Suriye'deki Kürt kaynaklar, ABD'nin Suriye'nin kuzeydoğu bölgelerindeki temsilcisi William Roebuck'in Washington'a dönmesinin ardından yeni bir temsilci atanana kadar Kürt partileri arasındaki müzakerelere ara verildiğini bildirdi.
Müzakerelere katılan liderler, ABD'nin himayesinde bu ayın başında Haseke kentinde yapılan son toplantıda en karmaşık aşama olan ikinci aşamaya ulaşmış ve ‘savunma-güvenlik' meselelerini ele aldı.
Nisan ayında Kürt taraflar arasında başlayan müzakereler, 2011'de Suriye'de çatışmaların başlamasından bu yana Kürt hareketinin iki ana temsilcisi arasındaki ilişkilerde ilk kıvılcım olarak değerlendirildi. Bu müzakerelerin bir tarafında Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS), diğer tarafında ise Suriye'nin kuzeydoğu bölgelerinde kontrolü elinde tutan PYD'nin liderliğindeki Kürt Ulusal Birliği Partileri oluşumu yer aldı.
Kaynakların aktardığına göre, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Fırat'ın doğusundaki temsilcisi Zahra Bill, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ni (IKBY) ziyaret ederek IKBY yönetimiyle askeri ve güvenlik konularını görüştü. Suriye Peşmergeleri'nin kuruluşundan bu yana IKBY topraklarında konuşlandığına dikkat çeken kaynaklar, bu meselenin müzakerelerdeki ihtilafların başında geldiğini belirttiler.
Kürt tarafları arasındaki müzakere görüşmelerinde bulunan üst düzey bir yönetici, Zahra Bill'in son toplantıda IKBY'ye gideceğini ve ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey'in başladığı müzakereleri tamamlamak için oradan İstanbul'a geçerek Türkiye Dışişleri Bakanlığı ile görüşeceğini belirttiğini söyledi. Kaynak, “William Roebuck'in Washington'a dönüşü nedeniyle ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yeni bir temsilci atamasını bekliyoruz. Washington (Kürtler arasındaki müzakerelerde) himaye ve garantör rolü oynuyor. İki taraf arasındaki görüşmelerde uluslararası bir şemsiye bulunmaması sebebiyle aralarındaki ihtilaflar 6 yıl devam etti. Böyle bir şemsiyenin olmaması halinde görüşmelerin bir kıymeti de olmuyor” dedi. ENKS çatısı altındaki bir Kürt partisinin başkanı (müzakerelere katılanlar arasında yer alıyor) müzakerelerin başlamasından bu yana karşılaştıkları temel sorunun “bir tarafın sonuçları ilan etmek için acele etmesi” olduğunu belirtti. Başkan burada ‘bir taraf' ile PYD ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Genel Komutanı Mazlum Abdi'yi işaret ediyor. Müzakerelerin diğer tarafını temsil eden ENKS cephesi ise “temsil, yönetim, güvenlik ve savunma” meselelerinde tüm detaylarda anlaşmaya varana dek beklemeyi tercih ediyor.
İki ana Kürt parti arasında 5 temel ihtilaf noktası bulunuyor:
1- Kaçırılan ENKS üyeleri:
ENKS liderleri, kaçırılan 10 muhalif siyasetçi ile Kürt Askeri Konseyi üyesi 8 kişinin akıbetinin açıklanmasını ve kaçırma olayında parmağı olan sorumluların ortaya çıkarılmasını talep ediyor. SDG Genel Komutanlığı, bu yılın başlarında yaptığı açıklamada, 3 siyasi aktivistin kayıp olmasıyla ilgili ‘ahlaki sorumluluk' üstlendiğini belirterek, söz konusu kişileri kaçıranların bulunması ve yargılanması için soruşturmaları tamamlama taahhüdünde bulundu. Ancak ENKS'nin işaret ettiği diğer kayıplara değinmedi.
2- Güvenlik ve Savunma:
ENKS Başkanlığı, zorunlu askerlik yasasının iptal edilmesini, Suriye Peşmergeleri'nin Kürt bölgelerinde konuşlanmasını ve Suriye Peşmergeleri ile SDG arasında ortak operasyon odasının kurulmasını talep ediyor. Ancak SDG Komutanı Mazlum Abdi ve PYD liderleri, ENKS'nin bu talebini reddederek, askeri ve güvenlik güçlerinin SDG şemsiyesi altında kalmaya devam etmesinde ısrar ediyor. Abdi ve PYD liderleri, Suriye Peşmergeleri'nin de Arap Eş-Şammar aşiretine bağlı Es-Senadid güçleri, Süryani Askeri Meclisi ve SDG çatısı altında bulunan diğer askeri gruplar gibi muamele görmesini istiyor.
3- Eğitim süreci
Eğitim süreci, müzakerelerdeki anlaşmazlığı artıran meseleler arasında yer alıyor. ENKS, eğitim ve öğretimin geleceğinin siyasi ve askeri çatışmalardan bağımsız ele alınması ve Suriye hükümetinin kontrolünün dışında kalan bölgelerdeki okul ve üniversitelerden mezun olan öğrencilerin diplomalarının tanınması için UNICEF gibi uluslararası otoritelerle çalışmanın gerektiğini ifade ediyor. Ancak 7 yıldır Özerk Yönetim'in kontrolündeki Kürt bölgelerdeki okullarda Kürt eğitim müfredatını uygulayan PYD, bu talebin bir acizlik göstergesi olduğunu zira öğrencilerin artık liseye geçiş yaptıklarını, üniversite ve özel enstitülerin açıldığına işaret ediyor. Özerk Yönetim'in kontrolündeki okullarda Kürtçe, Arapça ve Süryanice eğitim veriliyor. Nitekim bu diller bölgedeki bileşenler tarafından kullanılıyor.
4- PKK'nın müdahalesi
PKK'nın bölgeye müdahaleleri, iki ana Kürt parti arasındaki müzakere görüşmelerinde sorun teşkil eden bir diğer meseledir. ENKS liderleri, PKK'yı, PYD ve SDG üzerinde hegemonya kurmak ve gelecekte Suriye'deki Kürt bölgelerindeki rolüne son verebilecek her türlü siyasi ortaklığın aleyhine çalışmakla suçluyor. PYD liderleri ise bu suçlamaların Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) ve Türkiye'nin argümanları olduğunu belirterek, reddediyor. PYD liderleri bu argümanın Kürt bölgelerine saldırmak ve burada kontrolü ele geçirmek için kullanılan bir bahane olduğunu dile getiriyor. Bununla birlikte, stratejik siyasi bir ilişki olmasından ötürü PKK ile ilişkileri de reddetmiyorlar. ENKS'nin de IKBY'deki Mesut Barzani'nin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve merhum Celal Talaba'nin oğlu Bafel Talabani'nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile ilişkileri bulunuyor.
5- Özerk Yönetim'e bağlı kurum ve kuruluşların yapısı
ENKS cephesi, Özerk Yönetim'e bağlı kurum ve kuruluşların yapısını düzenleyen yasaların değiştirilmesi ve Kürt bölgelerinde bir genel seçim yapılması gerektiğini savunuyor. Ancak PYD tarafı, yönetim ve çalışma şeklinin, bölge halklarının yıllar süren çabalarının bir ürünü olduğuna işaret ederek, ENKS'nin katılımını, Özerk Yönetim'in eş başkanlık sistemi, yapısı ve paydaşlarına zarar verilmemesi şartıyla kabul edeceğini belirtiyor.
Kaynak: Şarkul Avsat
