Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
On yıllardır bir nebze özerk hareket eden bu bölgeye, geçtiğimiz yaz aylarında hükümet güçlerinin kontrolü yeniden ele geçirme girişimi, beklenen sonucu vermedi; aksine, merkezi otoritenin en büyük geri adımlarından birine neden oldu.
Omar Alkontar'ın köyü yandı, Süveyde'nin güven tazeleyen umudu söndü
Hikâye, sadece siyasi bir özerklik mücadelesinden ibaret değil; aynı zamanda ihanete uğramış bir neslin de hikayesi. 21 yaşındaki biyoloji öğrencisi Omar Alkontar, eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ın devrilmesini, tıpkı topluluğunun çoğu gibi, 50 yılı aşkın otokratik bir dönemin sonu olarak coşkuyla karşıladı. El Kaide bağlantılı eski bir militan olmasına rağmen demokratik ve kapsayıcı bir geçiş sözü veren geçici Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa'ya bir şans vermeye hazırdı.
Ancak temmuz ayındaki çatışmalar, Alkontar'ın Süveyde dışındaki köyünün yakılmasıyla bu umudu küle çevirdi. Sünni çoğunluklu hükümet güçlerinin Dürzi sivillere yönelik gerçekleştirdiği mezhepsel saldırılar, bölgenin Şam'a karşı duruşunu kökten sertleştirdi. Bu olaylar zinciri, yalnızca hükümete karşı bir direnişi değil, aynı zamanda İsrail'e doğru bir yakınlaşmayı ve azınlık içinde ayrılık çağrılarını bile beraberinde getirdi.
Fiili hükümet Kuruldu: Şam'a "Kürt Modeli" darbesi
Bugün Süveyde, fiilen bir askeri ve yönetim organı kurarak, ülkenin kuzeydoğusundaki Kürt liderliğindeki özerk yönetime benzer bir yapı oluşturmuş durumda. Bu durum, Suriye iç savaşından sonra ülkenin azınlıklarının desteğini kazanmakta zorlanan Damascus yönetimi için büyük bir darbe anlamına geliyor. Dürzi topluluğunun bu kararlı adımı, Şam'ın ülke üzerindeki otoritesini yeniden tesis etme çabalarına yeni bir engel teşkil ediyor. Süveyde artık sadece bir şehir değil, Suriye'nin gelecekteki sınırlarının ve dengelerinin yeniden çizileceği yeni bir ihtilaf noktasıdır.
Suriye'nin Güneyinde yeni bir güç merkezi doğuyor: Dürzi Topluluğu neden Şam'a sırt çeviriyor?
Süveyde'de dengeler geri dönülmez biçimde değişiyor. Suriye iç savaşının külleri henüz soğumamışken, ülkenin güneyindeki Dürzi azınlığın kalesi olan Süveyde, Şam yönetimi için beklenen bir direnişten öte, ülke otoritesine karşı fiili bir özerklik ilanı niteliği taşıyan bir meydan okumaya dönüştü. Hükümetin geçtiğimiz yaz aylarında bu yarı-özerk bölge üzerindeki kontrolünü yeniden tesis etme girişimi, stratejik bir hataya ve Damascus için büyük bir prestij kaybına yol açtı.
Analiz: Hükümetin Yanlış Hesabı ve Mezhepsel Kırılma
Suriye hükümetinin Süveyde'ye yönelik hamlesi, uzun yıllardır devam eden bu yarı-özerkliği sona erdirme ve iç savaş sonrası tüm ülkeye merkezi otoriteyi yayma hedefinin bir parçasıydı. Ancak bu girişim, beklenenin aksine ters tepti. Çatışmalar sırasında Dürzi sivillere yönelik gerçekleşen mezhepsel saldırılar, topluluğun Şam yönetimine karşı olan duruşunu sertleştirdi ve mevcut öfkeyi radikal bir kopuşa sürükledi.
Güvenin Tükenişi: Dürzi topluluğu, özellikle Esad sonrası dönemde (geçici Başkan Ahmed el-Şaraa'nın vaat ettiği demokratik geçiş umuduyla) yeni yönetime bir şans vermeye hazırdı. Ancak bu saldırılar, 50 yılı aşkın süren otokratik Esad yönetiminden sonra beklenen yeni döneme duyulan güveni tamamen sıfırladı. Biyoloji öğrencisi Omar Alkontar'ın köyünün yakılması gibi olaylar, bu kişisel ve toplumsal travmanın somut örnekleridir.
Mezhepçilikten Ayrılıkçılığa: Çatışmalar, azınlık içerisinde daha önce dillendirilmeyen ayrılık çağrılarının yükselmesine neden oldu. Zira topluluk, Şam'ın kendilerini koruyamayacağı ve hatta hedef alabileceği algısına kapıldı. Bu, Suriye'nin bütünlüğü açısından oldukça tehlikeli bir emsaldir.
Stratejik Sonuçlar: Kürt Modelinin tekrarlanması
Süveyde'de kurulan ve fiili bir askeri ve idari organ olarak işleyen yeni yapı, bu bölgenin artık yönetimsel bir özerklik ilan ettiğini gösteriyor. Bu durumun en çarpıcı yanı, ülkenin kuzeydoğusundaki Kürt liderliğindeki özerk otoriteye benzer bir modelin güneyde de ortaya çıkmasıdır.
Damascus İçin Büyük Setback: Şam, zaten Kürt kontrolündeki bölgeyle mücadele ederken, ülkenin güney sınırında yeni bir yönetimsel boşluk ve otorite krizi ile karşı karşıya kaldı. Bu, iç savaşın ardından ülkeyi yeniden birleştirme ve azınlıkların desteğini kazanma çabaları için stratejik bir başarısızlık anlamına geliyor.
İsrail Faktörü: Dürzi topluluğunun, yaşadığı hayal kırıklığı ve güvenlik endişesi nedeniyle İsrail'e doğru itilmesi de dikkat çekici bir jeopolitik sonuçtur. İsrail'in sınır ötesi Dürzi topluluklarıyla tarihsel bağları bulunuyor. Süveyde'nin Şam'a karşı sertleşen duruşu, İsrail'in Suriye'deki etkisini artırması için potansiyel bir zemin yaratıyor. Bu durum, bölgedeki dengeleri daha da karmaşık hale getirecektir.
Önümüzdeki döneme yönelik beklentiler
Süveyde'deki bu yeni fiili yönetim, Suriye'nin merkeziyetçi geleceği için ciddi bir tehlike oluşturuyor. Şam'ın ya bu yeni durumu kabullenerek bir tür özerklik pazarlığına girmesi ya da bu yeni güç merkezini askeri yollarla dağıtmaya çalışması gerekecek. İkinci seçenek, hem Suriye ordusu için yeni bir cephe açmak hem de Dürzi topluluğu ile daha büyük bir çatışma riskini göze almak demektir.
Süveyde, artık sadece yerel bir kriz değil, Suriye'nin gelecekteki idari yapısının ve merkezi otoritenin sınırlarının belirleneceği yeni bir fay hattıdır. Bu gelişmeler, iç savaşın sonu sanılanın aksine, merkezi otoriteye karşı yeni bir parçalanma ve özerkleşme dalgasının başlangıcı olabilir.
Yorum Yap