Çin Kültür Mirası İdaresi, ABD'de bulunan Zikandu İpek El Yazmaları'na ait ikinci ve üçüncü ciltlerin Çin'e iade edildiğini duyurdu. Washington'daki Smithsonian Enstitüsüne bağlı Asya Sanatı Müzesi koleksiyonunda yer alan tarihi belgeler, bu sabah Pekin'e ulaştı. Milattan önce 300 yılına tarihlenen ve bilinen en eski ipek el yazmaları olan bu ciltler, neredeyse sekiz asır sonra asıl ait olduğu topraklara geri döndü.
ESERLER 1942'DE KAÇAK KAZIDA BULUNDU
Söz konusu yazmalar ilk olarak 1942 yılında Çin'in Hunan eyaletine bağlı Çangşa kentinde bir mezarda yapılan kaçak kazı sonucu gün yüzüne çıktı. O dönemde arkeolojik koruma yasaları yeterince güçlü olmadığı için pek çok eser yasa dışı yollarla el değiştirmişti. Zikandu İpek El Yazmaları da bu talihsiz kaderi paylaştı.
YASA DIŞI YOLLARLA ABD'YE ÇIKARILDI
Yazmalar, 1946 yılında bir Amerikalı koleksiyoncu tarafından kaçak yollarla Çin'den çıkarıldı. Ardından eserler 1992'de Smithsonian'a bağışlandı ve böylece müze koleksiyonuna dahil edildi. Ancak Çin, eserlere dair mücadelesini bırakmadı. Yıllarca süren temaslar, sonunda sonuç verdi.
SMITHSONIAN KURALLARI GÜNCELLEDİ, İADE SÜRECİ BAŞLADI
Smithsonian Enstitüsü, 2022 yılında “etik iade ilkelerini” güncellediğini açıkladı. Kurum, bu güncelleme ile geçmişte “günün etik standartlarına uygun olmayan yollarla” elde edilen eserlerin iade edileceğini taahhüt etti. Çin makamları da bu yeni kuralları temel alarak başvuruda bulundu ve iade süreci başlatıldı.
“ESERLERİN BİRİNCİ CİLDİ HÂLÂ ABD'DE”
Çinli yetkililer, iade edilen iki cilt dışında kalan ilk cildin hâlen ABD'de olduğunu belirtti. Söz konusu cilt, Arthur M. Sackler Vakfı'nın özel koleksiyonunda yer alıyor. Çin bu son parça için de “temasların sürdüğünü” açıkladı. Yetkililer, “tarihi ve kültürel bütünlüğün sağlanması için” ilk cildin de iade edilmesini hedefliyor.
KÜLTÜREL DİPLOMASİDE TARİHİ ADIM
Uzmanlara göre, bu iade yalnızca bir kültür varlığının geri dönüşü değil, aynı zamanda uluslararası diplomasi açısından da kritik bir jest. ABD'nin Çin'e böyle bir iade gerçekleştirmesi, iki ülke arasındaki kültürel diyaloğun güçlendirilmesi açısından tarihi bir adım olarak değerlendiriliyor.
Yorum Yap