Sudan bu sabah darbe girişimi haberleriyle gündeme geldi. Askerler mevcut Devlet Başkanı Ömer El Beşir'in evini kuşattı ve devlet televizyonunu ele geçirdi. Bir bildiri yayınlayacağını söyleyen askeri yetkililer "darbe bildirisini" halen yayınlamasa da El Beşir'in istifa ettiği kesinleşti. Ömer El Beşir, yönetimi Yüksek Askeri Geçiş Konseyi'ne devretti.
ÖMER EL BEŞİR KİMDİR?
Mareşal Ömer Hasan Ahmed el Beşir 1 Ocak 1944'te başkent Hartum'un kuzeyindeki Nil Nehri eyaletine bağlı Bannaga kentinde doğdu.
1960'da girdiği askeri akademiden 1966'da paraşütçü bir subay olarak mezun olan Beşir, Mısır, Malezya ve Pakistan'da ilave askeri eğitimler aldı.
73 SAVAŞINDA MISIR SAFLARINDAYDI
1973'te Mısır ve Suriye'nin İsrail ile girdiği savaşta Mısır ordusunda görev yaptı.
BAE'DE GÖREVLİYDİ
1975'te Birleşik Arap Emirlikleri'nde ataşe olarak çalıştı. 1981'de Sudan'a dönerek askeri görevlerini sürdürdü.
1989'DA DARBE YAPTI
30 Haziran 1989'da tuğgeneral rütbesiyle görev yaptığı Sudan ordusu kansız bir darbe ile Başbakan Sadık el Mehdi hükümetini devirdi. El Beşir, darbeye öncülük etti. Darbenin ardından ülkedeki tüm siyasi partiler kapatıldı, işçi sendikaları lağvedildi ve bağımsız basın önce sansürlendi ardından devlet tekeline alındı.
4 SENE BOYUNCA "GÖLGE İKTİDAR" OLARAK KALDI
1989'dan 1993'e kadar Sudan Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Bu süre zarfında Devrimci Komuta Konseyi'ni kurarak kürsü başkanlığını yürüttü. Aynı zamanda Sudan'ın adı konulmamış liderliğini üstlendi.
1990'DA BİR DARBEYİ ATLATTI
1990 yılının nisan ayında kendisine yönelik darbe girişiminden sağ kurtulmayı başardı.
Darbe girişiminde yer aldığı öne sürülen 30'dan fazla üst düzey asker ve polisi idam ettirdi. Batılı bazı kaynaklar ise Ömer El Beşir'e yönelik darbe girişiminin aslında Beşir'in bizzat kendisi tarafından 'planlanan bir kurgu' olduğunu iddia etti. Fakat bu iddialar hiçbir zaman doğrulanamadı.
ABD'NİN TERÖR LİSTESİNDE
1993'te ABD Dışişleri Bakanlığı, Sudan'ı terörizme destek veren ülkeler listesine aldı.
1993: BEŞİR RESMEN DEVLET BAŞKANI
16 Ekim 1993'te darbeyi gerçekleştiren ve kendini Devrim Komuta Konseyi olarak adlandıran cunta feshedildi. El Beşir, Sudan Devlet Başkanı oldu. Ülke kısmen sivil yönetime geri döndü.
YÜZDE 75'LE SEÇİLDİ...
Mart 1996'da yapılan seçimlerde oyların yüzde 75'inden fazlasını alarak yeniden devlet başkanı seçildi.
HASAN el-TURABİ İLE YAŞADIĞI GERİLİM
1999'da Ulusal Kongre Partisi Genel Başkanı ve önemli düşünce insanlarından biri olan Hasan el Turabi, devlet başkanının yetkilerini sınırlayan bir yasal düzenleme önerdi, hemen akabinde El Beşir, parlamentoyu feshetti. Turabi ile Beşir arasındaki rekabet ve husumet sürekli kendini gösterdi.
Turabi, Beşir'in darbesine de destek vermiş isimlerden biriydi. Hasan el-Turâbi. Konuya ilişkin Twitter'da paylaşımlarda bulunan Bülent Şahin Eşdeğer, Turabi ölmeden önce kendisiyle görüştüğünü ve bu görüşmede Turabi'nin "Hayatımdaki en büyük pişmanlığım darbeyi desteklemekti" dediğini aktardı.
YÜZDE 85'LE TEKRAR SEÇİLDİ...
23 Aralık 2000'de gerçekleştirilen seçimlerde oyların yüzde 85'ini alarak yeniden devlet başkanı koltuğuna oturdu.
EL BEŞİR'İN SAVAŞ SUÇLARI
2002 yılı sonunda Sudan hükümeti, Darfur bölgesinde başlayan yerel kabilelerin isyan hareketlerini bastırmak için janjavid isimli paramiliter grubu kurdu. Silahlı çatışmalarda yüz binlerce sivil yaşamını yitirdi.
2007'nin eylül ayında BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon ile görüşen el Bashir, Darfur'daki isyancılarla barış masasına oturabileceklerini söyledi. Ancak görüşmeler, yaşanan olumsuzluklardan dolayı süresiz ertelendi.
14 Temmuz 2008'de Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Savcısı Luis Moreno-Ocampo, Ömer el-Beşir'i soykırım, insanlığa karşı suç ve Darfur'da savaş suçu işlediği gerekçeleriyle suçladı.
4 Mart 2009'da Uluslararası Ceza Mahkemesi, el Beşir hakkında tutuklama emri çıkardı.
YÜZDE 68'LE TEKRAR SEÇİLDİ...
26 Nisan 2010'da yapılan devlet başkanlığı seçimlerinin ardından Sudan Ulusal Seçim Komisyonu, el-Beşir'in oyların yüzde 68'ini aldığını ve yarışın galibi olduğunu bildirdi. Ancak AB ve Carter Center'dan Batılı gözlemciler, seçimi, "uluslararası standartlara uymadığı" gerekçesiyle eleştirdi. Muhalefet de seçimin yolsuzluk, yıldırma politikaları ve eşit olmayan şartlarda yapıldığını belirtti.
12 Temmuz 2010'da Uluslararası Ceza Mahkemesi el Beşir hakkında ikinci bir tutuklama emri çıkardı. Beşir bu defa öncekilerle birlikte 10 ayrı başlıktan suçlandı.
12 Aralık 2014'te Uluslararası Ceza Mahkemesi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından tam olarak desteklenmediği gerekçesiyle Ömer el Beşir hakkında yürütülen davaları askıya aldı.
9 Mart 2015'te UCM, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinden Sudan'ı, El Beşir'in iadesini sağlamak için adım atmaya çağırdı.
YÜZDE 95'LE TEKRAR SEÇİLDİ...
27 Nisan 2015'te gerçekleştirilen seçimi yüzde 94 'lük bir oy oranıyla kazandı. Sudan Seçim Komisyonu, muhalefetin boykot ettiği seçimin galibinin el Beşir olduğunu duyurdu.
ULUSLARARASI TUTUKLAMA EMRİ
15 Haziran 2015'te Güney Afrika Yüksek Mahkemesinin hakkında tutuklama karar vermesinin akabinde zirve için gittiği bu ülkeden acilen ayrıldı. El Beşir'in ülkeden çıkmasına izin verdiği için Güney Afrika hükümeti uzun süre eleştirildi. (Konuya ilişkin ayrıntılar için TIKLAYINIZ)
RUSYA İLE YAKINLAŞMA
23 Kasım 2017'de gerçekleştirdiği Moskova gezisi sırasında Rus lider Vladimir Putin'den ABD'ye karşı kendisini korumasını istedi. Ayrıca el Beşir, Rusya ile daha yakın askeri ilişkiler kurmak istediklerini dile getirdi.
BEŞAR ESED'İ ZİYARET EDEN İLK ARAP LİDER OLDU
16 Aralık 2018'de beklenmedik bir şekilde Suriye'yi ziyaret etti. Bu, ülkede 2011'de başlayan savaşın ardından bir Arap liderin Suriye'ye gerçekleştirdiği ilk ziyaret olarak tarihe geçti.
YENİDEN SEÇİLMEK İÇİN HAMLE YAPMIŞTI, PROTESTOLARLA KARŞILAŞTI
19 Aralık 2018'den bu yana Sudan, hayat pahalılığının yanı sıra Ömer el-Beşir'in görevi bırakmasının istendiği gösterilere sahne oluyor. Halk, parlamentoda yapılan bir oylama ile Beşir'e 5'inci dönem seçilmenin yolunu açacak düzenlemeye karşı çıktı.
SON 1 YILDIR SUDAN'DA OLAĞANÜSTÜ HAL VAR
22 Şubat 2019'da ülke genelinde aylardır devam eden ve yüz binlerce kişinin katıldığı barışçıl protestolara cevaben el Beşir, bir yıl süren olağanüstü hal ilan etti.
Beşir, protestoların artarak devam etmesi sebebiyle 1 Mart 2019'da iktidardaki Ulusal Kongre Partisi'nin başkanlığı görevinden istifa etti.
