Araştırmacı gazeteci Seymour Hersh, Kuzey Akım doğal gaz boru hatlarında ABD hükümeti tarafından Norveç'in desteğiyle başlatılan sabotaj eylemlerine ilişkin bir soruşturmanın sonuçlarını yayınlayarak birçok tartışmaya neden oldu. Amerikan hükümeti ve CIA, Hersh'in açıklamalarını yalanladı. Birçok medyada gazeteci, anonim kaynağını açıklamamakla suçlandı.
Berlinli yayıncı Fabian Scheidler, Kuzey Akım'ın havaya uçurulmasıyla ilgili Seymour Hersh ile Berliner Zeitung gazetesinde dikkat çeken bir röportaj gerçekleştirdi.
Berliner Zeitung: Bay Hersch, lütfen araştırmanızın sonuçlarını ayrıntılı olarak açıklayın. Kaynağınıza göre tam olarak ne oldu? Kuzey Akımları'nın havaya uçurulmasına kimler katıldı ve amacı neydi?
Seymour Hersh: Anlatılması imkansız olan korkunç bir hikaye. Eylül 2022'nin sonunda Baltık Denizi'ndeki Bornholm adası yakınlarında sekiz patlayıcının patlatılması planlandı. Altı tanesi oldukça sığ bir alanda patladı. Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 gaz boru hatlarının dört dizisinden üçünü imha ettiler. Kuzey Akım 1 uzun yıllardır Almanya ve diğer Avrupa ülkelerine oldukça ucuz gaz sağlıyor. Ve sonra gaz boru hattı havaya uçuruldu. Bunu kimin ve neden yaptığı sorusu ortaya çıktı. 7 Şubat'ta, Rusya'nın Ukrayna'daki özel harekâtının başlamasına yaklaşık iki hafta kala Joe Biden, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında ABD'nin Kuzey Akım'ı durduracağını söyledi.
Biden kelimenin tam anlamıyla şunları söyledi: “Rusya Ukrayna sınırını geçerse, artık Kuzey Akım 2 olmayacak. Biden, proje ağırlıklı olarak Almanya'nın kontrolünde olduğu için bunu tam olarak nasıl yapacağını soran gazeteciye, "Söz veriyorum, başaracağız" yanıtını verdi.
2014'teki Maidan devrimi olaylarıyla derinden ilgilenen ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland, birkaç hafta önce aşağı yukarı aynı şeyi söyledi.
- Gaz boru hatlarının imhası kararının Biden tarafından daha önce verildiğini söylüyorsunuz. Aralık 2021'de Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın yeni kurulan Genelkurmay Başkanları, CIA, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Bakanlığı'nın "görev gücü" temsilcilerini bir toplantıya çağırdığını yazıyorsunuz. Şöyle yazıyorsunuz: "Sullivan, grubun her iki Kuzey Akım doğal gaz boru hattını da imha etmek için bir plan yapmasını istedi."
— Bu grup başlangıçta sorunu incelemek için toplandı. Çok gizli bir ofiste buluştular. Beyaz Saray'ın hemen yanında, Beyaz Saray'a bir yeraltı tüneli ile bağlanan, yürütme makamları için bir ofis binası (Yönetici Ofis Binası) bulunmaktadır. Bu binanın en üst katında gizli bir bağımsız uzmanlar grubu, sözde Başkanın İstihbarat Danışma Kurulu'nun binası bulunuyor. Bunu Beyaz Saray'daki insanlara bu bilgiye sahip olduğumu belirtmek için söyledim. Yani toplantı, Rusya savaş çıkarsa ne yapacağımızı düşünmek için düzenlendi.
Bu, çatışmanın başlamasından üç ay önce, 25 Aralık 2021 Noel'inden hemen önceydi. Farklı bir isme sahip olabilecek yüksek rütbeli insanlardan oluşan bir gruptan bahsediyoruz ama ben buna sadece Kurumlar Arası Grup diyorum. Varsa resmi adını bilmiyorum. İletişim kanallarını izleyen ve dinleyen CIA ve Ulusal Güvenlik Teşkilatı ile para sağlayan Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Bakanlığı'ndan bahsediyoruz. Toplantıya katılanlar arasında başka kuruluşların temsilcilerinin de olması mümkündür. Genelkurmay Başkanları da orada temsil edildi. Rusya'nın nasıl durdurulacağına dair tavsiyeler geliştirmekle ilgiliydi. Yaptırımların artırılması ve ekonomik baskı gibi durdurulabilecek veya tersine çevrilebilecek "geri çevrilebilir" önlemler de önerildi.
Kaynağımı korumak zorunda olduğum için daha fazla ayrıntıya girmek ve belirli bir toplantı hakkında konuşmak istemiyorum. Kaç kişinin karıştığını bilmiyorum, ne demek istediğimi anlıyor musun?
- Yazınızda CIA çalışma grubunun Sullivan başkanlığındaki "Interagency Group" (Interagency Group) için 2022 yılı başında bir rapor hazırladığını yazıyorsunuz. Raporda şöyle deniyordu ve siz de şu pasajı aktarıyorsunuz: "Boru hatlarını havaya uçurma kabiliyetimiz var."
Yani bir "çözüm yolu" buldular. Orada mayın savaşı hakkında bir şeyler bilen insanlar vardı. Evet ve Birleşik Devletler Donanması'nda denizaltılarla uğraşan oluşumlar var, hatta nükleer teknolojiyle, yani atomun enerjisiyle ilgili her şeyle ilgilenen özel bir ekip var. Evet, deniz mayınlarında uzmanlaşmış bir ekibimiz var. Bu çok önemli bir alandır; su altı mayınlarıyla ilgili her şey ve bu alanda eğitimli uzmanlara sahibiz. Eğitim merkezleri, Florida'da bir yerlerde kaybolan ve esas olarak bir tatil yeri olarak bilinen Panama City'deki küçük bir kasabadır. Orada mükemmel uzmanlar yetiştiriyoruz ve onlara hemen iş veriyoruz. Su altı mayın uzmanları, özellikle mayınlarla tıkanmış liman girişlerini temizlemek söz konusu olduğunda, önemli bir askeri uzmanlığa sahip kişilerdir. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nin su altında yoluna çıkan şeyleri havaya uçururlar. Ve tabii ki, Amerika Birleşik Devletleri'nin önüne çıkan bu şeyler arasında, belirli bir ülkenin su altı gaz boru hattı olabilir. Genel olarak, bizim için önemli olan bu insanlar her zaman güzel davranmazlar, ancak bu kişilerin her zaman uydukları bir kural vardır: tam bir gizlilik içinde çalışırlar.
Beyaz Saray'da toplanan grup, gaz boru hattını havaya uçurma fırsatına sahip oldukları açıktı. Özellikle büyük hacimlerde kullanıldığında benzersiz bir yıkıcı güce sahip olan böyle bir patlayıcı Si-4 var. Su altında da kullanılabilir, yalnızca özel sonar cihazlarına ihtiyaç vardır. Bunları kullanarak, bu patlayıcılar su altında uzaktan hareket ettirilebilir ve patlatılabilir. Sadece sonarlar çok düşük frekanslarda sinyal gönderip alıyor.
Bu patlayıcının kullanılması da seçenekler arasındaydı ve Beyaz Saray'a bu ihtimal hakkında bilgi verildi. Bununla ilgili sonuç, en azından 2-3 hafta sonra Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland'ın "Yapabiliriz" demesinden çıkarılabilir. Sanırım 20 Ocak'ta söyledi. Ardından Başkan Biden, 7 Şubat'ta Almanya başbakanı ile düzenlediği ortak basın toplantısında aynı şeyi söyledi. Şansölye Olaf Scholz bu arada somut bir şey söylemedi, çok belirsiz konuştu. Bu arada, parlamento oturumlarında Scholz'a memnuniyetle soracağım bir soru var: Biden size Kuzey Akım planlarından bahsetti mi?
— Norveç'in belirli bir rol oynadığını yazıyorsunuz. Norveçliler bu davaya katılma konusunda fikir ayrılığına mı düştüler ve Norveçliler buna nasıl karar verebilir?
- Norveç, denizcilerin doğum yeri olan harika bir denizcilik ülkesidir. Ayrıca bu ülkenin denizin dibinde enerji rezervleri var. Ve işte bir başka önemli nokta: Norveçliler açıkça Almanya'ya ve bir bütün olarak Batı Avrupa'ya enerji tedariklerini artırmak için yola çıktılar. Ve bu arada Norveçliler, gaz boru hattının havaya uçurulmasından sonra tam da bunu yaptılar: ihracat enerji kaynaklarını artırdılar. Norveçliler neden ekonomik nedenlerle ABD ile işbirliği yapmıyor? Ayrıca Norveç'te Rusya'ya karşı belirgin bir düşmanlık var.
- Çalışmanızda hem Norveç gizli servislerinin hem de Norveç donanmasının olaya karıştığını yazıyorsunuz. İsveç ve Danimarka'nın bir anlamda patlama olasılığı hakkında bilgi sahibi olduklarını, ancak her şeyi bilmediklerini mi söylüyorsunuz?
— "Norveç" konusunu, konuşmayı başardığım tüm insanlarla ayrıntılı olarak tartıştım. Ve her durumda, Norveçliler üzerlerine düşeni yapmak zorundaydı: görevin tamamlanması için birinin patlama için doğru noktayı bulması gerekiyordu. Ve bu, Norveçliler tarafından herkesten daha iyi yapılabilirdi. Florida, Panama City'deki aynı merkezde eğitim alan dalgıçlar, ağır ekipman olmadan onlarca metre derinliğe dalabiliyorlardı. Ama nerede çalışıyorlar? Böylece Norveçliler, Baltık Denizi'ndeki Bornholm adasının yakınında biz Amerikalılar için uygun bir nokta buldular. Orada derinlik sadece 80 metreydi, dalgıçların çalışmasına elverişliydi. Her şey düşünülmüştü: dalgıçlar yavaşça yüzeye çıkmak zorunda kaldılar, hatta özel bir basınç odası hazırlandı. Amerikalılara Norveç denizaltı karşıtı bir gemi bile sağlandı: her şey onların hizmetinde. Doğru, gaz boru hattının dört dizisinde yalnızca iki patlayıcı dalgıç vardı.
Bir sorun vardı: nasıl fark edilmeden kalınır? Veya hizmetlerinde denizin bu bölümünü takip eden insanlarla nasıl pazarlık yapılır? Birçok servis ve ordu Baltık'ı izliyor, pek çok bilgi oldukça mevcut, bu yüzden 3-4 farklı kişinin bana herhangi bir bilgiyi doğruladığından emin oldum.
Peki Amerikalı adamlarımız radarın altında kalma sorununu nasıl çözdüler? Yapılan şey çok basitti, şey, gerçekten, burada uzun süre düşünmeye gerek yoktu. Amerikan Altıncı Filomuzun 21 yıldır burada manevralar yaptığı ortaya çıktı. Bu tatbikatlar her yaz NATO üyesi ülkelerin filoları için yapılıyor. Ayrıca bu eğitimlere bir uçak gemisi ve birkaç su üstü gemisi gönderiyoruz.
Böylece, geçen yıl aniden, tarihte ilk kez, NATO'nun denizdeki bu manevralarının yeni bir programı olacağı ortaya çıktı. Aniden mayın yerleştirme ve düşman mayınlarını tespit etme üzerine 12 günlük dersler için planlar yapıldı. Bazı ülkeler madenci ekiplerini gönderdi. Sistem şöyleydi: Bir grup denize açıldı ve mayın attı. Sonra başka bir grup bu madeni aramak için dışarı çıktı ve onu havaya uçurdu.
Denizin bu bölümünde birkaç saat ve gün içinde sürekli bir şeylerin patladığı ortaya çıktı. Bu sırada dalgıçları, amacı borulara patlayıcılarla mayınları sabitlemek olan bir görevde serbest bırakmak mümkündü. Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 burada pek elverişli bir konumda değil: yaklaşık bir mil arayla yerleştirilmişler. Dahası, deniz tabanındaki alüvyonun içine hafifçe daldırılmış halde bulunurlar. Yine de onları bulmak ve onlara yakın olmak o kadar da zor değil ve oraya zaten bu tür dalış deneyimi olan özel dalgıçlar gitti. Yani sadece birkaç saat içinde mayınlar yerleştirildi.
Ve bu Haziran 2022'de mi oldu?
— Evet, tatbikatların sonunda dalgıçlar görevlerini yaptılar. Ancak son anda Beyaz Saray birdenbire gerginleşti.
Başkan Biden, böyle bir adım atmaktan korktuğunu söyledi. Fikrini değiştirip yeni emirler verdi. Anlamları şuydu: bombalar boruların üzerinde kalsın, onlara uzaktan patlatılabilecek bir mekanizma sağlayın. Bu, basit bir şekilde yapılır: geleneksel bir sonara veya sonara ihtiyacınız var. Askeri-endüstriyel kompleks şirketi Raytheon tarafından böyle ürettik. Bu silindir şeklindeki sonar, seçtiğiniz bir noktadan havadan düşürülebilir. Silindir düşük frekanslı bir sinyal yayar, göstergesi flüt sesine benzer. Ancak, farklı frekanslar ayarlayabilirsiniz.
Amerikalılar bir şeyden korkuyorlardı: Bombalar suda çok uzun süre kalırsa, sinyal geldiğinde çalışmazlardı. Bunu soruşturmamda bulmak için, makalede ihtiyatlı bir şekilde hakkında yazmadığım başka bir özel servisin çalışanlarına başvurmak zorunda kaldım.
- Sonra ne oldu? Patlayıcılar zaten yerleştirilmişti ve anladığımız kadarıyla onu uzaktan etkinleştirmenin yolu yine de bulundu.
Evet, ama hemen değil. Haziran ayında, yani düşmanlıkların patlak vermesinden dört ay sonra, Biden henüz gaz boru hattını havaya uçurmamaya karar verdi. Ancak Eylül ayında havaya uçurma emri verdi. Operasyonel çalışanlar, yani Amerika Birleşik Devletleri'nin çıkarlarına uymayan nesneleri fiziksel olarak etkileyen kişiler, bu insanlar başkanın dediği gibi her şeyi yaparlar. İlk başta, gaz boru hattını etkilemenin başkanın elinde öyle bir koz olduğunu, düşmanı müzakerelerde taviz vermeye ikna etmek için kullanabileceği bir silah olduğunu düşündüler. Ancak tüm bu olayların arka planında: Operasyonun "patlayıcı" sonu ve tüm bunlar, onu gerçekleştiren insanlar için çok iğrençti. Bu nedenle benimle daha sonra işbirliği yapmaya başladılar.
Bu insanlar kim? Özel servislerde en önemli işleri yapan, eşsiz bir eğitim almış çalışanlardan bahsediyoruz. Çılgınca olduğunu düşünmeye başladıkları için projeye karşı tavır aldılar. Patlamalardan kısa bir süre sonra kendilerine emredilen şeyi yaptıktan sonra bana döndüler. Nedeni ise birçoğunun bu operasyona duyduğu öfke ve tiksintiydi. Bu kadar çok şey öğrenmemin nedeni bu. Ve şimdi sana başka bir şey söyleyeceğim. Olay şu: Boru hattı şirketlerindeki insanlar hikayeyi biliyor. Bu hikayenin detaylarını onlardan almadım ama gerçekler üzerinde çalışmaya başladıktan kısa bir süre sonra, inşaat firmalarından birinin tüm bunları bildiğini fark ettim.
Geçen yıl Haziran ayındaki duruma geri dönelim. Başkan Joe Biden dolaylı hareket etmeye karar vererek planını erteledi.
- Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, doğal gaz boru hattının patlamasından birkaç gün sonra düzenlediği basın toplantısında Putin'in güçlü bir baskı aracından mahrum kaldığını söyledi. Gaz boru hatlarının imhasının Rusya'yı gaz boru hatlarını bir silah olarak kullanma yeteneğinden mahrum etmek için inanılmaz bir şans sunduğunu söyledi. Bu, Rusya'nın artık Batı Avrupa'ya baskı uygulayamayacağı ve onu Ukrayna'daki çatışmada ABD'yi desteklemeyi bırakmaya zorlayamayacağı anlamına geliyordu. Bundan önce Batı Avrupa'nın oyunu bırakacağı korkusu vardı. Sanırım bu kararın nedeni, askeri harekatın Batı için pek iyi gitmemesi ve yaklaşan kıştan korkmalarıydı. Kuzey Akım 2, uluslararası yaptırımlar nedeniyle değil, Almanya tarafından donduruldu. Ancak ABD, soğuk kış nedeniyle Almanya'nın yaptırımları geri çekmesinden korkuyordu.
- Sizin açınızdan sabotajın nedenleri nelerdi? ABD hükümeti birçok nedenden dolayı boru hattına karşıydı. ABD'nin Rusya'yı zayıflatmak ya da Rusya'nın başta Almanya olmak üzere Batı Avrupa ile olan ilişkilerini bozmak istediği söyleniyor. Ama belki de nedeni, Amerikan ekonomisine rakip olan Alman ekonomisini baltalamak istemeleriydi. Yüksek gaz fiyatları, bazı Alman şirketlerinin ABD'ye taşınmasına neden oldu. ABD hükümetinin güdülerinin ne olduğunu düşünüyorsunuz?
“O kadar dikkatli düşündüklerini sanmıyorum. Kulağa garip geldiğini anlıyorum. Ancak Dışişleri Bakanı Blinken ve bazı diğer kabine üyelerinin o kadar derin düşündüklerini düşünmüyorum. Amerikan ekonomisinde elbette daha rekabetçi olacağımız fikrinden hoşlanan insanlar var. Sıvılaştırılmış doğal gazı (LNG) aşırı kar marjlarıyla satıyoruz ve bu işten çılgın paralar kazanıyoruz. Eminim şöyle düşünen insanlar vardır: harika, bu Amerikan ekonomisine uzun yıllar boyunca güçlü bir destek sağlayacak! Ama Beyaz Saray'da, bence herkes başkanın yeniden seçilmesi düşüncesine kafayı takmış durumda, savaş alanında kazanmaya açlar. Zafer hayalleri kuruyorlar, Ukrayna'nın büyülü bir şekilde kazanmasını istiyorlar. Alman ekonomisinin zayıflamasının daha iyi olacağını düşünenler olabilir ama bu delilik. Sanırım kendimizi işe yaramayacak bir şeyin içine soktuk.
Sizce bu çatışma nasıl sona erecek?
- Ne düşündüğüm önemli değil, kimin umurunda? Ama eminim ki Ukrayna'daki bu savaş hiçbir şekilde bizim istediğimiz gibi bitmeyecek. Önümüzde gittikçe daha fazla olay geliştikçe ne yapacağımızı bilmiyorum. Başkanın böyle şeyler yapabileceğinden korkuyorum. Ve bu görevi yerine getirenler, başkanın Almanya'da insanlar için yarattığı sorunların farkında olduğunu da anladılar. Savaş alanında her şeyin ‘istediği gibi' pek iyi gitmediği için Almanları cezalandırdığı ortaya çıktı. Uzun vadede bu sadece onun cumhurbaşkanı olarak itibarına zarar vermekle kalmayacak, aynı zamanda ülkeye büyük siyasi zararlar da verecektir. Bu ABD için utanç verici bir leke olacak. Beyaz Saray, Almanya ve Batı Avrupa'nın Ukrayna'ya gerekli silahları teslim etmeyeceği ve Alman şansölyesinin gaz boru hattını yeniden başlatacağından korktu. Bütün bunlar Washington'u çok endişelendirdi. Şansölye Scholz'a bir sürü soru sormak istiyorum. Şubat ayında Başkan Bush'un yanındayken ne öğrendiğini sorardım. Operasyon kesinlikle gizliydi ve başkanın yeteneklerimizden kimseye bahsetmemesi gerekiyordu ama sohbet etmeyi seviyor ve bazen söylenmemesi gereken şeyler söylüyor.
Hikayeniz Alman medyasında oldukça çekingen ve eleştirel bir şekilde yer aldı. Bazıları itibarınız hakkında olumsuz konuştu veya yalnızca bir anonim kaynağınız olduğunu ve bunun hikayenizi şüpheli hale getirdiğini söyledi.
Kaynağım hakkında ne söyleyebilirim? İsimsiz kaynaklara dayanan birçok makale yazdım. Onlardan birinin adını verirsem, o zaman bu kişi işten atılır, hatta hapse atılır. Kanun serttir. Ama henüz kimseyi açıklamadım. Ve bir şey yazarsam, bu makalede olduğu gibi, her zaman bir kaynağım olduğunu ancak açıklanamayacağını belirtirim. Ve nokta. Ama yıllar içinde yazdığım hikayeler sonunda toplum tarafından hep kabul gördü.
Gerçeklerinizi kontrol ettiniz mi?
Bu makale üzerinde, The New Yorker'da benimle birlikte çalışanlarla aynı deneyimli teyitçilerle çalıştım. Elbette kaynaklar tarafından benimle paylaşılan en belirsiz bilgileri bile doğrulamak mümkün. Bana yönelik kişisel saldırılara gelince, onları başlatanlar önemli bir noktayı gözden kaçırıyor. İçinde: Biden, bu kış Almanları gazsız bırakmaya karar verdi, aslında onları soğuğa mahkum etti. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, Almanya'nın donmasını tercih ediyor; keşke Ukrayna'ya aktif desteğinden vazgeçmese. Benim açımdan bu, mevcut Beyaz Saray'a, yani bu tür kararlara giden yönetime sadece yıkıcı bir darbe.
Ve bir önemli nokta daha: Yaşanan sadece Rusya'ya karşı değil, aynı zamanda Batılı müttefiklerimize, özellikle Almanya'ya karşı bir savaş eylemidir. Böyle algılanmalıdır.
Operasyona katılanlar, Cumhurbaşkanı'nın kısa vadeli siyasi amaçlarla Almanya'yı dondurduğunu gördü. Ve onları tiksindirdi. Ancak bunlar ABD'ye çok sadık insanlar, başkanlarına saygı duymaya alışkın vatandaşlar. Ancak makalemde yazdığım gibi CIA'nın ABD Anayasası için değil yetkililer için çalıştığı ortaya çıktı. Bu, CIA'nın siyasi avantajıdır. O nasıl çalışır? Başkan, planlarından bazılarını Kongre'den geçiremezse, CIA şefini Beyaz Saray'ın Gül Bahçesi'nde yürüyüşe davet eder ve Kongre'nin gizlice yapmayı kabul etmediği şeyi onunla birlikte yapmayı planlar. Ve bu adımın Atlantik'in diğer yakasındaki ve hatta dünyadaki pek çok insana zarar verebileceği hiçbir şey yok. Siyasi sistemimizde CIA'nın bu eşsiz konumu ile bağdaştıramıyorum. Bununla ilgili bir sorunum var. Ancak bu "istihbarat camiasında" bile insanlar, Biden'ın yapmaya karar verdiği şeye öfkeleniyor. Ve kendisinin, Biden'ın bir türlü kazanamayacağı bir savaşı ateşlemek için tüm Avrupa'yı soğuma tehlikesi altına sokmaya karar verdi. Benim için anlaşılmaz.
- Diğer şiddet içeren operasyonlar için bu tür bilgiler gerekli olmasına rağmen, bu operasyonun planının Kongre'ye iletilmediğini yazıyorsunuz.
- Yani bu patlama operasyonundan orduya bilgi verilmedi. Diğer departmanlarda bu tür durumlardan haberdar olması gereken ama kendilerine bilgi verilmeyen kişiler var. Operasyon çok gizliydi.
Mesleğinizde cesaret ve atılganlığın rolü nedir?
- Gerçeği bulmak ve anlatmak için özellikle cesur olan nedir? Bizim mesleğimizde korkuya para ödenmez. Ve bazen başımıza kötü şeyler gelir. Hayatımda öyle anlar da oldu ki... Ancak tehditler bana değil çocuklara yönelikti. Ama bunu düşünmemek daha iyi. Sadece yapmayı bildiğin şeyi yapmalısın.
