetleri” kapsamında ise küçük su kaynaklarının tespiti ve projelendirilmesi, sulama havuzları yapımı, mevcut sulama altyapısının iyileştirilmesi, açık ve kapalı sistem kanal ve borularla su iletimi, damla sulama ve diğer sulama çalışmaları yürütülüyor.
Projelerin sürdürüldüğü bölgelerden arıcılık faaliyetlerine uygun olan yerlerde ise yöre halkına “arıcılık” desteği veriliyor. Destek çalışmaları kapsamında arılı ve arısız kovan desteği, arı konaklama yeri tespiti ve tesisi, nektarlı bitkilerin tespiti ve envanteri, elektro şoklu tel çitle desteği ile yaban hayvan zararına karşı önlemler ve bal ormanı tesisleri sağlanıyor.
8 ana su havzasını kapsıyor
Havzalar; akarsu tarafından parçalanan, kendine has doğal kaynakları bünyesinde barındıran, etrafı dağ ve tepelerle çevrili, suları aynı denize, ırmağa ya da göle akan, birbirinden su ayrım çizgisiyle ayrılan, belirli büyüklükteki arazi parçalarından oluşuyor. Suyun toplandığı nihai noktaya göre suyun toplanma alanı ise kapalı havzaları oluşturuyor. Türkiye'nin 25 ana su havzası bulunuyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Afyonkarahisar, Ankara, Bingöl, Burdur, Denizli, Eskişehir, Iğdır, Karaman, Konya, Kütahya, Manisa ve Şanlıurfa illerini kapsayan 8 ana su havzasında başlatılan çalışmalar 19 ayrı projede gerçekleştiriliyor.
Projelerde son durum
19 projeden Afyonkarahisar, Denizli, Karaman, Konya, Kütahya ve Manisa illerinde yürütülen 10 projede uygulamalar devam ederken; Ankara, Bingöl, Burdur, Eskişehir, Iğdır, Manisa ve Şanlıurfa illerini kapsayan 9 projenin uygulama faaliyetlerine de yakın zamanda başlanılması planlanıyor.
Uygulama yapımı devam eden 10 proje şu şekilde:
- Konya Hadim ve Taşkent İlçeleri Yukarı Göksu Havzası, Gökdere Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Konya Taşkent İlçesi Yukarı Göksu Havzası Sazak-Avşar Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Karaman-Ayrancı İlçesi Konya Kapalı Havzası Başlamışlı-Kocadere Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Afyonkarahisar Şuhut İlçesi Akarçay Havzası, Hüseyinli-Belenyurdu Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Afyonkarahisar Şuhut İlçesi Akarçay Havzası Şuhut Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Konya Bozkır-Hadim İlçeleri Yukarı Göksu Havzası, Bağbaşı Barajı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Denizli Çameli İlçesi Batı Akdeniz Havzası Karanfilli Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Manisa Selendi İlçesi Gediz Havzası, Selendi Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Denizli Çameli İlçesi Batı Akdeniz Havzası Akdere Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Kütahya Merkez İlçesi Sakarya Havzası Porsuk Barajı-1 Mikro havzası Entegre Rehabilitasyon Projesi
Uygulama faaliyetlerine 2022 yılı içinde başlanılması hedeflenen 9 adet “Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi” ise şöyle:
- Şanlıurfa Han-El Ba'rur (Gök Deresi) Mikro-havzası Tek Tek Dağları Entegre Sel Kontrolü Projesi
- Manisa Selendi İlçesi Gediz Havzası İlke Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Burdur Çavdır İlçesi Batı Akdeniz Havzası Çavdır Barajı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Eskişehir Sivrihisar İlçesi Yukarı Sakarya Havzası Porsuk Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Iğdır-Aralık Entegre Sel ve Erozyon Kontrol Projesi
- Ankara Beypazarı İlçesi Yukarı Sakarya Havzası Kargı Barajı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Eskişehir Sivrihisar İlçesi Yukarı Sakarya Havzası Nasreddin Hoca Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
- Manisa Akhisar İlçesi Gediz Havzası Gürdük Çayı Entegre Mikrohavza Rehabilitasyon Projesi
- Bingöl Karlıova İlçesi Fırat-Dicle Havzası Büyüksu Çayı Entegre Mikro havza Rehabilitasyon Projesi
