Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail ve Hamas'ın ateşkesin ilk aşaması üzerinde anlaştığını duyurması, sadece Ortadoğu'daki savaşı değil, uluslararası diplomasideki güç dengelerini de kökten sarstı. Trump'ın tek taraflı inisiyatifiyle kurulan masada şimdi Avrupa güçleri de yer almak için kıran kırana bir diplomatik yarışa girdi. Anlaşma haberinin hemen ardından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa müttefiklerine ve Arap ülkelerine Paris'te acil bir toplantı çağrısı yaptı. İngiltere ve Almanya dışişleri bakanlarının hızla Paris'e yönelmesi, Avrupa'nın, Gazze'nin geleceği üzerindeki etki alanını kaybetme endişesini yansıttı.
Analiz: Avrupa'nın barış kurulu'ndaki kriz yönetimi
Avrupa'nın bu acil tepkisi, ABD'nin tek başına kurduğu bir çözüm masasında siyasi ağırlığını koruma ve Gazze'nin savaş sonrası yönetiminde söz sahibi olma isteğinden kaynaklanıyor.
Avrupa'nın acil hamlesi: E3'ün amacı
Ortak Zemin Arayışı: İngiltere (UK), Fransa ve Almanya'dan oluşan "E3" ülkelerinin bakanlarının hemen bir araya gelmesi, Avrupa'nın Orta Doğu güçlerine, ateşkes yolunda AB desteğinin devam ettiğini gösterme çabasıdır. Bu diplomatik manevra, AB'nin bu süreçte dışarıda bırakılma riskine karşı bir tepki olarak görülüyor.
BM Güvencesi Talebi: Alman Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) bir kararıyla desteklenmesi gerektiğini savundu. Bu karar hem güvenlik garantileri sağlayacak hem de Gazze'de geçici bir yönetim kurarak Avrupa'nın diplomatik etki alanını güvence altına alacaktır. İngiltere ve Fransa'nın BMGK daimî üyesi olması, bu talebin ağırlığını artırıyor.
Barış Kurulu: Masadaki yer kavgası
Trump'ın Tek Taraflılığı: Trump'ın 20 maddelik planında "Barış Kurulu"na kendisinin başkanlık edeceğini ve adını verdiği tek diğer üyenin eski İngiltere Başbakanı Tony Blair olduğunu açıklaması, Avrupalılar için bir alarm zili çaldı.
Blair Krizi ve Yeni Adaylar: İngiliz yetkililer, Blair'in anlaşmanın hazırlanmasında rol oynadığını kabul etse de Irak işgalindeki rolü nedeniyle bölgedeki diğer ortakların gözünde "sorunlar" yarattığını itiraf etti. Bu kabul, Avrupa'nın, daha kabul edilebilir ve ortakların desteğini alacak başka isimleri kurula önerme niyetini gösteriyor.
E3'ün talebi: Filistinliler, Trump ve Blair'in liderlik edeceği bir kurulu kabul etmeyeceklerini açıkça belirtti. Hamas yetkilisi Usame Hamdan'ın "Hiçbir Filistinli bunu kabul etmez" sözleri, Avrupalılar için bu kurulda kendi temsilcilerini Filistinlilerin sesi olarak gösterme fırsatı doğuruyor. Paris'teki toplantının ana gündemi, kurul üyeliğinin belirlenmesi olacak.
Filistin Devleti tanıması ve siyasi çelişki
İngiltere ve Fransa'nın Rolü: İkinci bir İngiliz yetkili, Birleşik Krallık ve Fransa'nın "Filistin devletini tanımamış olsalardı, bu noktaya gelemezdik" şeklindeki iddiası, diplomatik tanınmanın dahi ateşkesin sağlanmasında dolaylı bir rol oynadığı tezini ileri sürüyor.
Trump'ın İlgisizliği: Ancak planı kabul ettiren Trump'ın, Filistin devletini tanıma meselesini defalarca önemsemediğini dile getirmesi, ABD ile Avrupa arasındaki bu konuya yaklaşım farkını derinleştiriyor.
Yorum Yap