Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Washington'da bir araya gelen Batılı liderler, güvenlik garantilerinden ateşkese kadar pek çok başlığı masaya yatırırken, Trump'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'i aynı masada buluşturma çabaları dikkat çekti. Kremlin'den gelen açıklamalar, sürecin yeni bir dönemece girdiğine işaret ediyor.
Trump: “Üçlü toplantı barışın kapısını aralayacak”
Beyaz Saray'da Ukrayna lideri Zelenskiy ve Avrupalı müttefiklerle düzenlenen görüşmenin ardından konuşan Trump, “Bugünkü toplantı iyi geçerse, Putin ile de bir görüşme ayarlayacağız. Bir sonraki adım üçlü bir toplantı olacak ve bunu başaracağız. Harika bir sonuç elde etmeyi dört gözle bekliyorum.” ifadelerini kullandı.
Trump, hem Moskova'nın hem de Kiev'in barışa istekli olduğunu belirterek, “Bir ya da iki hafta içinde bu sorunu çözme ihtimalimiz netleşecek. Çatışmaların sürüp sürmeyeceğini göreceğiz. Bizim görevimiz bunu sona erdirmek.” dedi.
Avrupa'dan güçlü destek: “Ateşkes ve güvenlik garantileri öncelik”
Washington'daki zirvede Avrupa liderlerinden de dikkat çeken mesajlar geldi. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, sürecin Trump'ın Putin ile kurduğu diyalog sayesinde çıkmazdan kurtulduğunu belirterek, “Oyunu iyi oynarsak bu savaşı bitirebiliriz. Güvenlik garantileri dönüm noktası olacak.” dedi.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise Ukrayna için “adil ve kalıcı barış” vurgusu yaptı:
“Güvenlik garantileri, NATO'nun beşinci maddesi kadar önemli. Şimdi birlikte bu çerçeveyi şekillendirme zamanı.”
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, üçlü toplantının “mantıklı bir sonraki adım” olduğunu belirtirken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron daha sert bir şart koştu:
“Putin ateşkesi kabul etmeden böyle bir üçlü zirve gerçekleşemez. Öncelik ölümlerin durmasıdır.”
Almanya Başbakanı Friedrich Merz ise planlanan yeni görüşmelerin ateşkessiz yapılamayacağını vurguladı: “Bir sonraki toplantının ateşkes olmadan gerçekleşmesini hayal dahi edemiyorum.”
Trump–Putin hattında “samimi” görüşme
Beyaz Saray'daki görüşme sürerken Trump, kısa bir ara vererek Kremlin ile doğrudan temas kurdu. Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov, iki liderin yaklaşık 40 dakika görüştüğünü açıkladı. Görüşmenin Trump'ın girişimiyle yapıldığını belirten Uşakov, “Putin, Trump'a hem Alaska'daki zirvedeki misafirperverliği için hem de Ukrayna krizine yönelik gösterdiği çabalar için teşekkür etti.” dedi.
Uşakov'un aktardığına göre, Trump ve Putin tarafların müzakere seviyesini yükseltme konusunda mutabık kaldı. Rusya ve ABD, doğrudan Ukrayna heyetiyle yeni bir format üzerinde çalışacak.
NYT iddiası: “Donbas önerisi masada”
ABD basını ise görüşmenin perde arkasına dair çarpıcı bir iddia ortaya attı. The New York Times'ın aktardığına göre Trump, Avrupalı liderlere, Zelenskiy'nin Donbas'ın tamamını Rusya'ya bırakmayı kabul etmesi halinde barış anlaşmasının hızla imzalanabileceğini söyledi.
Ancak Kiev'den gelen yanıt olumsuz oldu. Zelenskiy, Ukrayna Anayasası'na göre “toprak devri ya da takası”nın imkânsız olduğunu vurguladı. Buna karşın Ukrayna lideri, “Toprak meselesi üçlü zirvede tartışılabilir ancak Moskova şu an buna yeşil ışık yakmıyor.” diyerek kapıyı tamamen kapatmadı.
“İki hafta içinde Putin–Zelenskiy görüşmesi”
Almanya Başbakanı Merz, Trump'ın Putin ile yaptığı telefon görüşmesinden sonra önemli bir duyuru yaptı: “ABD Başkanı, Rusya Devlet Başkanı ile yaptığı görüşmede iki liderin önümüzdeki iki hafta içinde bir araya gelmesine karar verildi. Yer konusunda ise hâlâ belirsizlik var.”
Bu açıklama, olası üçlü zirvenin zeminini güçlendirirken, sürecin zorlu pazarlıklara gebe olduğunu da ortaya koydu.
Avrupa'da ortak ses: “Sadece Ukrayna değil, Avrupa'nın geleceği”
Avrupalı liderler, Ukrayna'ya verilecek güvenlik garantilerinin yalnızca Kiev'in değil, tüm Avrupa'nın güvenliği açısından önem taşıdığını vurguladı. İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, “Barışa ulaşmak istiyorsak birleşmeliyiz.” derken, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, “Görev zor ama mümkün. Rusya'nın saldırılarına son verecek çözümler hemen şimdi üretilmeli.” ifadelerini kullandı.
Almanya Başbakanı Merz ise tartışmayı daha geniş bir perspektife taşıdı:
“Burada mesele sadece Ukrayna toprakları değil, Avrupa'nın siyasi düzenidir.”
Önümüzdeki süreç: Barış için ince denge
Trump'ın liderliğinde başlatılan diplomasi trafiği, bir yandan umut verici mesajlar içerirken diğer yandan kritik soru işaretleri barındırıyor. Ateşkes sağlanmadan yapılacak herhangi bir toplantının sonuçsuz kalabileceği endişesi sürüyor. Ayrıca Donbas'ın statüsü, güvenlik garantilerinin kapsamı ve Ukrayna'nın olası NATO üyeliği gibi başlıklar, masanın en zorlu gündemleri olmaya devam edecek.