İsrail'de Başbakan Netanyahu, zor durumda. Netanyahu, dün Yüksek Mahkeme'nin verdiği kararın ardından hükümetteki müttefiki İçişleri ve Sağlık Bakanı Aryeh Deri'yi görevden aldı. Deri'nin vergi kaçakçılığından mahkumiyeti ve görevden alınması İsrel medyasında en çok konuşulan konuların başında geliyor..
İsrail gazetesi 'Haaretz', radikal sağcı lider Şas Partisi'nin Genel Başkanı Aryeh Deri'nin görevden alınmasının dün erken saatlerde yapılan kabine toplantısında geldiğini bildirdi. Yedioth Ahronoth' gazetesi de Başbakan Netanyahu'nun Deri'nin görevden alınmasından duyduğu üzüntüyü dile getirdiğini aktardı.
Geçen hafta İsrail Yüksek Mahkemesi'nin, geçen yıl vergi kaçakçılığından hüküm giymesi nedeniyle, Deri'nin bakanlığa atanmasına karşı verdiği karar, İsrail'de hükümetin adalete getirdiği kısıtlamalara yönelik yaygın protestolarla fırtınalı bir sistem tartışmasına yol açtı.
Yargıtay karar metninde, Deri'nin İçişleri ve Sağlık Bakanlığı görevlerine atanmasının "devam edemeyeceğini" belirterek, "Yargıçların çoğu bu atamanın son derece kusurlu ve kabul edilemez olduğuna karar verdi. Bu nedenle Başbakan Netanyahu Deri'yi görevlerinden almalı" denildi.
Mahkemenin verdiği kararı eleştiren Şas Partisi ise yaptığı açıklamada, "Azınlıklara önem verdiğini iddia eden Yüksek Mahkeme bugün, mülksüzleştirilmişleri temsil eden Şas hareketinden 400 bin seçmenin oyunu çöpe attı" dedi.
Görevden alınan Deri de Yüksek Mahkeme kararına meydan okuyarak, "Kapıyı kapatırlarsa pencereden gireriz. Pencereyi kapatırlarsa da tavanı parçalayıp gireriz" demişti
Yapılan seçimlerde Deri liderliğindeki Şas Partisi, Knesset'te 11 sandalye kazananmıştı.
Aralık 2022'nin sonlarında, İsrail Knesset temsilcileri, bir suçtan hüküm giymiş ve hapse girmemiş herkesin bakanlık görevi almasına izin veren bir yasayı üç okumada onaylarken, yasa daha önce bunu yasaklamıştı. Kanunda Temsilci Deri'nin lehine değişiklik yapıldığı anlaşıldı.
Buna karşılık Adalet Bakanı Yariv Levin ise, Yüksek Mahkeme'nin kararını "gülünç" olarak nitelendirdi. Levin, Ocak 2023'ün başında, yargı sisteminin, Yüksek Mahkeme reddetse bile Parlamentonun onayladığı yasalarla çalışmasına izin verecek bir "istisna maddesi" içerecek şekilde değiştirileceğini duyurmuştu.
Netanyahu başbakanlığındaki koalisyon hükümetinin, yargının bazı yetkilerini meclise devretmeye yönelik hamleleri, Yüksek Mahkeme başta olmak üzere hükümet ile İsrail yargı mekanizması arasında gerilime yol açmıştı.
İsrail'de bir anayasa bulunmuyor ve İsrail Yüksek Mahkemesi en yüksek yargı merci olarak görev yapıyor.
İsrail Yüksek Mahkemesi, anayasa taslağı olarak kabul edilen "temel yasalara" aykırı olduğu gerekçesiyle meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisine sahip.
Netanyahu hükümeti, açıkladığı yargı düzenlemesinde, Yüksek Mahkeme'nin, meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisinin elinden alınacağını belirtmişti.
Yeni yargı planına göre koalisyon hükümeti, yargı mensuplarını atama komitesinde şu an 9 olan üye sayısını 11'e çıkaracak ve bu üyelerin 7'sini kendi seçecek. Bu üye çoğunluğu, hükümetin, yargıçların atanmasında tek söz sahibi olacağı anlamına geliyor.
İsrail'in başkenti Tel Aviv'de hafta sonu yaklaşık 100 bine yakın kişi söz konusu yargı reformunu protesto etmişti.
