Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Irak'ın 2025 Genel Seçimleri, ülkenin siyasi haritasını köklü bir değişime uğrattı ve Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'yi tartışmasız bir merkez figür haline getirdi. Sudani liderliğindeki Yeniden İmar ve Kalkınma Koalisyonu, 45 sandalye ile sandıktan birinci çıkarak Şii blok içindeki rekabeti kendi lehine çevirdi. Sudani, ilk kez kendi siyasi bloğuyla seçime girerek, yolsuzlukla mücadele ve hizmet odaklı teknokrat yaklaşımı sayesinde hem kendi tabanında hem de Kürt ve Sünni bölgelerinde önemli bir destek topladı. Hem Washington hem de Tahran tarafından "çalışılabilir ve öngörülebilir lider" olarak kabul edilen Sudani, bu başarıyla Irak'ın en güçlü siyasi figürü konumuna yükseldi ve hükümet kurma sürecinin merkezine yerleşti.
Parlamento Güç Dağılımı ve Eğilimler
329 sandalyeli yeni parlamentoda partilerin aldığı sandalyeler ve siyasi eğilimleri aşağıdaki gibi şekillendi:
Parti/Koalisyon
Sandalye
Lider/Eğilim
Yeniden İmar ve Kalkınma Koalisyonu
45
Muhammed Şiya es-Sudani (Ilımlı Şii, Reformist, Dengeci)
Hukukun Egemenliği Koalisyonu (State of Law)
30
Nuri el-Maliki (Sert Şii, İran'a Yakın)
Kürdistan Demokrat Partisi (KDP)
27
Mesud Barzani (Kürt Milliyetçisi, Türkiye/ABD Yakın)
Takaddum Cephesi
27
Muhammed el-Halbusi (Sünni Merkezli, Körfez Destekli)
Sadikun Hareketi (Asaib Ahl al-Haq)
26
Kays el-Hazali (Radikal Şii, İran'a Çok Yakın, Haşdi Şabi)
Bedir Örgütü
19
Hadi el-Amiri (Şii İslamcı, İran Müttefiki, Milis Gücü)
Ulusal Devlet Güçleri Koalisyonu
18
Ammar el-Hekim & Haydar el-İbadi (Ilımlı Şii, Dengeci)
Kürdistan Yurtseverler Birliği (PUK)
18
Bafel Talabani (Kürt Milliyetçisi, Bağdat Yanlısı Denge)
Sudani'nin Yükselişi ve Koalisyon Senaryoları
Sudani, yolsuzlukla mücadele ve hizmet odaklı, teknokratik yaklaşımı sayesinde hem Şii tabanda hem de Kürt ve Sünni bölgelerinden destek alarak gücünü pekiştirdi. Seçim sonuçları, Sudani'nin Başbakanlık görevine devam etmesi için üç temel koalisyon senaryosunu masaya getiriyor:
Merkez Büyük Koalisyonu (En Güçlü İhtimal)
Bu model, Sudani'nin merkezdeki konumunu güçlendirir ve reformist bir istikrar hükümeti anlamına gelir.
Bileşenler: Sudani (Yeniden İmar) + KDP + PUK + Takaddum + Ulusal Devlet Güçleri.
Eğilim: ABD ve Körfez destekli, iç reform odaklı, İran ile dengeli.
Tam Şii Çerçeve Hükümeti (Riskli Senaryo)
Bu senaryo, Şii fraksiyonların birleşmesine dayanır ancak ülkenin etnik ve bölgesel dengelerini bozar.
Bileşenler: Sudani + Maliki (Hukukun Egemenliği) + Bedir + Sadikun.
Risk: İran'a yakın bir ittifak olması nedeniyle Kürtler, Sünniler ve Batı ile ciddi gerilimler yaşanabilir.
Hibrit “Denge” Hükümeti (Uzlaşma Arayışı)
Bu model, Sudani'nin ana Şii rakiplerinden Nuri el-Maliki'yi dâhil ederken, Kürt desteğini de alarak bir denge kurmayı amaçlar.
Bileşenler: Sudani + KDP + PUK + Hukukun Egemenliği (Maliki).
Amaç: Hem Şii hem Kürt güçlerinin bir arada olduğu, merkezi güçlü bir yapı oluşturmak.
Bölgesel Denge: Türkiye, İran ve ABD
Sudani'nin dış politikadaki dengeci rolü, Irak'ın bölgesel ilişkilerinin geleceğini belirleyecektir:
Türkiye ile İlişkiler: Enerji, ticaret ve güvenlik alanlarındaki iş birliği derinleşmekte olup, özellikle KDP üzerinden güçlü temaslar sürmektedir.
İran ile İlişkiler: Sudani, İran ile dengeli bir ilişki sürdürmektedir, ancak Sadikun ve Bedir gibi milis grupların siyasi baskısı devam etmektedir.
ABD ile İlişkiler: Finans, güvenlik ve DEAŞ'la mücadele konularında yakın iş birliği devam etmektedir. Sudani'nin teknokrat ve reformist kimliği hem Washington hem de Tahran tarafından "çalışılabilir" kabul edilmesini sağlamaktadır.
Irak'ın yeni hükümeti Muhammed Şiya es-Sudani liderliğinde, büyük olasılıkla reformist-merkezci bir koalisyonla kurulacak ve ülkenin bölgesel ve etnik dengelerini korumak zorunda kalacak.