Herson bölgesindeki Nova Kakhovka Barajı'nın vurulması, Ukrayna'nın topraklarını geri almak için planladığı karşı saldırının başlamasından günler sonra geldi.
Barajın vurulması, 16. ayına giren Rusya-Ukrayna savaşında yeni bir insani ve ekolojik felakete neden olurken, nükleer felaket korkusunu da yeniden gündeme taşıdı.
Beş soruda Nova Kakhkovka Barajı ile ilgili bilinenler:
1- Nova Kakhovka Barajı nerede?
Nova Kakhovka Barajı, Rus ve Ukranaylı güçleri birbirinden ayıran ve içme suyu ile elektrik üretimi için büyük önem taşıyan Dinyeper Nehri'nin üzerinde kurulu altı barajdan biri.
Herson kentinin yaklaşık 30 kilometre doğusunda bulunan ve Zaporijya Nükleer Santrali'nin yaklaşık 150 kilometre güneyinde yer alan baraj halen Rusların kontrolünde.
Yüksekliği 30 metreyi bulan ve yüzlerce metre genişliğe sahip baraj, Sovyetler Birliği tarafından 1956 yılında Kakhovka Hidroelektrik Santrali'yle birlikte inşa edildi.
2- Baraj neden önemli?
Yaklaşık 18 kilometre küp su taşıma kapasitesine sahip olan baraj aynı zamanda Zaporıjya Nükleer Santrali'nin soğutma sistemlerini besliyor.
Ukrayna'nın güneyindeki tarım arazilerini sulamak için kullanılan kanalları besleyen baraj suları, güneydeki Kırım yarımadasının da en önemli su kaynağı.
Barajın yıkılması sonucu Nova Kakhokva kentini su bastı. Su baskını tehlikesinden dolayı 15 binden fazla kişi bölgeden tahliye ediliyor.
3- Baraj sularının taşması Ukrayna'nın karşı saldırılarını nasıl etkiler?
Savaşan taraflar barajın vurulmasından dolayı birbirini sorumlu tutuyor. Moskova Kiev'in barajı sabote ettiğini ileri sürerken, Kiev, Moskova'nın barajın yıkılmasıyla binlerce sivilin hayatını tehlikeye attığını belirterek "savaş suçu işlemekle" suçladı.
Barajın taşan sularının Ukrayna'nın büyük bir gizlilik içinde yürütmeyi amaçladığı karşı saldırı planlarını ne yönde etkileyeceği henüz bilinmese de, Ukraynalı yetkililer bu durumu planlarını engellemeyeceğini bildirdi.
Soğuk Savaş tarihçisi Sergey Radchenko, barajın yıkılmasından Moskova'nın kazançlı çıktığını belirterek Moskova'nın suçlu olabileceğine işaret etti.
Radçenko sosyal medya paylaşımında "Ukrayna'nın karşıya geçme çabalarını zorlaştıracak, zaman kazanacak ve böylece cephenin diğer bölümlerine odaklanabileceklerdi." şeklinde değerlendirmede bulundu.
4- Nükleer felaket tehdidi var mı?
Ukraynalı yetkililer barajın vurulmasının, Rus kontrolündeki Zaporijya Nükleer Santrali'ni yeniden nükleer felaket tehlikesine maruz bıraktığını belirtti.
Ukrayna'nın devlet atom enerjisi ajansı Energoatom, santraldeki durumun kontrol altında olduğunu belirtti, ancak barajda hızla düşen su seviyesinin santral için "ek bir tehdit" oluşturduğunu, çünkü bazı sistemlerin çalışmak için rezervuardaki suya bağlı olduğunu vurguladı.
Santralin müdürü Yuri Çerniçuk ise yaptığı açıklamada, tesisin kullanılmış nükleer yakıt depolama havuzlarını soğutan suyun kapalı bir devrede olduğunu ve Kakhovka Barajı'ndan gelen suyla doğrudan teması olmadığını açıkladı.
Yetkililer santralin bütün reaktörlerinin çalışmamasından dolayı yetersiz su kaynağı dolayısıyla bir erimenin söz konusu olmadığını ifade ediyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı da barajın yıkılmasının nükleer tesiste acil bir güvenlik riski oluşturmadığını belirtti.
UAEA Başkanı Rafael Grossi yaptığı açıklamada tesisin reaktörleri soğutmak için aylarca yetecek kadar su bulunduğunu belirtti, ancak durumu yakından izlediklerin de sözlerine ekledi.
5- Kırım'a nasıl etkisi olabilir?
2014 yılında Rusya tarafından yasa dışı olarak ilhak edilen Kırım'ın su ihtiyacı Dinyeper - Kırım su kanalı tarafından karşılanıyor.
Kırım'da Rusların atadığı vali Sergei Aksyonov yarımadada şu anda yeterli su rezervinin bulunduğunu, ancak bölgeye su taşıyan kanalın barajın taşması sonucu yıkılma riski bulunduğunu belirtti.
Ukrayna, 2014'te Kırım'daki mücadele sırasında kanalı babluka altına alarak bölgede ciddi su kıtlığına yol açmıştı. Abluka, Mart 2022'de Rus güçlerinin kanalı ele geçirmesi üzerine sona ermişti.
euronewstürkçe
