Reuters'ın haberine göre Tahran'ın 33 sayfayı bulan planı, İran'ın Şam Büyükelçiliği'ndeki “gizli belgelerin” bulunmasıyla ifşa oldu.
Esad diktatörlüğünün yıkıldığı Aralık 2024'te, Şam'da yağmalanmış olan İran Büyükelçiliği'nde Reuters muhabirleri tarafından bulunan belgeler, bu planın Beşşar Esad'ın devrilmesiyle nasıl ters gittiğini gösterdi.
Mayıs 2022 tarihli bir belgeye göre ABD, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın yeniden inşasına milyarlarca dolar yatırım yaparak küresel hakimiyetini sağlamlaştırdığı gibi, İran da savaştan harap olmuş Suriye'yi yeniden inşa ederek Orta Doğu'da aynısını yapacaktı.
Söz konusu planda, ABD'nin "ekonomik, politik ve sosyo-kültürel bağımlılık yaratarak" Avrupa'yı kendisine bağımlı hale getirdiğine dikkat çekilerek, aynı adımın Suriye'de atılacağına vurgu yapıldı.
DEVRİM MUHAFIZLARI PLANI
Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı bir birlik tarafından yürütülen planda, İran'ın Suriye üzerinde derinleşen nüfuzunun yanı sıra “ekonomik bir imparatorluk” kurması öngörüldü.
Yaklaşık “400 milyar dolarlık bir fırsattan” söz edilen planda, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) programı da dahil olmak üzere Batı'daki ulus inşası modelleri taklit edildi.
Habere göre, İran'ın Suriye'deki bu planlarını hayata geçirme görevi, İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan Abbas Akbari'ye verildi.
Söz konusu belgeler, İran'ın “iç savaş sırasında Esad'ı kurtarmak için harcadığı milyarları nasıl tazmin etmeyi planladığını” da ortaya koydu.
İran iç savaş sırasında Suriye ordusundaki nüfuzunu derinleştirerek, Suriye'ye getirdiklerinin yanı sıra yerel milisler eğiterek ve Şam, Seyyide Zeynep ve Halep gibi önemli merkezlere paramiliter güçler konuşlandırarak bazı stratejik kazanımlar elde etti.
ESAD BORÇLU GİTTİ
Ancak İran, Suriye'ye yaptığı yaptırımları geri alamadı. Bu belgelerin bir kısmında, savaşın sonunda Esad diktatörlüğünün İranlı şirketlere olan borcunun en az 178 milyon dolara ulaştığı belirtildi.
Bazı İranlı eski milletvekilleri de bir süre önce, Esad diktatörlüğünün İran'a olan toplam borcunun 30 milyar dolardan fazla olduğunu kamuoyuna açıkladı.
Bu bağlamda İran ile Suriye, 2015-2020 yılları arasında borçların geri ödenmesi için arazi devri, konut projeleri, fosfat madenciliği imtiyazları ve petrol sözleşmeleri gibi bir dizi anlaşma imzaladı.
Ancak bu projelerin çoğu uluslararası yaptırımlar, yolsuzluk, güvensizlik ve Suriye'deki bürokratik karmaşıklıklar gibi nedenlerle durduruldu veya tamamlanmadan bırakıldı.
LAZKİYE LİMANI VE Şİİ TÜRBESİ
Bu arada Lazkiye limanının yönetimi gibi bazı ekonomik imtiyazlar, limanın İran'a devredilmesinden 7 ay sonra Fransa'nın da aralarında bulunduğu diğer ülkelere devredildi.
Bütün bu olumsuzluklara rağmen İran, "Seyide Zeynep Türbesi"nin bakımı için para harcamaya devam etti.
Bulunan belgeler, İran hükümetinin bölgeye taşınan İranlı ailelere maaş ödediğini ve civarda konuşlanmış milisleri desteklediğini de gösterdi.
Öte yandan Ocak 2022'de Şarku'l Avsat gazetesi, İran'a bağlı milislerin, Tahran'ın nüfuzunu genişletmek amacıyla Şam'ın banliyölerinde arazi ve gayrimenkul satın almaya çalıştığını bildirdi.
Devrik diktatör Esed, Rusya'ya kaçtı. İran'ın paramiliterler güçleri, diplomatları ve şirketleri de aynı hızla ülkeyi terk etti.
Kaynak: Popüler Gazete
Yorum Yap