middleeasteye'de Razan Saffour imzasıyla yer alan ve “Suriyeliler affetmeye hazır değil: Geçici adalet olmadan, Suriye yeniden inşa edemez” başlığıyla yayınlan makalede, ülkedeki son durum ve gelişmeler ele alınıyor.
Dikkat çekici makalenin Türkçe çevirisi şöyle:
‘UZLAŞMADAN ÖNCE
ADALET İSTİYORUM'
Yirmili yaşlarının sonunda bir Suriyeli şehir plancısı ve Suriyeli Liderler Disapora programına katılanlardan biri olan Sawsan'a sordu:
“Adalet sunulmadan önce nasıl birlikte yaşayabiliyordunuz? Bu insanlar aileni öldürdü?”
Sawsan'ın sorusu üzerine oda sessizleşti. Tüm gözler dikkatlice, önünde meslektaşlarının katlanmasını izleyen eski bir Ruandalı futbolcu-eylemci olan Eric'e odaklandı. Büyülü kelimelerin ağzından çıkmasını bekledik, böylece Suriye'deki barışın anahtarını elimizde tutarak koltuklarımıza yaslanabildik.
Ancak onun cevabı, dünyanın dört bir yanındaki savaş bölgelerinden gelen aktivistlerin deneyimlerini öğrenmek için farklı kökenden 20 genç Suriyeliyi tatmin etmedi. Tekrar konuştuğu Sawsan'dı:
“Ölü bir askerin annesiyle birlikte oturamam ve birlik uğruna üzüntülerini anlayamıyorum. Oğlu ailemi öldürdü ve ülkemde yaşadığım gibi beni ülkemden ilticayı zorladı. Geri göndendirlem korkusu yaşıyorum. Herhangi bir uzlaşmadan önce adalet istiyorum.”
ESED'İN MUHALİFLERE KARŞI
BAŞLATTIĞI TEMİZLİK SÜRÜYOR
Hepimiz anlaşmamızı dile getirdik, belki de ilk defa atölye boyunca ortak bir zemin bulduk.
Çatışmadan ortaya çıkan bir ülkenin insan hakları ihlallerini azaltmaya çalıştığı yöntemler olan geçiş dönemi adaleti, savaşın daha az görünür ve daha sinsi biçimlerde şiddete yol açtığı, uluslararası aktörlerin daha kolay görmezden gelebilecekleri bir kavramdır.
Esed rejimi, daha sert bir şekilde muhaliflere karşı başlattığı temizliği sürdürüyor.
Geçtiğimiz iki yıl boyunca, Suriye sivil toplumu, geçiş dönemindeki adaleti zorlarken; uluslararası aktörler ve arabulucular ise Suriye'de yaşananlara ilgisiz kaldı.
Ancak ‘Sevgililer Günü' arifesinde, Suriyeli eski istihbarat memurlarının insanlığa karşı işlediği suçlarla tutuklanması bir umut oluşturdu.
Bu, sekiz yıl önce gerçekleşmesi gereken gecikmiş bir başlangıç olmaya devam ediyor.
FRANSA'NIN TAVRI İKİRCİKLİ
Bugün, Birleşmiş Milletler Suriye'de tam bir ölüm sessizliği içinde. 5 yıl geride kaldı. BM, son yıllardaki en büyük rejim katliamlarından bazılarını kaydetmenin zor olduğunu öne sürerek, hayatını kaybeden kişilerle ilgili sağlıklı bilgici veremeyeceğini açıkladı.
Bu, Esad rejiminin, ülkeyi yıktıktan sonra, adalet veya sorumluluk duygusu olmadan idaresini daha da güçlendirmesine yardımcı oldu.
Diğer ülkeler, Esed rejimi şüphelilerini kovuşturmaya gelince Almanya örneğini izlemelidir. Fransa, bazı Suriyeli yetkililer için tutuklama emri çıkarmaya çalışmış, ancak 1982'de 40.000 sivil öldüren bir katliama yol açan "Hama Kasabı" olan Rifat Esed, Fransa'da kalmaya devam ederek yolsuzluk suçlamasıyla karşı karşıya kaldı.
Diğer alt düzey rejim yandaşlarının birçoğunun acımasız suçlara ve cinayetlere karıştığı bilinmesine rağmen Avrupa'da sığınma hakkı elde etmesi kafalarda soru işaretleri oluşturdu.
Bu adamları takip etmek ve adalete teslim etmek için çaba gösterilmelidir.
ESED, KONUMUNU
SAĞLAMLAŞTIRMAK
İÇİN ÇALIŞIYOR
AB yaptırımlarına rağmen, Lübnan da dahil olmak üzere diğer hükümetler ters yönde ilerledi ve Vatandaşlık kararnamesi ile Esed rejimine bağlı birkaç Suriyeli işadamına ve memuruna vatandaşlık verdi. BAE ayrıca, 2011'den beri ABD Hazine yaptırımları listesinde bulunan Maher Assad'ın yakın bir üyesi olan Mohammed Hamsho liderliğindeki bir Suriye ticaret heyetine de ev sahipliği yaptı.
Esed rejiminin yeniden yapılanma projesi hız kazanmaya ve finansal yardım talep etmeye başladığından, diğer paydaş devletler daha akıllıca davrandı. Esed, çoğu tarafından "yeniden yapılanma aşaması" olarak tanımlanan çatışmanın bu son aşamasını, konumunu sağlamlaştırmak ve meşrulaştırmak için bir fırsat olarak görüyor.
Geçici adalet ciddiye alınacaksa, hesap verilebilirliğin mümkün olduğunca çok sayıda rejim memurunun görevine son verilmesi gerekiyor.
‘SURİYELİLER AFFETMEYE HAZIR DEĞİL'
Son Soçi zirvesinde, Rusya, Türkiye ve İran , eşit sayıda rejim ve muhalefet temsilcilerinden oluşan bir anayasa komitesi oluşturmak için birlikte çalışmaya devam etmeye karar verdiler. Bu, hem Suriye hem de Suriye'nin savunduğu Esed rejiminin normalleşmesini kolaylaştırmakla kalmayıp, aynı zamanda Suriyelilerin öldürülmesinde de karmaşıklaşmakla kalmayıp aynı zamanda geçici adaleti ele almayı da başaramıyor.
Uluslararası toplumun barış ve geçiş kurma girişimlerini göz ardı eden Esed rejimi tarafından sadece tamamen göz ardı edilmeyecek bir kavram, aynı zamanda Sawsan'ın ve çoğu Suriyelinin tuttuğu insanlığı anlamada başarısız oldu.
Sorumluluk önlemi almayan uluslararası bir topluluk, rejim propagandasının yutulduğu ve suçlarının ölçeğinin hesaplanmadığı yerde bir kınama durumundan kabul görmeye geçti.
BM ölümleri saymayı bırakmış olsa da, Suriyeliler yapmadı. Son sekiz yılda 500.000'den fazla Suriyeli öldürüldü ve ülkenin altyapısının çoğu tahrip edildi.
Konuşmacının Sawsan'ın sorusuna verdiği cevap, “yüreklerimizden nasıl affedeceğimizi öğrendik” şeklinde oldu, ancak Suriyeliler on yıllarca süren baskıyı affetmeye henüz hazır değillerdi.
Razan Saffour
- Razan Saffour, şu anda TRT Dünya Araştırma Merkezi'nde araştırmacı olarak çalışan İngiliz bir Suriyeli. Londra Üniversitesi SOAS'ta tarih yüksek lisansını tamamladı ve Suriye meselelerinde aktif.
