Orta Mali: Kaçmaktan başka seçenek yok

Şiddet son üç yılda önemli ölçüde arttığı için, Orta Mali şu anda siviller için ülkenin en ölümcül bölgesi. Yaralananların, ölümlerin ve evlerini terk etmeye zorlanan insanların endişe verici bir resmini sunuyor. Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), bölgede çalışıyor, sağlık sistemini destekliyor ve toplum sağlığı hizmeti modeli aracılığıyla izole edilmiş nüfusa ulaşıyor.

Dul bir anne olan A., “Suçlular gece köyümüze geldi ve kocamı öldürdüler, evimizi yaktılar ve tüm hayvanlarımızı aldılar. Eşyalarımızdan kalanları topladım ve dört çocuğumla kaçtım. O günden beri oğlum O. ağlamayı bırakmadı. Ne zaman bir adam görse, babası olduğunu sanıyor" diyor.

A. oğlunu Sınır Tanımayan Doktorlar'ın (MSF) gezici kliniğine getirdi. O ve çocukları, Mali'nin merkezindeki Koro kasabasına 40 kilometre mesafedeki bir köye sığındı.

A.'nın hikayesi, benzer uzun bir dizi anlatımdan sadece biri.

Kuzeyde Timbuktu bölgesini ve güneydoğuda Burkina Faso'yu sınırlayan Orta Mali, şu anda siviller için ülkenin en ölümcül bölgesi. Fulani ve Dogon topluluklarındaki çiftçiler cinayetlerin, yıkımların ve yağmalamanın ana kurbanları.

A. ve oğlu O., köylerine yapılan silahlı saldırıyla yerlerinden edildi. Orta Mali, Eylül 2020. 

Şiddet olayları son iki yılda sadece sayı olarak değil aynı zamanda cinayetler de artmış durumda. Mali merkez nüfusu kendisini silahlı gruplar, öz savunma grupları ve hatta ulusal veya uluslararası güvenlik güçleri arasında sıkışıp kalmış halde buluyor. 

Buna ek olarak, yerel topluluklar arası çatışmalar var. Bu rekabetlerin farkında olan silahlı gruplar, belirli toplulukları birbirlerine karşı yarışmak için sömürüyorlar. Ağır silahlı bir bölgede bu sömürünün bir sonucu olarak, sivillere yönelik şiddet her yerde mevcuttur ve tüm köylere ayrım gözetmeyen saldırılar yaygın.

Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) personeli, silahlı grupların saldırdığı köyden kaçtıktan sonra artık seyahat edemeyen hasta bir kadının yardımına geldi. Mali'nin merkezindeki Bandiagara Çemberinde bulunan bir sonraki köye ulaşmayı başardı.

Mali hükümeti, terör örgütü olarak tanımladığı çeşitli gruplarla çeşitli silahlı çatışmalara giriyor. Hükümet, bu gruplara karşı mücadelesinde bölgesel ve uluslararası birlikler tarafından desteklenmekte. Durum, birbiriyle örtüşen yetkilerin yanı sıra barışı koruma ve terörizme karşı mücadeleyi içeriyor. Silahlı grupların faaliyetleri ve terörizmle mücadele için uygulanan bazı baskıcı güvenlik önlemlerinin tümü nüfus üzerinde etkili oldu. Bazı durumlarda siviller, belirli bir etnik gruba ait oldukları için savaşçılar olarak alınıp suç haline getirildi.

Yerinden edilmiş insanlar ücretsiz muayene için sırayı bekliyorlar...

Burkina Faso ve Gao, Segou ve Timbuktu eyaletlerinin sınırında bulunan Mopti bölgesinde, ulusal hükümet, tüm alanların kontrolünü silahlı gruplara kaptırdı. Köylülerin günlük yaşamına bir şiddet iklimi nüfuz ediyor.

Kulübesine yapılan kundakçılık saldırısında büyük miktarda para kaybetti. Sırtındaki kıyafetlerden başka bir şey olmadan seyahat etti. Burada bir Sınır Tanımayan Doktorlar'ın psikoloğuyla görüşüyor ve uykusuzluğundan bahsediyor. A.T, ayrıca kocası ve çocukları için endişeleniyor. Köyüne yapılan saldırıdan beri onları görmemiş. 

Uluslararası Göç Örgütü'nun Ekim 2020 raporuna göre; Mali'de 311.193 kişi yerinden edildi. Silahlı gruplar, Mondoro (Douentza), Diankabou (Koro) veya Boulkessi (Douentza) dahil olmak üzere birçok köyü zorla izole ederek, onları özellikle sağlık hizmetleri olmak üzere temel hizmetlere erişimden mahrum bıraktı. Ancak Ocak ve Ekim 2020 arasında, Mopti bölgesindeki Sınır Tanımayan Doktorlar'ın (MSF) ekipleri 56 kesilen veya ulaşılması zor köye destek verdi. Diğer köylerde, topluluklar arası veya topluluk içi çatışmalar nedeniyle sakinler kendilerini özgürce hareket edemiyor, tarlalarını işleyemiyor veya pazarlara katılamıyorlar.

Bu üç ergen kız, Mali'nin merkezinde yerlerinden edildi. MSF'nin Bandiagara çevresindeki mobil kliniğinde tedavi görmeye geldiler. Burada silahlı çatışma nedeniyle yerlerinden edilmiş 1000'den fazla kişi var.

Bu yüzden bu insanların çoğu evlerini terk etmek ve komşu köylere sığınmak durumdalar. Ekim 2020'de, tahmini toplam nüfusu yaklaşık 1,6 milyon olan Mopti bölgesinde 131.150'den fazla ülke içinde yerinden edilmiş kişi var.

Bandiagara çevresinde MSF'nin kliniğinde yerinden edilmiş bir anne ve çocuk. Orta Mali, Eylül 2020.

Mali'deki MSF saha koordinatör yardımcısı İbrahim M., “Bandiagara'ya 60 kilometre mesafedeki bir köyde, yerinden edilmiş insanlar için kamp yok. Şiddetten kaçan insanlar ya sınıflarda barındırılıyor ya da aileleri tarafından alınıyor. Diğerleri tarlalarda, mağaralarda yaşar veya sadece yıldızların altında uyumak zorundadır. Okullar açıldığında, bu yerlerinden edilmiş insanlar dışarı atıldı" dedi.

Bu yerinden edilmiş insan grubu, Haziran ayında köylerine düzenlenen saldırıda akrabalarını kaybeden dul ve yetimlerden oluşmaktadır. Çatışmayla ilgili travma yaşıyorlar. Yüzlerce kişi MSF ekiplerinin çalıştığı bir köye sığınmak istiyor. Orta Mali, Eylül 2019.

Bu yerlerinden edilmiş insanların yardımına gelen komşu köylerden insanlar, onları barındırmak için sınırlı imkanlara sahip. Köylüler çok temel koşullarda yaşıyorlar ve mahsul ve hayvancılıkla hayatta kalıyorlar. Zaten yağmur mevsimi ve zayıf aylarda zorluklarla karşılaşıyorlar.

A., sağda ve kardeşi solda, yerlerinden edilmiş insanları Bandiagara çevresindeki evlerine götürdü. Orta Mali, Eylül 2020.

Bir çiftçi olan AO, kaçan insanları evine götürdü.
"Üç ay önce 35 yerinden edilmiş insan evimize geldi" diyor. “Onlar gelmeden önce bile yeterli yiyecek yoktu. Yeni gelenler bu durumu daha da zorlaştırıyor, ancak onlara yardım etmek için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Fazladan 30 kişiyi barındırmak kolay değil: aynı matta altı veya yedi kişi uyuyor, kadınlar aynı yatak odasında birlikte uyuyor. Yağmur yağdığında pek çok insan geceyi ayakta geçiriyor çünkü herkese yetecek kadar sığınak yok. "

Bazı yerlerinden edilmiş insanlar, ev sahibi ailelerin yanında bir yer bulamadılar ve kamu binalarına veya çalılıklara sığınmak zorunda kaldılar. Yerinden edilmiş bir kişi LT, bize hikayesini anlatıyor:
“Evlerimize geldiler ve her şeyi mahvettiler. Kaçtık ve iki gün yürüdükten sonra gece yarısı buraya vardık. Sevdiklerimden bazıları ortadan kayboldu. Nerede olduklarını bilmiyorum. Sürekli tetikteyiz. O silahlı adamların bize zarar vermek için geri dönmesinden korkuyoruz. Hiçbir şeyimiz yok. Ne giyeceğimiz, yiyeceğimiz, paramız ne de kalacak bir yerimiz var."

LT, silahlı adamlar saldırdığında köyünden kaçtıktan sonra onu içeri alan aileyle konuşur. Orta Mali, Eylül 2020. Topluluklara giden tehlikeli bir yol

Koro ve Douentza çevrelerinin hastanelerinde MSF ekipleri, çatışmayla bağlantılı yaralanmaları olan kişilere acil tıbbi ve psiko-sosyal bakım sağlıyor. Hastalar çoğu kurşun yaralarından muzdarip, doğaçlama patlayıcı cihazların kurbanı ya da işkence görmüş, cinsel şiddet mağduru ve ciddi fiziksel ve zihinsel travma geçirmiş kişiler.

Sınır Tanımayan Doktorlar'a (MSF) göre, Douentza, Koro, Bandiagara ve Bankass'ta Haziran-Ekim 2020 arasında köylere 82 saldırı, 68 başka olay ve 21 nüfus yerinden edildi ve MSF'ye göre toplam 222 sivil öldürüldü.

Bu şiddet seviyesi aynı zamanda sivillerin sağlık hizmetlerine erişmekte zorlanmalarına neden oluyor ve bu da sıtma, kızamık ve yetersiz beslenmenin etkilerinin ölümcül hale geldiği anlamına geliyor. Ocak-Ekim 2020 arasında, Koro ve Douentza çevrelerindeki MSF destekli sağlık tesislerinde ekiplerimiz sıtmadan muzdarip 57.547 kişiyi tedavi etti.

Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) ayrıca izole edilmiş veya ulaşılması zor yerlerde acil müdahalelerde bulunuyor. “Mobil kliniklerimiz ve toplumdaki diğer bakım türleri aracılığıyla tıbbi ve psikolojik destek sağlıyoruz. Yine Ocak-Ekim 2020 arasında Koro ve Douentza çevrelerinde personelimiz mobil klinikler aracılığıyla 52.970 harici konsültasyon verdi. Ekiplerimiz çatışmanın kesildiği alanlardaki yerinden edilmiş kişilere ulaşmayı başardıklarında yaralıları tedavi ediyor, çocukları aşılayarak hamile kadınlar ve emziren anneler de dahil olmak üzere en savunmasız kişilere bakıyorlar.” diyor.

Kadın doğum hemşiresi Adiaratou D., yerinden edilmiş hamile kadınlarla ilgilendiğini belirterek şunları söyledi:
“Çatışma nedeniyle taşınmak zorunda kalan bazı hamile kadınlar yol kenarında doğum yaptı. Korkudan travma geçiren diğerleri düşük yaptı. Onlarla ilgilenmemizin yollarından biri de kilolarını izlemek ve doğum sırasında onlara eşlik etmektir. Yoksullar, yiyecek bir şeyleri, değiştirecek veya üzerlerini örtecek kıyafetleri bile yok. "

Güvenlik güçlerine karşı kullanılan el yapımı patlayıcı cihazların bazı bölgelere erişimi engellenmiş durumda ve bu da siviller arasında çok sayıda mağdura neden oldu. Bu, insanların temel hizmetlere erişimini etkili bir şekilde kısıtlar ve bunun tersi de geçerlidir. Yardıma erişim, silahlı çatışmalardan bu kadar kötü etkilenen bu alandaki ana endişelerden biri olmaya devam ediyor. İnsanların yaşam koşullarının iyileştirilmesinde rol oynayabilecek yardım kuruluşları, silahlı alıkoymalar, gözaltılar ve resmi olmayan kontrol noktaları, mayınlar ve kaçırmalar da dahil olmak üzere güvenlik nedeniyle aynı erişim sorunlarına maruz kalmakta.

Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), güvensizliğin azalmayacağından ve kaçınılmaz olarak daha fazla insanı sağlık ve insani yardımdan mahrum bırakacağından korkuyor.

MSF'nin Mali'deki misyon başkanı Boulama El hadji Gori yetkililere ve çatışan gruplara yaptığı çağrıda, “Çatışmadan etkilenen topluluklara hayati yardımlar sağlamasını istiyoruz. Ayrıca, silahlı çatışmaya katılanları, sivillere yönelik tacizlerini sona erdirmeye ve tedbir ve ayrım ilkelerini izleyerek uluslararası insan hakları ilkelerine uymaya çağırıyoruz" dedi.

Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), 1985'ten beri Mali'de çalışıyor.  

Kaynak: msf.org