Bugün Azerbaycan'ın yas günü. 29 yıl önce 20 Ocak 1990'da, Ermenilerin artan toprak taleplerine ve Moskova'nın taraflı tutumuna tepkilerini göstermek isteyen Azerbaycanlılar, meydanlarda toplanmaya başladı. Sovyetler Birliği yönetimi protestoları kanla bastırmayı tercih etti.
Bakü'ye giren Rus tanklarına karşı koyan 100'den fazla Azerbaycanlı özgürlükleri uğruna şehit oldu.
1989'da önce Berlin Duvarı çöktü. Ardından Varşova Paktı ve Sovyetler Birliği'nin son bulması için günler sayılmaya başlandı.
Dünya, Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçev'in açıklık ve değişim politikalarını alkışlamaktaydı.
Doğu Avrupa'dan Sovyet askeri gücünü çekme kararı aldığı için Nobel Barış ödülüne layık görülecek olan Gorbaçov, Kızılordunun silahlarını bu kez Sovyet yönetiminden kurtulmak için uzun yıllardır özgürlüklerini ve haklarını talep eden halklara yöneltmeye hazırlanıyordu.
Sovyetlerin son lideri Mihail Gorbaçov, önce Prestorika ardından da Glasnost politikalarını yürürlüğe koydu. Amaç toprak kaybı yaşamadan reformları hayata geçirip ekonomik ve siyasi sistemi yeniden yapılandırmaktı. Ancak hesaplar tutmadı.
Azerbaycan petrol yatakları
Gorbaçov, komünist sistemin çöktüğünü kabul ediyordu ancak Kremlin'deki kimi odaklar henüz bir Sovyet Cumhuriyeti olan Azerbaycan'ın özgürlük taleplerine sağırdı. Petrol yatakları nedeniyle Moskova tarafından stratejik öneme sahip olduğu değerlendirilen Azerbaycan'ın bağımsızlığı engelleniyordu.
Bakü üzerindeki baskı Moskova ile sınırlı değildi. Kremlin'den aldıkları desteğe güvenen Ermenistan, Azerbaycan'dan toprak talebinde bulunuyor, sivillere saldırıyordu. Bakü ve Sumgayt kentleri Ermeni zulmünden kaçan sivillerin akınına uğramıştı.
Ermenistan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan'ı birbirine bağlayan karayolunu da kapatınca, Azerbaycan halkının öfkesi bir volkana dönüştü.
Tam da bu ortamda 18 Ocak'ta Azerbaycan'ın 18 bölgesi ile başkent Bakü'de, katliamlarda bulunan Ermenileri protesto gösterileri başladı. Düzenli bir ordusu ve silahı olmayan Azerbaycanlılar, Ermenileri durdurması için Sovyet Ordusunun harekete geçmesini istiyordu.
Sovyet Ordusunda bir süredir tuhaf bir hareketlilik vardı ve tanklar harekete geçmişti. Sovyet tankları harekete geçti ancak amaçları Ermeni zulmünü durdurmak değil, Azerbaycan'ın özgürlük ateşini boğmaktı.
19 Ocak'ı 20 Ocak'a bağlayan gece Sovyet ordusu Bakü'ye girerek geçmişte Prag'da, Doğu Berlin'de, Budapeşte'de yaptıkları gibi tanklarını sivillerin üzerine sürdüler.
Azerbaycan halkının barışçı direnişi bütün dünyanın gözü önünde 130'dan fazla şehit verdi.
Azerbaycan için bağımsızlık ateşinin bir defa daha harlandığı 20 Ocak günü tarihe ''Kanlı Ocak'' olarak geçti. Azerbaycanlılar tam 29 yıldır her 20 Ocak'ta, ellerinde 20 Ocak kurbanlarının simgesi haline gelen karanfillerle şehitliğe akın ediyor, bağımsızlık ateşini yakanlara minnettarlığını gösteriyor.
