Iraklı siyasi analistler, İran'ın dış politika ve Irak'taki "vekalet savaşçıları" olarak bilinen Şii milis güçlerini destekleme ve askeri nüfuz meselelerinin dini lider Ayetullah Ali Hamaney ile istihbarat birimlerinin yetkisinde bulunduğunu, yeni Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın bu konularda "iyileştirme" anlamına gelebilecek çabalarının "sınırlı" hatta "yetersiz" kalabileceğini ifade etti.
RUHANİ DÖNEMİ BENZERLİĞİ
Siyasi analist Ahmed Yasiri, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı'nın, Batı dünyası ile yeniden müzakerelere başlayabileceğini, bunun için de eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'i danışman olarak atadığını kaydetti.
"İran'daki yeni diplomasi dönemi Ruhani dönemiyle benzerlik taşıyacak." diyen Yasiri, Türk kökenli bir isim olan Pezeşkiyan'ın reformist kimliğinin daha güçlü olduğunu ve reform hamlelerine daha yakın durabileceğini söyledi.
"DIŞ POLİTİKADAN HAMANEY SORUMLU"
Pezeşkiyan'ın ikinci turda ülkedeki Türk ve Kürt asıllı seçmenden aldığı oyların cumhurbaşkanı seçilmesine yardımcı olduğunu dile getiren Yasiri, şunları kaydetti:
"Pezeşkiyan, İran'daki azınlıklara ve kadın haklarına Ruhani'den daha yakın. Mahsa Emini olayında da Pezeşkiyan'ın tutumu olumluydu. Pezeşkiyan, açık açık yaptırımları kırmak için Batı ile müzakerelere başlayacaklarını duyurdu. Pezeşkiyan'ın bu yönde ilerlemesi İran'ın bölgedeki askeri müdahaleleri ve nüfuzunda ve özellikle İsrail ile savaşında ve ABD ile çatışmasının dozunda nispeten düşüş meydana gelebilir. Pezeşkiyan, İran'ın politikalarında değişikliğe gidilmesinde önemli bir unsur olarak karşımıza çıkacak. Ancak İran'ın dış politikadaki güvenlik ve askeri meselelerinden Cumhurbaşkanı değil, Devrim Muhafızları, onların da bağlı olduğu dini lider Ayetullah Ali Hamaney sorumlu. Fakat Pezeşkiyan'ın alacağı siyasi kararlar İran'ın bölgedeki güvenlik ve askeri nüfuz kararlarına etki yapabilir. İran, Pezeşkiyan ile Batı'ya çok daha yakın olacak. Bu da İran'ın Batı'dan uzaklaşmasından olumsuz etkilenen ve hatta zarar gören Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen için olumlu bir durum olacak. Çünkü İran ile ABD arasında mesafe ne kadar açılırsa, Irak'taki güvenlik ve siyasi kilitlenme de o kadar çok artar."
YENİ VİZYON VURGUSU
Siyasi analist Salah Buşi ise "İran'da yeni cumhurbaşkanın seçilmesiyle Tahran'ın bölgedeki durumunda yeni senaryolar gerektiriyor ki bunu da Pezeşkiyan'ın konuşmalarından anlayabiliyoruz." dedi. İran'ın Batı ile ilişkilerinde sorunları olduğuna işaret eden Buşi, yeni Cumhurbaşkanı'nın bu yönde yeni vizyon izleyebileceğini söyledi. Buşi, "İran'daki hükümet ve yönetimde bazı vazgeçilmezler var. Ancak yeni Cumhurbaşkanı bunları siyasi yönetim anlayışlarıyla ters düşmeyecek ve sorun teşkil etmeyecek şekilde yeniden gözden geçirmeye çalışabilir. Pezeşkiyan, İran'ın ulusal çıkarını göz önüne alarak İran'daki etkin makamlarla işbirliği yürütebilir" açıklamasında bulundu.
"DIŞ POLİTİKASINDA ZORLUKLAR OLACAĞI GÖRÜNÜYOR"
Iraklı siyaset yorumcusu Mücaşi Temimi ise İran'ın reformist Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın yeni dönemde içeride ekonomik kriz, dışarıda da bazı risklerle mücadele etmek zorunda kalacağını belirterek, "Pezeşkiyan, İran içerisinde genç işsizliği sorunuyla boğuşacak. İran'ın bu dönemdeki dış politikasında da zorluluklar olacağı görünüyor" dedi.
İran'ın dış politikasında Pezeşkiyan'ın olası etkisini değerlendiren Temimi, "İran'ın, Irak politikası Pezeşkiyan'ın değil, dini lider Ali Hamaney ve istihbarat birimlerinin elinde. İran'ın Irak'a karşı dış politikasında bir değişiklik olacağını sanmıyorum. İran'da Cumhurbaşkanının yetki alanları sınırlıdır ve dış politikadaki önemli meseleler dini lider Ali Hamaney'in yetkisinde bulunur. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın bu konudaki müdahale ve çabaları da sınırlı kalabilir. İran, Irak ve bölgedeki 'direniş güçlerinden' vazgeçmeyecek ve gerginlik devam edecek. Donald Trump'ın da yeniden ABD Başkanlığına seçilmesi halinde İran ile ABD arasında ister direkt isterse İran'ın bölgedeki vekalet savaşçıları aracılığıyla yeni bir çatışma boyutu yaşanabilir. Ancak direnişin öncülüğünü yaptığını iddia eden İran, bölgede bazı risklerle karşılaşabilir. İran'ın, reformist Cumhurbaşkanı seçerek politikalarında esnek tavır izlemek istediği belli. İran, sorununu 'İran-bölge' sorunundan 'İran-İsrail' sorunu ve çatışmasına indirgemek isteyebilir. İran, ABD'deki hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler tarafından hâlâ 'haydut devlet' olarak görülüyor" dedi.
