Katar merkezli haber sitesi Middle East Eye, son zamanlarda sık sık Mısır'ın içinde bulunduğı ekonomik tabloya ilişkin çarpıcı detaylara yer veriyor.
Geçtiğimiz gün MEE'de paylaşılan analizlerden biri, ülkenin ekonomisinin dibe vurduğuna işaret ediyor.
MEE'nin analizinden dikkat çeken bazı paragraflar;
On yılda üç kurtarma paketi, değeri düşen Mısır lirası ve yoksulluk içinde yaşayan milyonlar... Mısır'ın ekonomik krizi açıklandı.
Mısır, 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi yönetimindeki hükümet Uluslararası Para Fonu (IMF) ile üç kurtarma paketi üzerinde anlaştı. Şu anda Arjantin'den sonra IMF'ye en büyük ikinci borçlu ülke konumunda.
IMF anlaşmaları, ülkede döviz kıtlığı ve hızla artan borçların batağında gerçekleşti. Mısır'ın dış borcu 2012'de yaklaşık 40 milyar dolardan 2022'de yaklaşık 155 milyar dolara yükseldi.
Mısır, IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarından aldığı desteğin yanı sıra son on yılda Körfez ülkelerinden tahmini 92 milyar dolar aldı.
Sisi'nin iktidara gelmesinden sonraki iki yıl içinde Mısır'daki Körfez mevduatları ülkenin döviz rezervlerini artırırken, Mısır borçlarını ödemekte ve ithalata bağımlı ekonomisini finanse etmekte zorlanırken bu destek 2015'ten beri kademeli olarak azaldı.
Artan borçlanma, aynı zamanda, hükümetin harcamalarının çoğunun sağlık, eğitim ve ekonomik projeler yerine borç geri ödemelerine tahsis edildiği anlamına gelir.
Kahire Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olan Alia el-Mehdi, MEE'ye "Hükümet bu harcamaları gelir getirebilecek üretim projelerine kanalize etmeliydi. Altyapı projelerine yapılan aşırı harcama, şu anda içinde bulunduğumuz mali krize katkıda bulundu." dedi.
Lübnanlı bir iktisatçı ve eski bir Dünya Bankası yetkilisi olan Ishac Diwan, "IMF'nin onay mührü ve 2016'dan sonra uluslararası piyasalardaki likit fazlasının birleşimi, Mısır'ın gerekli reformları ertelemek için daha çok borç almasına izin verdi. Ülke şimdi kendisini yeniden çok zayıf bir ekonomi ve daha büyük bir borç sorunu ile buluyor" dedi.
Geçen ay Mısır, IMF'nin Ukrayna'daki çatışmaların ekonomik yansımalarını ele almasına yardımcı olmayı amaçlayan en son 3 milyar dolarlık kredisinin ilk dilimini aldı.
Savaş, Mısır'ın kasasını kuruttu ve ekonomik darbe yoksul ve orta sınıf Mısırlıların cebine vurulurken muhtemel huzursuzluklara kapı açtı.
Yine de IMF, önümüzdeki 46 ay boyunca anlaşmayı sürdürebilmesi için Kahire'ye bir dizi katı koşul dayatıyor.
IMF, genel ekonominin istikrarını korumak ve özel sektör liderliğindeki büyümeyi teşvik etmek için koşulların gerekli olduğunu söylüyor.
Ayrıca, enflasyonu düşürmek ve ülkenin borçlarını konsolide etmek için esnek bir döviz kuru rejimine (para biriminin değerinin arz ve talebe göre belirlendiği) ve para politikasına geçiş yapmayı hedefliyorlar.
Ancak bunun sonucunda ortaya çıkan devalüasyon, Mısır'ın 104 milyonluk nüfusunun çoğunluğunun sıkıntılarını şiddetlendiriyor ve tahminen 60 milyon insan yoksulluk sınırının altında ya da hemen üzerinde yaşıyor.
IMF kredisi ayrıca Körfez ülkelerinden gelecek üç mali yılda 6,7 milyar dolar değerinde yatırımın önünü açıyor. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ülkeler, Mısır'ı 20 milyar dolardan fazla mevduat ve yatırımla destekleme sözü verdiler. Mısır neden IMF'den borç almaya devam ediyor?
İç yapısal sorunlar ve dış faktörlerin birleşimi, döviz sıkıntısına ve borç sarmalına yol açmıştır. Covid-19 salgını ve Ukrayna'daki savaşa ek olarak, ekonomik istikrarsızlığa katkıda bulunan başka sorunlar da var.
IMF, Mısır'ın yoğun bir şekilde yönetilen döviz kurunun sorunun büyük bir parçası olduğunu savunuyor.
Sterlin'deki ani devalüasyonların enflasyonda artışlara yol açtığını ve yatırımcı güvenini azalttığını söylüyor. Buna göre, IMF anlaşmalarının temel amacı, döviz arz ve talebini istikrara kavuşturacak ve döviz rezervlerini koruyacak olan lirayı dalgalandırmak.
IMF'nin de altını çizdiği bir başka faktör de, Sisi yönetimindeki ayrıcalıklı askeri işletmelerin özel sektörü ve yabancı yatırımları dışlayan genişlemesidir. Bu kuruluşlar, büyük ölçüde denetimsiz ve resmi devlet bütçesinin dışında faaliyet göstermektedir.
Bu arada ordu, hem sıcak paradan (yüksek faiz oranlarından yararlanan finansal piyasalardaki kısa vadeli yatırımlar) hem de uluslararası destekten elde edilen mevcut gelirlerin çoğunu tüketen pahalı mega projeleri yönetiyor.
Bunlar arasında 58 milyar dolarlık yeni sermaye merkezi inşaatları, devasa silah alımları ve Süveyş Kanalı'nın 8 milyar dolarlık genişlemesi projeleri yer alıyor. Bunların hiçbiri şu ana kadar ülkeye herhangi bir ekonomik fayda sağlamadı.
Bu çerçevede Mısır, en son programında orduya ait olanlar da dahil olmak üzere devlete ait işletmelerin ayak izini azaltmayı ve özel sektörle oyun alanını eşitlemeyi kabul etti.
Ayrıca, Sisi hükümeti son yıllarda faiz oranlarının ve borçlanma maliyetlerinin benzeri görülmemiş derecede düşük olduğu bir dönemde büyük ölçüde sıcak paraya bel bağladı.
Ancak bu yaklaşımın sürdürülemez olduğu ortaya çıktı çünkü Ukrayna'daki savaş gibi dış şoklar 2022'de yaklaşık 20 milyar dolarlık ani bir sermaye kaçışına yol açtı.
Mısır maliye bakanı, hükümetinin "dersini aldığını" ve bir daha sıcak paraya bel bağlamayacağını kabul etti.
Mısırlı iktisatçı Memduh Wali, Middle East Eye'a "Yetkililer, IMF ve diğer borç veren kurumlar tarafından dikte edilen koşulları uygulamada başarısız oldu. Mısır'ın borçlanma dürtüsünü aktif tutan finansman açığının sürmesinin nedeni buydu" dedi.
Wali, Mısır'ın uluslararası kuruluşlardan, bankalardan ve diğer ülkelerden borç aldığı para miktarının yılda 16 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor.
Mısır'ın 2016'dan bu yana IMF'den aldığı 12 milyar doların nasıl harcandığı konusunda kimse kesin olarak konuşamıyor, ancak birçoğu hükümeti bu fonları yanlış yönetmekle suçluyor.
Wali, "Bu hükümette şeffaflık veya hesap verebilirlik yok. Bu, Mısır ekonomisinin yapısal sorunlarını daha da kötüleştiriyor." dedi.
MEE
