Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını İran'da başta başkent Tahran olmak üzere hızla yayılırken virüs şu ana kadar üst düzey isimlerin de aralarında bulunduğu 124 kişinin ölümüne yol açtı.
Koronavirüs, ilk ortaya çıktığı Çin'den sonra en çok kaybın yaşandığı İran'da 19 Şubat'ta Kum kentinde tespit edildi. Ardından neredeyse ülkenin tamamına yayılan koronavirüse yakalananların sayısı 4 bin 747'ye ulaştı. Kovid-19 teşhisi konulanlardan 913 kişi de iyileşerek hastanelerden taburcu edildi.
En çok vaka 1413 ile Tahran eyaletinde görülürken ülkede virüsün ilk tespit edildiği Kum'da 523, Gilan'da 424, İsfahan'da 388, Elburz'da 302, Mazenderan'da 301, Merkezi'de 228 ve Kazvin'de 176 kişinin enfekte olduğu açıklandı.
Salgının nispeten daha az yayıldığı eyaletlerden Semnan'da 114, Gülistan'da 104, Rezevi Horasan'da 89, Loristan'da 80, Fars'ta 81, Doğu Azerbaycan'da 75, Huzistan'da 63, Yezd'de 57, Zincan'da 50, Kürdistan'da 42, Erdebil'de 40, Kirmanşah'ta 27, Kirman'da 25, Hemedan'da 23, Sistan-Beluçistan'da 21, Hürmüzgan'da 19, Güney Horasan'da 18, Kuzey Horasan'da 15, Çeharmahal-Bahtiyari'de 14, İlam'da 13, Batı Azerbaycan'da 11, Kohgiluye-Buyer Ahmed'de 6 ve Buşehr'de 5 kişiye Kovid-19 teşhisi konuldu.
İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Masume İbtikar, bazı bakan ve bakan yardımcılarıyla 24 milletvekiline de koronavirüs bulaştı.
İran'da koronavirüsten hayatını kaybeden 124 kişi arasında ise eski Vatikan Büyükelçisi, ülkenin önde gelen din adamlarından Hadi Hüsrevşahi, Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Üyesi Muhammed Mirmuhammedi ve İran'ın eski Şam Büyükelçisi Hüseyin Şeyhulislam da yer aldı.
Halk yönetimi ihmalkarlıkla suçluyor
Son dönemlerde ABD ile gerginlik ve ekonomik sorunlarla mücadele eden İran yönetimi koronavirüs salgınının hızla yayılmasıyla zor günler geçiriyor. İran, hızlı yayılan ve neredeyse büyün eyaletlerini etkisi altına alan virüsün tespit edildiği ilk günlerde sert tedbirler alamadı ve virüsün ilk çıktığı Kum kentini karantina almaktan kaçındı.
Bu süreçte hem ekonomik zararlar hem de can kayıplarıyla ödenen ağır bir bedel ortaya çıktı. Buna karşılık hızla yayılan salgın, halk arasında da panik havası oluşturdu.
Hükümetin salgına karşı gerekli önlemleri almadığını ve ihmalkar davrandığını düşünen halk ile ülke yönetimi arasında güvensizlik oluştu. İran Meclis Başkan Yardımcısı Mesud Pezeşkiyan, hastalığı ilk günlerde ciddiye almadıkları öz eleştirisinde bulundu.
Büyük kentlerin girişlerine kontrol noktaları kuruldu
İlk günlerde gerekli tedbirleri almamakla eleştirilen İran, daha sonra sert önlemler almaya başladı. Büyük kentlerin girişlerinde halkın seyahatlerini kısıtlamak amacıyla kontrol noktaları oluşturuldu.
Ülke genelindeki ilk ve orta dereceli okullar ile üniversiteler, spor ve sanatsal faaliyetler koronavirüs tedbirleri kapsamında 20 Mart'a kadar iptal edildi.
Yetkililer, halka toplu taşıma araçlarını kullanmama çağrısında bulunurken, başkent Tahran'da metro kullanımı normal zamanlara göre yüzde 70 azaldı.
Devrimden sonra ilk kez cuma namazları iptal edildi
İran Cuma İmamları Politika Belirleme Konseyi Başkanı Hacı Ali Ekberi, Kovid-19 ile mücadele kapsamında ülkedeki tüm eyalet merkezlerinde bu haftaki cuma namazlarının iptal edildiğini duyurdu.
Bu kararla 1979'daki devrimden sonra ülkede ilk kez eyalet merkezlerinde cuma namazı kılınmadı.
300 bin kişilik ekiple koronavirüse karşı ulusal seferberlik
Sağlık Bakanı Said Nemeki, hastalığın ilk tespit edilmesinden yaklaşık 2 hafta sonra "Koronayla Ulusal Mücadele Seferberliği" adı verilen plan kapsamında virüsün en çok görüldüğü eyaletlerde asker ve gönüllülerin katılımıyla 300 bin kişilik ekiple sağlık taramasına başlandığını duyurdu.
Ekiplerin teşhis ve tedavinin yanı sıra halkı salgına karşı bilinçlendirme faaliyetlerinde bulunacağını açıklayan Nemeki, ülke genelinde 17 bin sağlık ocağı ve 9 bini aşkın tam teşekküllü sağlık merkezinin organize bir şekilde plan kapsamında çalışacağını belirtti.
Hükümet yetkililerinin ülke dışına seyahatleri yasaklandı
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, Kovid-19 salgınının daha fazla yayılmasını önleme amacıyla hükümete bağlı kurumlarda çalışanlar için bir talimatname yayımladı.
Söz konusu talimatnamede, Dışişleri Bakanlığı çalışanları hariç tüm yetkililerin uluslararası konferans ve etkinliklere katılmak için ülke dışına çıkışlarına ikinci bir duyuruya kadar izin verilmeyeceği belirtildi.
Tüm hükümet kurumlarına tebliğ edilen talimatnameye göre, yetkililer yalnızca Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı'nın izni ile ülke dışına çıkabilecek ve ülkeye dönüşlerinde de gerekli sağlık kontrollerinden geçirilecek.
Çin ve Avrupa ülkelerinden İran'a sağlık yardımı
ABD'nin bankacılık yaptırımları nedeniyle ilaç ve sağlık malzemelerinin ithalatında sorunlarla karşılaşan İran'a salgınla mücadele için ilk destek virüsün ortaya çıktığı Çin'den geldi. Çin, İran'a 25 bin koronavirüs tespit kiti ve 250 bin maske ve uzman sağlık ekipleri gönderdi.
Çin Dışişleri Bakanlığı dün de ABD'ye İran'daki salgınla mücadeleyi kolaylaştırmak için bu ülkeye yönelik tek taraflı yaptırımlarını kaldırma çağrısında bulundu.
Bunun dışında İngiltere, Almanya ve Fransa da İran'a salgınla mücadeleye destek için tıbbi malzeme yardımında bulundu.
Ruhani'den ABD'ye "ilaç yaptırımlarını kaldırın" çağrısı
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, önceki gün kabine toplantısında yaptığı konuşmada, salgının neredeyse bütün eyaletlere yayıldığını ancak sağlık personelinin çabaları ve halkın iş birliğiyle mümkün olan en kısa sürede en az kayıpla krizi aşacaklarına dair söz verdi.
ABD'nin ilaç ve sağlık malzemeleri konusunda uyguladığı yaptırımları kaldırmasını isteyen Ruhani, Washington yönetiminin yardım teklifine ilişkin, "Onlar (ABD) merhamet maskesi takarak 'İran halkına yardım edelim' diyorlar. Siz eğer samimiyseniz en azından ilaç yaptırımlarını kaldırın. İran ulusuna karşı hata yaptığınızı, özür dilediğinizi ve ilk adım olarak ilaç ithalatı için bankacılık faaliyetleri ile sağlık ve gıda alanındaki taşımacılık yaptırımlarını halkın üzerinden kaldırın." diye konuştu.
Halka "kağıt para kullanmayın" tavsiyesi
Ruhani ayrıca, halka zorunlu olmadıkça kalabalık ortamlardan uzak durma çağrısında bulunarak, ülkedeki eğitimin, alışveriş ve bankacılık işlemlerinin de elektronik ortamlardan sürdürülmesini istedi.
Sağlık Bakanı Nemeki de tedbir amacıyla halka kağıt para kullanılmaması çağrısında bulundu.
Zarif, salgına karşı bölgesel iş birliği istedi
Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ise Twitter hesabından paylaştığı mesajında, salgınla mücadele için bölgesel iş birliği çağrısında bulunarak, "Terör dahil olmak üzere diğer tüm virüsler gibi Kovid-19 da sınır tanımıyor, etnisite ya da inanç ayrımı yapmıyor. Onunla mücadele için biz de ayrım yapmamalıyız." ifadelerini kullandı.
Stokçular virüsle mücadeleyi baltalıyor
İranlı yetkililer, Kovid-19 salgını ile mücadele edilen ülkede son günlerde onlarca depoda yapılan denetimlerde karaborsacılar tarafından stoklanmış milyonlarca koruyucu maske ve koruyucu eldiven ele geçirildiğini duyurdu.
Halkın salgınla mücadelede ihtiyaç duyduğu maske ve dezenfekte edici malzemeler gibi sağlık ürünlerini stoklamakla suçlanan 22 kişi gözaltına alındı.
Vatandaşların öfkesini çeken stokçulara karşı idam çağrıları yükselirken Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, sağlık malzemelerini stoklayan kişilerin en ağır şekilde cezalandırılacağını açıkladı.
