Uzun zamandır silahlı çatışmalar ve bölgesel çekişmeyle öne çıkan Libya'da, bir süredir ihlallere rağmen korunan kırılgan ateşkesin ardından Libyalı aktörler yeni bir siyasi uzlaşının sinyallerini veriyor.
Silahlı çatışma kaynaklı bölünmüşlüğü sona erdirmek ve ülkeyi yeniden diyalog rayına sokmak için bölge başkentlerinde karşıt tarafların masaya oturduğu askeri, siyasi ve ekonomik müzakereler hız kazandı.
Bölge turu kapsamında Ankara'yı ziyaret eden ABD'nin Trablus Büyükelçisi Richard Norland, AA muhabirinin sorularına yazılı verdiği yanıtta, üst düzey Türk yetkililerle Libya konusundaki diplomatik çabaları görüşme fırsatından memnuniyet duyduğunu ifade etti.
"Libyalı tüm taraflar ateşkesi bozacak hamlelerden kaçınmalı"
ABD'nin, Libya'daki çatışmanın siyasi taraflarının 21 Ağustos'ta yaptığı ortak ateşkes çağrısına destek verdiğine işaret eden Norland, güvenlik alanındaki müzakerelerin Mısır'ın Hurgada kentinde gerçekleştiğini, bunun olumlu bir gelişme olduğunu bildirdi.
Norland, "Ankara ve Kahire'nin istişare etmesinin, gerilimin düşürülmesi konusunda çok verimli olabileceğini düşünüyoruz. Libyalı tarafları bir araya getirerek kalıcı bir ateşkes sağlaması yönündeki BM'nin arabuluculuk çabalarını destekliyoruz. Ancak yine de çatışmaların yeniden başlaması riski var." dedi.
ABD Büyükelçisi, "Libyalı tüm taraflara ve ilgili tüm yabancı aktörlere, Libya Ulusal Diyalog Görüşmelerini desteklemek amacıyla, Libya'nın istikrarını ve egemenliğini zedeleyecek adımlardan, mevcut fiili ateşkesi bozacak hamlelerden kaçınması" çağrısı yaptı.
"Libyalıların diyaloğa girmesi gerekiyor"
Sirte ve Cufra'nın silahsızlandırılmasına ilişkin soruya Norland, "Sirte'de ilerleme olması ilk önemli adım olabilir." yanıtını verdi. Norland, "Çatışmayı sonlandırıp, seçimler ve yeni bir hükümet yönünde ilerlemesi için Libyalıların dış güçlerin müdahalesi olmaksızın diyaloğa girmesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Libya'daki krize çözüm bulmak için son dönemde bölge başkentlerinde devam eden yoğun görüşme trafiğine rağmen Halife Hafter cephesine askeri yığınak yapıldığı yönündeki haberleri kendilerinin de gördüklerini belirten Norland, ABD'nin, Afrika Merkez Komutanlığı'nın (AFRICOM) da önceden Libya'daki silah ambargosuna ilişkin ihlalleri belgelediğini ve kamuoyuyla paylaştığını, "bu yöndeki eylemlerin yanlış yönde atılmış adımlar olduğunu" değerlendirdi.
Libya'da artık "paralı askerleri, yabancı askeri şirketleri, yabancı savaşçıları da kapsayan dış askeri müdahalenin azaltılmasına başlamanın zamanının geldiğini" vurgulayan Norland, bu durumun sadece çatışmayı derinleştirdiğine ve uzattığına işaret etti.
Çatışmanın iki tarafındaki aktörlerin Suriyeli savaşçıları, Afrika'dan paralı askerleri kullanmasının "muazzam şekilde istikrarsızlaştırıcı" olduğuna dikkati çeken Norland, "Rus hükümetinin bir uzantı kurumu Wagner Grubu, geçen ekim ayından bugüne Libya'daki istikrarsızlığın temel etkenlerindendi ve şimdi ateşkese de bir tehdit olarak algılanıyor. Rusya, ABD'nin bu konudaki tutumunu açıkça biliyor." ifadelerini kullandı.
AA'nın Suriye'deki güvenilir saha kaynaklarından derlediği bilgilere göre, Rusya'nın, Libya'daki Hafter saflarına Esed rejimi kontrolündeki bölgelerden gönderdiği paralı asker sayısı 5 bini geçti.
"Askeri gerilimin tırmandırılmasına karşıyız"
ABD'nin Libya'da Hafter'in başkenti ele geçirmek için Nisan 2019'daki saldırı karşısında sessiz kalması, hatta Hafter'i destekleyen bir tutum takındığı yönündeki eleştirileri değerlendiren Norland, "ABD'nin politikası her zaman netti ve hala da öyle; askeri gerilimi tırmandıracak tüm eylemlere karşıyız ve Libyalıların kendi geleceklerini tayinini destekliyoruz." görüşünü paylaştı.
Norland, Washington'ın, Libyalıların kendi aralarındaki diyaloğun, yabancı askeri müdahale olmaksızın kendi egemenliklerini tesis etmelerinin yanında yer aldıklarının altını çizdi.
"Kritik bir dönemdeyiz"
Norland, Türkiye'nin sadece NATO müttefiki olduğu için değil, bunun dışında da kritik bir rol üstlendiğinin Washington'ın farkında olduğunu vurgulayarak, "Türkiye halihazırda, BM himayesinde Libyalı temsilciler arasında siyasi müzakerelerin oluşturulması için zemin hazırlanmasına katkı sağladı. Şimdi kritik bir dönemdeyiz. Gelecek haftalar bu müzakerelerin başarılı olup olmayacağını gösterecek." dedi.
Büyükelçi Norland, "Türkiye'nin diğer ilgili bölgesel ortaklar ve Libyalı liderlerle, yeni bir güvenlik ortamı ışığında diyalog sürecinin ülkeyi seçimlere götürdüğü istikrarlı, refah içinde, çatışma korkusu olmayan yeni bir Libya için Ankara'nın nasıl çalışmak istediğine Türk yetkililerle yapacağı görüşmelerin ışık tutacağını" vurguladı.
Hafter'in Libya'nın geleceğinde yeri olup olmadığına ilişkin bir soruyu yanıtlayan Norland, şunları kaydetti:
"Libyalılar (Hafter'in ülkenin geleceğinde yeri olup olmadığı) sorusuna barışçıl ve demokratik yollardan yanıt vermeli. Bizler yelpazedeki tüm aktörlerle temasımızda, Libyalıların seçim yoluyla kendini ifade edeceği BM liderliğindeki siyasi bir çözüme katılmalarını telkin ediyoruz. Libyalıların kendi görüşleri, katlandıkları zorluklar, ülkelerindeki liderlerinden beklentileri var. Libya'da Kovid-19 pandemisi ve yolsuzluğun içinde birçok kişinin feci elektrik kesintileri sıkıntısı, suya erişim, kendi banka hesaplarındaki birikimlerine ulaşma gibi sorunları var. Libyalılar, sorunlarını ele alacak liderleri seçme hakkına sahip."
