İran'da hem kamuoyunda hem de siyasiler nezdinde Afganistan konusunda tartışmalar yaşanıyor. Ülkenin reformist kesimleri, bazı Fars milliyetçileri ve İran'ın eski muhafazakar cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad İran yönetimini Afganistan konusunda pasif kalmakla suçluyor.
"Ahmed Mesud'u desteklememekle yanlış yapıldı"Bu kesimler İran'ın Taliban'a karşı savaşan kesimleri desteklemesini talep ederken özellikle Pençşir konusunda İran yönetiminin Ahmed Mesud'u desteklemeyerek yanlış yaptığını düşünüyorlar. Afganistan'daki Taciklerin Sünni olmasına rağmen Farsça konuşması, Fars milliyetçilerinin Tacikleri kendilerinden görmesine neden oluyor. Bu nedenle bu kesimler İran'ın hem Şii Hazaraları hem de Sünni Tacikleri Taliban'a karşı örgütlemesinden yana.
Yine bu kesimler İran'ın Suriye, Irak, Yemen gibi coğrafyalardaki savaşlara doğrudan müdahil olurken, Afganistan'a müdahaleye tehlikeli bir macera olarak bakmasının da çelişkili olduğunu vurguluyorlar. İran basınında sıkça gündeme gelen soru ise "Afganistan'daki Şii Hazaralardan tugaylar kurup Irak'ta, Suriye'de savaştırdınız. Neden kendi ülkelerinde onlara bu örgütlendirmeyi yapmıyorsunuz?" "Taliban alt edilemez bir güce ulaştı"
İran'da iktidarda olan muhafazakar kesimler ise Afganistan'ın idaresinde Taliban'ı istemediklerini ama Taliban'ın diğer coğrafyalardaki düşmanları gibi olmadığını, alt edilemez bir güce ulaştığını vurguluyorlar.
İran'ın Taliban'ın ortaya çıktığı 1990'lı yıllardan son döneme kadar hareketin düşmanlarını yoğun biçimde desteklediğini, 2001'de ABD'nin Afganistan'ı işgalinde İran'ın ABD ile işbirliği yaptığını, Afganistan'da da Hazaraları çok eskiden beri askeri olarak da örgütlediğini ama tüm bunların Taliban karşısında işe yaramadığını belirtip, Taliban'ın ABD'yi yenecek güçte olduğunun unutulmaması gerektiğini hatırlatıyorlar.
Ayrıca Taliban'ın Afganistan'ı bu kez bütün halde ele geçirdiğini, Pençşir'in de düşmeden önce etrafının sarılı olduğunu, Taliban'ın düşmanlarına bir köprübaşı bırakmadığını ekliyorlar. "Taliban'la anlaşmaktan başka çare kalmadı"
Bu nedenle yönetimdeki muhafazakarlar Afganistan'daki Şiilerin korunması ve Afganistan'dan İran'a yönelik bir tehdit gelmemesi için Taliban ile anlaşmaktan başka bir çare kalmadığını, Taliban'a açıktan düşmanlık sürdürmelerinin İran'a ve Afganistan'daki Şiilere yönelik tehdit oluşturacağını, İran'ın bu şartlarda Taliban ile savaşacak gücü ve imkanı olmadığını vurguluyorlar.
Tartışmalar üzerine dini lider Hamaney'e yakınlığıyla bilinen ve Hamaney'in politikalarını yansıtan ünlü muhafazakar Keyhan Gazetesi'nin Genel Yayın Müdürü olan Hüseyin Şeriatmedari, "Reformistler Afganistan'da savaşmayı çok istiyorlarsa Reformist Tugayı kursunlar ve gidip Afganistan'da, Pençşir'de savaşsınlar." dedi.
İran'da kamuoyu ve siyasileri bölen bu tartışmaların meclise de yansıması üzerine İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı İsmail Kaani Afganistan'daki durum hakkında İran'ın devlet politikasına dair bilgi vermek üzere İran parlamentosunda konuştu.
Kaani İran'ın Afganistan'da gerçekçi davranacağını, Afganistan'daki Taliban gerçeğini kabullenmekle ülkedeki Şiileri korumak arasında bir denge tutturacağını söyledi. "İran Taliban'ı iktidarda istemiyor"
Kaani İran'ın Afganistan'daki önceliklerinin buradaki Şiilerin korunması ve Afganistan'ın İran için bir tehdit kaynağı haline gelmemesi olduğunu vurguladı. İran'ın Taliban'ı iktidarda istemediğini ama şu an Taliban'ı devirmeye çalışmanın mümkün olmadığını belirten Kaani, İran'a zarar verebilecek maceralara girişmektense İran'ın Taliban gerçeğiyle yüzleşeceğini söyledi.
Kaani, Afganistan'daki Şiilerin olabildiğince korunması ve Afganistan'ın İran için bir tehdit kaynağı haline gelmemesi için çalıştıklarını belirtti.
Bununla beraber İran'da tartışmalar dineceğe benzemiyor. Ülkedeki muhafazakarlar, geçmişte Hamaney ve çevresini İran'ın ekonomik kaynaklarını yurt dışındaki gelişmelere harcayıp İran'ı fakirleştirmekle suçlayan muhalefetin Afganistan konusundaki tavrının, meseleyi iktidarı yıpratmaya çalışmada araçlaştırmaktan ibaret olduğunu da belirtiyorlar.
Mepa News
