Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Öneri, İsrail güçlerinin sınır hattından çekilmesini, 60 günlük operasyon durdurmayı ve rehinelerle esirlerin takasını içeriyor. Ancak geçmişte defalarca kesintiye uğrayan ateşkes girişimleri, bu kez kalıcı bir çözüm ihtimalini sorgulatıyor.
Son teklife “evet” yanıtı
Gazze'de aylar süren bombardıman, binlerce sivil kayıp ve ağır insani krizin ardından Hamas, kendisine iletilen yeni ateşkes planını kabul etti. Reuters'a konuşan örgüt yetkilileri, teklifi arabuluculara ilettiklerini doğrularken, ayrıntılara dair sınırlı bilgi paylaştı.
Diplomatik kaynaklara göre öneri, 60 gün boyunca Gazze'de askeri operasyonların durdurulmasını öngörüyor. Bu süre içinde Hamas'ın elinde bulunan 10 İsrailli rehine serbest bırakılacak, ayrıca hayatını kaybeden 36 rehineden 18'inin cenazesi teslim edilecek. Karşılığında ise İsrail hapishanelerindeki belirli sayıda Filistinli tutuklunun salıverilmesi bekleniyor.
Teklifte ayrıca, insani yardımların Gazze'ye engelsiz ulaşabilmesi için İsrail ordusunun sınır bölgelerinde yeniden konuşlanması da yer alıyor.
Hamas kaynakları, bu öneriyi “Gazze halkını korumanın en gerçekçi yolu” olarak tanımlıyor ve planı, “saldırılara karşı daha kapsamlı bir çözümün ilk adımı” olarak görüyor.
Arabulucuların rolü: Kahire–Doha hattı
Ateşkes planının oluşmasında en aktif rolü Mısır ve Katar üstleniyor. Özellikle Kahire, daha önceki görüşmelerde de taraflarla yoğun temas kurmuştu. ABD'nin baskısı ve Birleşmiş Milletler'in çağrıları da masadaki önerinin olgunlaşmasında etkili oldu.
Diplomasi kulislerinde, Washington yönetiminin ateşkes konusunda daha ısrarcı olduğu, zira süregiden çatışmaların bölgesel istikrarsızlığı artırabileceği endişesini taşıdığı konuşuluyor.
Geçmiş ateşkeslerin gölgesi
Hamas ve İsrail arasında bugüne kadar defalarca kısa süreli ateşkes anlaşmaları yapıldı. Ancak her defasında tarafların karşılıklı suçlamaları ve sahadaki saldırılar nedeniyle süreç bozuldu.
Kasım 2023'teki ateşkes: 7 gün sürebilmiş, bu süre içinde 100'den fazla Filistinli tutuklu ile 80'den fazla rehine takası gerçekleşmişti.
2021'deki anlaşma: Mısır'ın arabuluculuğuyla sağlanmış ancak Gazze'nin yeniden inşası ve ablukanın hafifletilmesi konularında ilerleme kaydedilemediği için kısa sürede tıkanmıştı.
Bugün masada olan yeni öneri, süre açısından daha uzun (60 gün) olması ve yardım koridorunu öne çıkarması bakımından önceki girişimlerden farklılık taşıyor.
Gazze'de insani tablo ağırlaşıyor
Ateşkes tartışmaları sürerken, Gazze'de insani kriz derinleşiyor. Birleşmiş Milletler'e göre nüfusun büyük kısmı açlık sınırında. Elektrik ve temiz suya erişim yok denecek kadar az. Sağlık altyapısı ise çökmenin eşiğinde.
Uluslararası insani yardım kuruluşları, ateşkesin sadece “askeri sessizlik” değil, aynı zamanda gıda, ilaç ve yakıtın kesintisiz ulaştırılması açısından kritik bir fırsat olduğunu vurguluyor.
Kalıcı çözüm ihtimali?
Uzmanlar, 60 günlük ateşkesin taraflara soluklanma fırsatı verebileceğini ancak kalıcı bir barış için daha kapsamlı siyasi taahhütler gerektiğini belirtiyor. İsrail tarafında güvenlik kaygıları, Hamas cephesinde ise ablukanın kaldırılması ve Gazze'nin geleceğine dair belirsizlikler sürecin önündeki en büyük engeller.