Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel

Bolivya'da yaklaşık 30 yıldır ülke siyasetinin belirleyici gücü olan Sosyalizme Doğru Hareket Partisi (MAS), devlet başkanı seçiminde oyların yüzde 3,16'sını alarak tarihlerindeki en ağır yenilgiyi yaşadı. Kamuoyu araştırmalarının öngörülerini boşa çıkaran seçimde, merkez sağ Senatör Rodrigo Paz yüzde 32,14 oyla önde tamamlarken, sağcı eski Devlet Başkanı Jorge Quiroga yüzde 26,81 oyla ikinci tura kaldı.

Hiçbir adayın ilk turda gerekli çoğunluğu elde edememesi nedeniyle 19 Ekim'de Paz ile Quiroga arasında ikinci tur seçim yapılacak. Bu sonuç, MAS'ın 2020'de yüzde 52,4 ile ilk turda kazandığı seçimden yalnızca beş yıl sonra dramatik bir düşüş yaşadığını ortaya koydu.

MAS'ın yükselişi ve çöküşü

Eski Devlet Başkanı Evo Morales tarafından 1997'de yeniden kurulan MAS, Morales'in liderliğinde 2006-2019 yıllarında ülkeyi yönetti ve 2005, 2009, 2014 ve 2020 seçimlerini yüzde 50'nin üzerinde oyla ikinci tura gerek kalmadan kazandı. Parti, doğal kaynakların millileştirilmesi, işçi ve köylü hareketleriyle kurduğu yakın bağlar sayesinde kısa sürede geniş toplumsal destek topladı.

Morales döneminde Bolivya, sürdürülebilir ekonomik büyüme yakaladı, dış borçlarını azalttı, uluslararası rezervlerini artırdı ve aşırı yoksullukta ciddi düşüş sağladı. Ancak Mart 2023 itibarıyla başlayan dolar kıtlığı ve sokak protestoları, MAS'ın ekonomik başarı algısını tersine çevirdi.

Parti içi çatlaklar ve Morales-Arce gerilimi

2020 seçimlerinde MAS'ın adayı olarak gösterilen Devlet Başkanı Luis Arce, Morales'in desteğiyle büyük farkla kazandı. Ancak Arce ile Morales arasında başlayan fikir ayrılıkları, partiyi zayıflattı. Morales, Arce hükümetini halktan uzaklaşmak ve ekonomik krize yol açmakla suçladı. Eylül 2023'te yeniden aday olacağını açıklayan Morales, Arce yanlılarının MAS'ın kontrolünü almasıyla ciddi bir politik çatışma başlattı.

Ayrıca, Morales hakkında çıkarılan yakalama kararı ve geçersiz oy çağrısı, partinin tabanında bölünmeye yol açtı. Bu durum, MAS'ın seçimde yalnızca yüzde 3,16 oy almasına zemin hazırladı. Morales, seçimin ardından yaptığı açıklamada, “Bu sonuç ihanet ve yolsuzluğa karşı bir ceza oyudur” ifadelerini kullandı.

Sağın yükselişi ve ikinci tur mücadelesi

MAS'ın çöküşü, Bolivya siyasetinde sağ kanat arasında yeni bir rekabeti de ortaya çıkardı. 19 Ekim'de yapılacak ikinci turda, merkez sağ Senatör Rodrigo Paz ile eski Devlet Başkanı Jorge Quiroga arasındaki yarış, ülkenin siyasi geleceğini belirleyecek kritik bir mücadele olarak öne çıkıyor.

Uzmanlar, MAS'ın tarihsel yenilgisinin, Bolivya'da solun yeniden toparlanmasının önünde uzun bir yol olduğunu ve sağın bölünmüş yapısının ülkede dengeleri yeniden şekillendireceğini belirtiyor.