Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Financial Times'ın ulaştığı belgelere dayanan araştırmaya göre, İran'ın nükleer bomba programıyla bağlantılı bilim insanları geçtiğimiz yıl gizlice Rusya'yı ziyaret etti. Heyetin ana gündemi, nükleer bomba denemelerinde kullanılan çift amaçlı teknolojiler ve patlayıcı gücü artıran trityum izotopuydu.
Financial Times gazetesi, mektuplar, seyahat belgeleri ve İran-Rusya arasındaki şirket kayıtlarına dayandırdığı araştırmasında, İran'ın nükleer silah geliştirme geçmişine sahip kurumlarla bağlantılı bilim insanlarının 4 Ağustos 2024 tarihinde Moskova'daki bazı hassas kurumları ziyaret ettiğini ortaya koydu. Beş kişilik bu heyete, ABD tarafından yaptırım uygulanan SİAK (Savunma İnovasyon ve Araştırma Kurumu) çalışanı olduğu belirtilen 43 yaşındaki nükleer fizikçi Ali Kalvand başkanlık etti.
Ziyaretin amacı nükleer silah geliştirme kapasitesini artırabilecek teknolojik bilgi ve malzemelere erişmekti. Heyet, Rusya'dan özellikle trityum gibi izotopların teminini görüşmek üzere bağlantılar kurdu. Trityum barışçıl amaçlarla kullanılabildiği gibi, nükleer başlıkların gücünü artırmakta da kilit rol oynayan bir madde olarak biliniyor. Bu sebeple uluslararası denetim altında.
Kalvand'a eşlik edenler arasında ABD yaptırımları altındaki DamavandTec adlı danışmanlık şirketinin çalışanları ve İran askeri istihbaratından bir temsilci de yer aldı. Bu isimler arasında ABD yaptırımlı Paradise Medical Pioneers'ın eski yöneticisi Cevad Kasımi, AB ve İngiltere tarafından yaptırımlı Malik Aştar Üniversitesi'nde doçent olan radyasyon uzmanı Ruhullah Azimirad ve nötron jeneratörleri uzmanı Soruş Muhtaşami de vardı.
Ziyaret edilen kurumlar arasında, Rus devlet silah şirketi Rosteh'e bağlı Polyus Araştırma Enstitüsü ve nükleer silah testlerinde kullanılan vakum tüpleri ile bilinen Toriy şirketi yer aldı. Heyetin görüştüğü bazı firmalar, Rusya Savunma Bakanlığı ile ilişkili olduğu iddia edilen kuruluşlarla bağlantılıydı.
Heyetin Rusya'daki temaslarında en dikkat çeken ayrıntılardan biri ise DamavandTec antetli kâğıdıyla Rus Ritverc firmasına gönderilen ve trityum, stronsiyum-90 ve nikel-63 izotoplarının talep edildiği mektuptu. Bu üç izotopun da ihracatı uluslararası düzeyde sıkı şekilde denetleniyor.
Uzmanlar, heyetin profili, ziyaret edilen kurumlar ve teknolojik taleplerin bir araya gelmesiyle İran'ın Rusya'dan nükleer silah teknolojisine dair bilgi edinmeye çalıştığı yönündeki endişelerin doğruluk payı taşıdığını belirtiyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden Pranay Vaddi, “Rusların nükleer teknoloji paylaşımı konusunda daha esnek davranma ihtimali Ukrayna savaşı sonrası artmış olabilir” derken, Carnegie Endowment uzmanı Graevski ise “İran, bilim insanları aracılığıyla sistematik bir nükleer altyapı kuruyor. Bu, saldırılarla yok edilebilecek bir şey değil” yorumunda bulundu.
İran'ın nükleer programı, Dini Lider Ali Hamaney'in fetvasıyla “barışçıl” ilan edilse de Batı dünyasında bu söyleme olan güven giderek azalıyor.
Yorum Yap