Ortadoğu merkezli yayın yapan Middleeastmonitor, İslam ülkelerinde demokratik seçimlerle başa gelen İslami partilerin nasıl iktidardan indirildiğine dair günümüze ışık tutacak bir makaleye yer verdi. Makalede; ABD'nin, menfaatlerine zarar vereceği endişesi ile demokratik yollarla başa gelen İslamcı partileri, nasıl iktidardan indirdiği ve işbaşındaki darbe yönetimine verilen destek sorgulandı. Makalede, “İslâm dünyasında serbest seçimler, İslâmcı zafer anlamına gelir” yorumunda bulunuldu.
İlgi çekici makelenin tercümesi şöyle:
ABD'İN GİRİŞİMLERİ
DEMOKRASİYE YARDIM ETMEDİ
Liberal hegemonya, Amerika Birleşik Devletleri'ni, pek çok geleneksel olmayan bir bölgede demokrasinin yayılmasını sağladı; bu durum, statüko politikalarını değiştirmek ve Amerika'nın dünyayı yönetmesini sağlamak için askeri taarruzlar ve istihbarat aygıtlarını kullandı.
ABD, Müslüman dünyasında şüpheli girişimlerini savunurken, demokrasi ve özgürlük gibi soyut liberal ideallerin yayılması ve uygulanmasına ihtiyaç duyulduğuna işaret ediyor. Geçtiğimiz on yılların deneyimi bu girişimi yansıtıyor, ancak gerçek şu ki; Orta Doğu'daki Amerikan girişimleri hiçbir şekilde başarılı bir demokratik geçişe yol açmadı. Aksine, onlarca yıllık Amerikan liberal demokrasi anlayışını beslediler.
Ünlü realistler John Mearsheimer ve Stephen Walt'ın Offshore Balancing Davasında yazdığı gibi, “Demokrasi teşviki, yabancı toplumlarda Amerikalıların kötü anladığı, Washington'un çabalarının genellikle neden başarısız olduğunu açıklamaya yardımcı olan geniş çaplı bir sosyal mühendislik gerektiriyor.”
İSLAMCI PARTİLERİN SEÇİMLERDE
BAŞARILI OLMASI ABD'Yİ KORKUTTU
Son tarihlerde gördüğümüz, işbaşındaki askeri yönetimlerin adil ve özgür seçimlere izin verdiğinde, İslamcı partilerin oy sandıklarında nasıl başarılı olduklarını gördük. Tıpkı Mısır ve Tunus'taki gibi..
Tunus'taki Nahda Hareketi, Mısır'daki Müslüman Kardeşler ve diğer bazı önemli İslamcı hareket ve partilerin seçim başarıları. İslamcıların seçim başarıları ABD'yi korkudan uyandırdı. Çünkü ABD biliyor ki; İslamcıların zaferi, ABD'nin menfaatlerine aykırı islamcı politikaların hayata geçirilmesi demek. Bu da, ABD'nin İslamcılara olan bakışını değiştirdi.
Sonuç olarak, ABD dış politikası 180 derecelik bir dönüş yaptı. ABD, Mısır örneğinde olduğu gibi kanlı darbeyle işbaşına gelmiş ülke liderlerinin demokrasini kutladı. Baskıcı otoriter rejimler, şimdi Washington'un en iyi müttefikleri; çünkü bu liderlerin en büyük özelliği Amerikan'ın çıkarlarını önde tutması…
Cezayir ve Mısır'daki İslamcı deneyimler, yaklaşık yirmi yıldan fazla bir süredir, bölgenin hala otokratik bir hastalıktan muzdarip olduğunu teyit ederken; İslamcı demokratik partilerin iktidardan kovulmasına dönük uygulamalar da hız kesmeden sürüyor.
İLK YAPILAN ADİL SEÇİMLERDE
MURSİ BAŞARILI OLDU
Araştırmacı Shadi Hamid ise, “Liberalizmin, İslamcılığın yerini tutamayacağını” savunuyor. Bunun doğru olup olmadığı tartışmaya açık; ancak kesin olan şey Müslüman Kardeşler'in hayata geçireceği politika… Ayrıca Liberalizmin, iktidarı talep eden muhalif unsurlara ne kadar özgürlük ve adil seçimler sağlayacağı sözünde durup-durmayacağı güven vermiyor.
2011 Arap Baharı, Müslümün Kardeşler'in endişeyle beklediği bir kapı açtı ve Mısır'da on yıllarca süren otokratik baskıdan sonra parti sonunda yalnızca meclis sandalyeleri değil, başkanlık yönetimi için bir şans buldu. Modern Mısır tarihinin Haziran 2012'de yapılan ilk serbest ve adil seçimlerinde, Muhammed Mursi ve Müslüman Kardeşler başarılı oldu. Sadece birkaç ay sonra, aynı yılın Kasım ayında, Mursi, düzenli adli prosedürlerin hayata geçirilmesine izin veren denetimi hayata geçirdi.
Yeni revize edilmiş bir anayasanın geleceğini doğrudan kamuoyu oyuna dahil etmeye çalıştı.
MURSİ'NİN MODELİ TÜRKİYE
VE KATAR'DI
Amerika'nın korkunç insan hakları ihlalleri arasındaki sessizliği, darbe öncesi, sırasında ve sonrasında sağırlaşıyordu. O zaman ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, bir bakıma ordunun “aslında demokrasiyi yeniden sağladığını” söyleyerek darbeyi onayladı. ABD'nin çıkarları, demokratik olmayan doğası ne olursa olsun, bu askeri müdahaleyi memnuniyetle karşıladı.
Mursi'nin, ülkenin kargaşa tarihindeki bu kavşakta Mısır'ın siyasi egemenliği olduğuna inandığına dair anlayışı hatalıydı ve daha da önemlisi, Amerikan perspektifinden çok büyük bir sorumluluk kazanmıştı. Araştırmacı Shadi Hamid'in belirttiği gibi, Mursi'nin modeli ‘Türkiye' ya da ‘Katar'dı. Bu iki ülke Amerika Birleşik Devletleri'ne askeri olarak ve stratejik olarak bağlı, ancak zaman zaman Amerikan homurdanmasına rağmen kendilerini bağımsız, iddialı bölgesel güçler olarak kurmaya muktedir ve istekli ülkelerdi. Mısır'ın coğrafi olarak stratejik ve Bölgedeki siyasi açıdan hayati yer, İslamcı deneylerin yeri değildi.
Mısır'dan yalnızca Sina Yarımadası ile ayrılan İsrail, yıllarca Mübarek rejiminde sahip olduğu imtiyazlara artık sahip değildi. ABD, Mısır'ın Camp David barış antlaşmasına ve İsrail'le işbirliğine saygı duymasına hevesliydi, ancak Başkan Mursi'nin başka planları vardı. Seçimlerden sadece birkaç ay sonra ‘Hizmetsiz Hareketi Zirvesi' için Tahran'a gitti ve on yıllarca süren Washington'a verilecek büyük bir dış politika değişikliğini yansıttı.
Bazıları, Mursi hükümetinin devrilmesinin halk protestosunun doğrudan bir sonucu olduğunu ve bunun bir ölçüde doğru olduğunu savunuyor. Ancak, siyasi muhaliflerinin nihai mutlak iktidara bir yatkınlık olarak nitelendirdikleri ve demokratik tecrübenin bir kısaltmasına yol açan muhalifleri ortadan kaldırma gereği nedeniyle, İslamcılara karşı bir sabırsızlık olduğunu savunuyorum.
MISIR'DA MÜSLÜMAN KARDEŞLERİN'İN
YAŞADIĞINI 20 YIL ÖNCE DE CEZAYİR'DE
İSLAMİ SELAMET CEPHESİ YAŞADI
Elbette, bölgedeki bütün İslamcı partiler, Amerikan'ın onaylamaması ile karşı karşıya kalmıyor. Mısırlı İslamcı deneyiminden yirmi yıl önce Fransız hegomonyasındaki Cezayir halkı da aynı olayı yaşadı. Abbasi Medeni liderliğindeki İslami Selamet Cephesi (FIS), eşi benzeri görülmemiş bir sonuçla, 1990'daki yerel seçimlerde itiraz edilen koltukların çoğunluğunu kazandı.
Ancak, 1989 yılına kadar tek anayasal yasal parti olan askeri destekli FLN hayattaydı.
Ne var ki, İslâmi Selamet Cephesi'nin bu başarısından endişelenen Batı'nın da tahrikleri ile Cezayir ordusu, 16 Ocak 1992 tarihinde yani seçimlerin ikinci turunun yapılacağı tarihe beş gün kala gerçekleştirdiği darbe ile yönetime el koyarak seçimlerin ikinci turunu iptal etti ve genel başkan Prof. Abbasi Medeni başta olmak üzere FIS ileri gelenlerinin çoğunu tutuklattı. Cunta yönetimi daha önce mahalli seçimleri kazanarak işbaşına gelen İslami Kurtuluş Cephesi'ne mensup belediye başkanlarını ve belediye meclisi üyelerini de görevden aldıktan sonra pek çoğunu tutuklattı. İlk tutuklama kampanyasında tutuklanan FIS mensuplarının sayısı altı bini aştı. Bunların pek çoğu 45 derece sıcaklık altındaki toplama kamplarına gönderildi. Sonraki dönemlerde ortaya çıkan bazı olaylar ve birtakım provokasyonlar vesilesiyle de çok sayıda FIS mensubu tutuklandı. Cunta Mart ayında da, FIS'ı tamamen kapattığını açıkladı.
CEZAYİR CUNTASI İDAM VE
GÖZALTILARLA KORKUTTU
General Halid Nezzar'ın başkanlığındaki askeri cunta Yüksek Devlet Konseyi adıyla bir konsey oluşturdu. Bu konseyin başkanlığına da 29 yıldan beri Fas'ta sürgün hayatı yaşamakta olan Muhammed Budiyaf'ı getirdi.
Cunta yönetimi önce FIS ileri gelenlerinden 13 kişi hakkında idam istedi. Ancak birkaç ertelemeden sonra Temmuz ayı ortalarında gerçekleştirilen duruşmada askeri mahkeme FIS genel başkanı Abbasi Medeni ile yardımcısı Ali Belhac'ı 12'şer yıl, diğer FIS liderlerini de 4 ile 6 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırdı.
Öte yandan, yönetime halkın desteğini sağlamak amacıyla Cezayir'de yıllardan beri kanayan bir yara niteliği taşıyan rüşvet ve yolsuzluk olaylarının üzerine gitmeyi kararlaştıran ve bu amaçla çeşitli yolsuzluk dosyalarını gündeme getiren Yüksek Devlet Konseyi başkanı Muhammed Budiyaf 29 Haziran 1992 tarihinde orduda görevli Lembarek Binmaraf adında bir teğmen tarafından öldürüldü. Yolsuzluk davaları yüzünden başbakan Seyyid Ahmed Gazali ile ve bazı generallerle arası açılan Budiyaf'ın öldürülmesi olayı başlangıçta İslâmi Cephe'ye yüklendi. Ancak araştırmalar sonunda cinayeti işleyen subayın İslâmi Cephe ile herhangi bir ilgisinin bulunmadığı ortaya çıktı. İslami Selamet Cephesi (FIS) yetkilileri de Budiyaf cinayetinin bir komplo olduğunu kendilerinin hiç bir şekilde olaya karışmadıklarını bildirdiler. Bazı yetkililer ise Budiyaf cinayetinin arkasında ülkedeki rüşvet mafyasının olabileceğini ileri sürdüler.
Budiyaf'tan sonra Yüksek Devlet Konseyi başkanlığına Ali Hafi getirildi. Cunta yönetiminin kapattığı İslami Selamet Cephesi'nin ileri gelenleri Ali Hafi'nin başkanlığındaki yeni yönetime diyalog çağrısında bulundularsa da yönetim diyaloga yanaşmak istemedi.
ABD TERCİHİNİ DARBECİLERDEN
YANA YAPTI
ABD'nin Cezayir askeri darbesinde rol oynadığına dair hiçbir kanıt bulunmamakla birlikte; FIS Parlamento Heyeti başkanı ve ABD'de tutuklanan Anwar Haddam, dolaylı olarak darbeden ABD'yi sorumlu tuttu. ABD'nin tercihini İslamcılardan değil, askeri rejimden yana yaptı.
Bu yaşananlar, genellikle halkın iradesine karşı, İslamcı ideolojinin baskılanmasının bir örneğidir. Aynı zamanda, bu şaşırtıcı gerçeğe örnek teşkil ediyor: devlet terörü, resmi hükümetin kimliğini ve barışı koruma girişimi yanılsamasını gizler; Aynı geçiş demokratik olarak seçilmiş İslamcı çoğunluğa verilemez ve askeri devlet yönetmeye devam eder. Bugün Cezayir'de çok sayıda parti var, ancak FIS yasadışı olarak yürürlüğe girdiğinde FLN iktidar üzerindeki tutumunu sürdürüyor.
ABD, ÇIKARLARINA HİZMET ETMEYEN
HÜKÜMETLERİN YAŞAMASINA İZİN VERMİYOR
Sonuçta, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve daha büyük Müslüman dünyasında serbest ve adil seçimler genellikle İslamcı parti başarısıyla sonuçlanır. Bununla birlikte, seçim başarısından sonra, bir eyaletteki bir İslamcı iktidar partisi liberal yönetişimin göstergesi değildir ve bölgenin yakın tarihte karmaşık tarihine dair pek çok örnek bu gerçeğin göstergesidir.
Mısır'da, İslamcılar Amerikan çıkarları için çok büyük bir tehdit oluşturduğunu kanıtladılar. Buna karşılık, ABD dış politikası artık birkaç kilit devlette serbest ve adil seçimlere değer vermiyor, çünkü seçimler çıkarlarını çok büyük bir tehlikeye sokuyor ve müttefiklerini tehdit ediyor. ABD artık liberal hegemonyanın sonuçlarını kısa vadeli Amerikan çıkarları için harekete geçmek isteyen otoriter despotlar kadar verimli buluyor. Bu rejimler ABD'nin bölgedeki çıkarlarına gerçekten hizmet etse de, bu, Amerika'yı ezilen halkın iradesine karşı çağıran bu devletlerle uzun vadeli işbirliğinin geleceğini tehlikeye atmaktadır. Bunlar, zorbaların üstesinden kesinlikle gelecek ve önümüzdeki yıllarda siyasi egemenlikten yararlanacak olan insanlar.
İster Amerikan müdahalesi, ister sadece askeri devletin teolojik ideolojiyi onaylamaması olsun, İslamcı partiler ve hareketler kendilerini çoğu zaman boşu boşuna ya da demokratik süreci benimseme ve uygulama girişimlerinde bulurlar. Müslüman dünyasında yapılacak gerçek bir özgür seçim, 'İslamcı zafer' anlamına gelir. Bununla birlikte, sonuçların geçerli olup olmadığı ise o iktidara karşı gösterilecek tahammül sınırlarıdır.
