Öğretim üyesi ve yazar Andi Hoxhaj tarafından ‘The Conversation'da yayımlanan, “Sırbistan ve Kosova: AB neden Ukrayna savaşının körüklediği sınır gerilimini çözmeye niyetli?” başlıklı makalede, Almanya ve Fransa'nın rolü irdeleniyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Avrupa'nın çözülmemiş sorunlarının yeniden alevlenebileceğinin kasvetli bir hatırlatıcısı olarak hizmet ediyor. Balkanlar'da artan gerilim göz önüne alındığında, Almanya ve Fransa, Sırbistan ile Kosova arasındaki çözülmemiş sorunları çözmeyi 2023 için birincil öncelik haline getirdi.
Bu, özellikle Aralık 2022'de kuzey Kosova'da plakalar konusunda yaşanan bir çatışmanın Balkanlar'da yeni bir çatışma korkusunu körüklemesinden sonra önemlidir. Bazı etnik Sırplar, Kosova'nın bağımsızlığını kabul etmiyor ve bu nedenle kuzey Kosova'da yaşayan binlerce kişi Kosova plakalarını kullanmayı reddediyor.
Kosova 2008'de bağımsızlığını ilan etti, ancak Sırbistan topraklarda hak iddia etmeye devam ediyor.
Ancak 2023'te iki devlet arasında sınır çatışması yüzünden meydana gelen gerginlik, Avrupa'da yeni bir kanlı savaş endişesi oluşturdu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dikkatleri Ukrayna'daki savaşından uzaklaştırmak ve Sırbistan ile ilişkilerini sağlamlaştırmak için Sırbistan ile Kosova arasındaki gerilimi tırmandırmaya çalıştı.
Örneğin, Aralık 2022'de Sırbistan Cumhurbaşkanı (Putin'in Balkanlar'daki vekili ) Aleksandar Vučić, ironik bir şekilde AB tarafından hediye edilen kamyonlar tarafından kapatılan Kosova ile Sırbistan arasındaki ana sınır kapısının yakınında barikatlar kurulmasını açıkça onayladı.
2022'nin sonunda Fransa ve Almanya, Sırbistan ve Kosova ile ilişki kurmak için kendi özel elçilerini atadılar ve iki ülke arasındaki anlaşmazlığı çözmek için AB tarafından kolaylaştırılan diyaloğa öncülük ediyorlar.
Fransız-Alman önerilen anlaşmanın dokuz maddesi var ve 1972 tarihli temel anlaşma olarak bilinen bir belgeye dayanıyor. Bu, Almanya'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hassas sınır sorunlarını çözme deneyiminden etkilenmiştir.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Fransa ve Almanya'nın son derece hassas konuları çözme konusundaki deneyimlerinin Sırbistan ve Kosova'nın ilişkileri normalleştirmesine yardımcı olabileceğine inanıyor. Başlangıç noktası olarak Sırbistan ve Kosova'nın elçilik benzeri ancak daha alt düzeyde faaliyet gösteren kalıcı misyonlar kurmasını önerdiler .
Fransız-Alman önerisinin en önemli kısmı, “ Kosova ve Sırbistan'ın birbirleriyle eşit haklara dayalı iyi komşuluk bağları geliştirmesi” gerektiğidir. Bu, tüm tarafları eşit bir temele oturtur. Fransız-Alman önerisi, 2023 baharına kadar mali ödüller sunuyor ve Fransa ve Almanya'nın hem Sırbistan hem de Kosova'nın AB'ye girişi için çabalayacağını garanti ediyor.
5 AB ülkesi tarafından tanınan Kosova, Avrupa Konseyi, BM ve AB üyeliğinin önündeki engeli kaldırdığı için Fransız-Alman yaklaşımına şimdiye kadar daha açık davrandı. Fransız-Alman önerisi Sırbistan'da büyük AB yatırımı ve AB'ye hızlı bir giriş olasılığı sağlasa da, Sırbistan bu iki ülkenin teklifine çekimser davrandı.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vučić, Sırbistan'ın sonunda Kosova'nın bağımsızlığını tanımak zorunda kalacağını ima ettiği için Fransız-Alman önerisine karşı çıktı. Kosova'nın bağımsızlığına karşı olduğunu beyan etmesi, siyasi kariyerinin temelleriyle çelişiyor. Yakın tarihli bir anket, Sırpların çoğunluğunun AB'ye katılmaya karşı olduğunu ortaya koydu.
Fransızlar ve Almanlar, Başkan Vučić'in Avrupa'da başka bir sınır çatışması veya savaş tehdidinde bulunmaması karşılığında Sırbistan'a para yağdırmaya bahse giriyorlar.
Çatışmanın geçmişi
Sırbistan'ın 1998-1999'da Kosova'daki acımasız savaşından ve Kosova'nın 2008'de ABD ve AB'nin desteğini alan Sırbistan'dan bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana, iki ülke arasındaki ilişkiler gerginliğini korudu.
AB'nin Sırbistan ile Kosova arasında diyalog başlatmaya çalıştığı 2011 yılından bu yana, iki ülke arasında çok az somut ilerleme kaydedildi. Karşılıklı tanıma karşılığında AB, her iki ülkenin de birliğe üye olmasını önerdi.
Bir engel, çoğu AB ülkesinin AB'nin Balkanlar'da daha fazla genişlemesine karşı çıkması ve 5 AB üyesinin Kosova'yı tanımamasıdır: İspanya, Yunanistan, Kıbrıs, Romanya ve Slovakya.
AB'nin Sırbistan ile Kosova arasında güvenilir bir arabulucu olarak hareket etme yeteneği , iki ülkenin katılımına ilişkin ayrıntılı bir zaman çizelgesi olmadığı için zayıfladı.
AB, Kuzey Makedonya'ya verdiği sözlerin tutulmaması nedeniyle Balkanlar'daki güvenilirliğinin bir kısmını kaybetti. AB başlangıçta katılım müzakerelerine 2018'de başlayacağını söyledi, ancak bunu 2022'ye kadar ve ardından yalnızca Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin bir sonucu olarak yapmadı.
Ukrayna savaşı, AB'nin dikkatini genel olarak Balkanlar'a yeniden odakladı, ancak bölgede daha fazla istikrara ulaşmak için hukukun üstünlüğü, insan hakları ve demokrasi anlaşmalarını terk etmemesi gerekiyor. Bu sadece Sırbistan'ın lideri gibi Balkanlar'daki otokratları güçlendirmeye yarar.
