Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
ABD Başkanı Donald Trump'ın yeni tarife tehditleri, Washington'un en büyük savunma ihracat projelerinden biri olan F-35 savaş uçağı programında çatlaklara yol açıyor. İspanya, İsviçre ve Hindistan'ın, milyarlarca dolarlık alım planlarını iptal etme veya erteleme ihtimali gündemde.
POLITICO'nun haberine göre, son iki haftada ortaya çıkan bu gelişmeler, Trump'ın korumacı ticaret politikalarının müttefik başkentlerde yarattığı rahatsızlığın ve savunma alanındaki ilişkilerin yeniden masaya yatırılmasının en somut örnekleri oldu.
ABD'li savunma sanayii temsilcileri, yeni gümrük vergilerinin misillemelere yol açacağı, silah satışlarını zorlaştıracağı ve dünyanın en büyük savunma tedarikçisi olarak ABD'nin konumunu zayıflatacağı uyarısında bulunuyor.
İspanya ve İsviçre'nin planladığı F-35 siparişleri, her biri birkaç düzine uçaktan oluşuyor ve toplam değeri yaklaşık 15 milyar doları buluyor. Ancak Madrid yönetimi, bu parayı Avrupa yapımı Eurofighter Typhoon ve 2040'larda hizmete girmesi planlanan yeni nesil savaş uçağı programlarına yönlendirmeye hazırlanıyor. İspanyol yetkililer, “endüstriyel egemenlik” ve “daha güvenilir ortaklar” ihtiyacına vurgu yapıyor.
İsviçre'de ise 2021'de kıl payı halk oyu ile kabul edilen 36 adet F-35 alım anlaşması, artan gümrük vergileriyle yeniden tartışmaya açıldı. Bazı parlamenterler iptal çağrısı yaparken, hükümet alım kararını şimdilik koruyor ancak nihai değerlendirme kasım ayında yapılacak. Yükselen maliyetler ve ABD ile net fiyat anlaşmasının olmaması, projeye 1,6 milyar dolarlık ek yük getirebilir.
Portekiz gibi diğer potansiyel alıcılar da Washington'un güvenilirliği konusundaki soru işaretleri nedeniyle kararlarını beklemeye aldı.
Lockheed Martin, İngiltere, Danimarka ve Belçika'dan yeni siparişler geldiğini hatırlatarak programın küresel boyutunu vurguluyor. Ancak uzmanlara göre, büyük siparişlerin iptali uzun vadede üretim maliyetlerini artırabilir ve F-35'in rekabet gücünü zayıflatabilir.
Beyaz Saray ise Trump'ın politikalarını savunuyor. Sözcü Kush Desai, gümrük vergilerinin NATO müttefiklerini savunma harcamalarını artırmaya zorladığını ve bunun ABD'li silah üreticilerine milyarlarca dolar kazandıracağını belirtti.