İran Meclisi tarafından 25 Haziran'da 221'e karşı 0 oyla kabul edilen yasa, hükümeti UAEA ile tüm işbirliğini durdurmaya zorladı. Yasa, Ajans denetçilerinin ülkeye girişini yasaklıyor ve tüm denetim faaliyetlerini tamamen askıya aldırıyor.

CUMHURBAŞKANI PEZEŞKİYAN'DAN YASAYI ONAYLAMA KARARI

Meclis'in çıkardığı yasa, 26 Haziran'da Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından da onaylandı. Bu gelişme ile Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yasa metnini resmen yürürlüğe koydu. Pezeşkiyan, kararını “İsrail ve ABD'nin son saldırılarına ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın bu saldırıları kınamamasına karşı” aldığı belirtti.

ULUSLARARASI DENETÇİLERİN ÜLKEYE GİRİŞİ YASAKLANDI

Yasa kapsamında artık İran'a hiçbir UAEA denetçisi giremeyecek, ayrıca nükleer faaliyetlerle ilgili herhangi bir rapor ajansa sunulamayacak. İran hükümetinin, özellikle Ajans Başkanı Rafael Grossi ile işbirliği yapması da yasayla engellendi. Grossi, İran'da “casus” olarak nitelendiriliyor.

YASANIN DAYANDIĞI İKİ KRİTİK KOŞUL: “GÜVENLİK VE HAK GÜVENCESİ”

Yasa, 1969 Viyana Sözleşmesi'nin 60. maddesi uyarınca yürürlükte kalacak ve iki temel koşulun sağlanmasını bekleyecek:

• Güvenlik Güvencesi: İran'ın egemenliği, toprak bütünlüğü, nükleer tesisleri ve bilim insanlarının güvenliği uluslararası güvenceye alınmalı.

• Hak Güvencesi: İran'ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) 4. maddesine göre sivil nükleer enerji hakkına tam saygı gösterilmeli.

RAPORLAMA VE DENETİM SÜRECİ

Bu koşulların sağlanması, yalnızca İran Atom Enerjisi Kurumu raporu ve Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi onayı ile resmiyet kazanacak. Ayrıca hükümet, her üç ayda bir Meclis ve Konseye bu sürecin ilerleyişi hakkında rapor sunmakla yükümlü olacak.

GERİLİMİ TIRMANDIRAN ADIM

Bu yasa, İran'ın uluslararası denetim mekanizmalarını askıya alması nedeniyle bölgedeki gerilimi daha da artıracak. Yasanın yürürlüğe girmesi, uluslararası toplumda kaygı ve eleştirilerle karşılandı.