Çeviri
"Libya'daki Rus paralı askerler bize mermi ateş etti"
28 yaşındaki Enbis babasını, erkek kardeşini ve kayınbiraderini kaybettiği kurşun deliği dolu evin dışında dururken, "Bize iyi davrandılar. Bize yiyecek ve içecek vermişlerdi ve sonunda bizi bırakacaklarını varsaydık" diyor
Enbis, Trablus'un 50 km dışındaki kırsal bir kasaba olan Esbia'daki evinin yakınında, Rusça ve İngilizce konuşan yabancı savaşçılara rastladı.
23 Eylül 2019'da doğu Libyalı komutan Halife Hafter'in Libya Ulusal Ordusu'nun (LNA) Trablus'a saldırısı doruğa çıktığında evinden zorla çıkarılmıştı.
Son zamanlarda durgunluk yaşayan çatışmalardan sonra Enbis, mülkünü kontrol etmek için eve gitme riskini almıştı. Ama yolda paralı askerlerle karşılaştı.
Bu askerler muhtemelen, Libya'da, BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'nden (UMH) Trablus'u ele geri almak için mücadele eden Kremlin bağlantılı özel bir ordu olan Wagner Group'a aitti.
Enbis, "Döndüler, beni gördüler ve havaya uyarı ateşi açtılar" diye hatırlıyor. Ve “Ama sonra kaçmaya başladığımda beni takip ettiler” diye ekliyor.
Enbis, istemeden, savaşçıları yakınlardaki el-Hurriye'de barındığı eve götürdü. Orada, babası Ebu Ajila, Hussam ve Muhammed kardeşler ve kayınbiraderi Hamza ile birlikte onu gözaltına aldılar.
Enbis, "Kimliklerimizi ve telefonlarımızı aldılar ve birçok ekipmanları vardı ve açıkça Rusça konuşuyorlardı. Sonraki birkaç saat içinde aileyi bir yerden bir yere taşıdılar. "Bir noktada komutanlarıyla bizimle ne yapacaklarını tartıştılar ve bizi bir saha komutanlığına götürdüler. Sıcak bir geceydi ve bizi bir minibüsün arkasında tutarken başımıza su döktüler. Su, gözlerimizi şeffaf hale getirdi. Parlak kırmızı yüzlerini ve yeşil gözlerini görebiliyordum. Her Rus büyük, sağlam yapılıydı ve birinin protez bacağı varmış gibi görünüyordu" diyor.
Sonunda Enbis ve ailesi ellerinin ve gözlerinin bağlı olarak bir tek sıra halinde çiftliğe götürüldüğünü ve betonarme bir evin içine koyularak arka arkaya diz çökmeye zorlandıklarını anlattı.
Enbis, “Sıraya giren son kişi bendim. Sonra bize kurşun sıktılar. Kendimi yere attım ve ölmüş gibi davrandım” diyor. Ancak Wagner üyeleri aceleyle, esirlerinin öldüğünü kontrol etmeden ayrıldıktan sonra karanlıkta cansız ve kanlı akrabalarının yanında sessizce, birkaç dakika sonra uzandığını “Kardeşler, yaşıyor musunuz? Ne oldu? Ne oldu? Baba, yaşıyor musun? sesini duyduğunda kalktığını ifade ediyor.
O gün Enbis'in kardeşi Hussam kurtulmuştu, ancak tek ayağından birkaç kez vurulmuştu. Ailenin geri ise kalanı ölmüştü.
Wagner Grubu: Kremlin'in vekil ordusu
Özel bir askeri şirket olarak, karanlık firmaların ve müteahhitlerin bir birleşimi olan Wagner'in Kremlin ile resmi bir bağlantısı yoktur. Ancak Vladimir Putin'in yakın bir arkadaşı ve eski restoran işletmecisi Yevgeniy Prigozhin ile olan bağları farklı bir hikâye ortaya çıkarıyor.
Wagner paralı askerlerinin Moskova için stratejik ilgi alanlarının tümü olan Suriye, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde aktif olduğu bildirildi.
Moskova'daki Rus Uluslararası İlişkiler Konseyi düşünce kuruluşunda bir Libya uzmanı olan Kirill Semenov, Middle East Eye'e şunları söylüyor: “Wagner, faaliyetleri için sözleşmeleri bağımsız olarak imzalıyor. Bir sözleşme imzalamadan önce, Rus hükümetinin yapılarıyla koordineli oluyor, ancak bunun Kremlin olmadığını düşünüyorum. Büyük olasılıkla, Wagner liderliği eylemlerini savunma bakanlığı ile koordine ediyor.”
Moskova, hem devrik diktatör Muammer Kaddafi yönetiminde imzaladığı 4 milyar dolarlık inşaat ve silah anlaşmalarını güvence altına almak hem de Akdeniz'de bir dayanak elde etmek için Libya'daki bahislerini büyük ölçüde korudu. Sonuç olarak, son yıllarda Hafter, GNA ve hatta Kaddafi'nin oğlu Saif al-İslam ile hatları açık tuttu.
Yine de Hafter'e verdiği destek zamanla arttı. Hafter'in bir Rus savaş gemisine yaptığı 2016 ziyaretini ekonomik ve lojistik yardım izledi. Sonunda Hafter'in Trablus'a saldırısından bir ay önce, Mart 2019'da 300 Wagner savaşçısı konuşlandırıldı.
Halife Haftar, 2016'da Moskova'da yaptığı görüşmenin ardından Rusya dışişleri bakanlığından ayrıldı
Hafter grubu geçen yılın sonlarında başkentin dış mahallelerini ele geçirmeye çalışırken, Hafter daha fazla yardım istedi. Zaten kendisine silah, teçhizat ve hava gücü sağlayan Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin askeri desteğine ve Fransa'nın diplomatik kimliğine sahipti. Ancak fazladan uzmanlığa ihtiyacı vardı ve bunun için Rusya'ya döndü.
Bazı raporlar Libya'daki Wagner ajanlarının sayısını binlere çıkardı. Ancak Semenov, Beşar Esad yanlısı milislerden toplanan Suriyeliler hesaba katılmadıkça bu sayının kesin olmadığını söylüyor.
Wagner'e üye sıralamasında Ruslar hakim, ancak Wagner'in Sırpları ve Ukraynalıları istihdam ettiği de biliniyor. Bu arada Enbis'in İngilizce konuşan paralı askerleri hatırlaması, diğer milletlerle ilgili soruları da gündeme getiriyor. Semenov'un öne sürdüğü şey, Wagner'in Ukrayna'daki katılımına atfedilebilir: "AB de dahil olmak üzere birçok ülkenin temsilcileri Donbass'ta savaştı ve onlarla iletişim halinde kalabilir" diyor.
Libya'da, Wagner'in paralı askerleri Hafter'in savaşçılarına eğitim verdi, topçu ekiplerine yardım etti, yüksek rütbeli subayları korudu, Rus Pantsir hava savunma sistemlerini çalıştırdı ve askeri teçhizatı onardı. Grubun savaşçıları aynı zamanda özellikle etkili keskin nişancılar olarak hareket ederek hem rakip güçlerine hem de sivillere korku saldılar.
Ancak esasen, Wagner'in savaşçıları, Hafter taburlarının daha zor ve tehlikeli cephe hattında başı çekmesine izin verdi.
Semenov, “Genel olarak, Wagner Grubu'nun Trablus yakınlarındaki Hafter cephesinin istikrarına katkısı oldukça büyüktü. Ama bu daha çok savunma ile ilgili. Wagner'in Hafter saldırısını desteklemek için çok az kaynağı vardı ”diyor.
Rusya'nın inkâr edilemez dahli
2020 baharında Moskova'nın ruh hali değişti. Wagner başlangıçta Hafter'in saldırısına yeni bir ivme kazandırmıştı, ancak bu aynı zamanda Türkiye'yi müttefiki UMH'yi insansız hava araçları, silahlar ve Suriyeli paralı askerlerle desteklemesine yol açtı.
Trablus'ta devam eden kuşatmanın boşuna olduğunu hisseden Putin, 8 Mayıs'ta Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile konuşarak Wagner'in çekilmesini hızlandırdı.
Daha sonra internette ve Libya medyasında dolaşan görüntüler çarpıcıydı; zırhlı araçların konvoyları doğuya doğru hücum eden Hafter'i tek başına savaşmaya terketti.
Hafter'in güçleri, yollarda veya restoranlarda iyi alet kullanan yabancıların tuhaf fotoğraflarına veya video kliplerine rağmen Rusların varlığını uzun süredir reddediyor. Şimdi bu son görüntü, bu inkârları daha da dişsiz hale getirdi.
Hafter güçleri hızla alan kaybetmeye başladı. Ulusal Meclis Hükümeti(UMH) müttefiki olan savaşçılar, Trablus'un banliyölerini çabucak ele geçirdikçe, ABD tarafından kınanan bir taktik olan ayrıntılı mayınlar ve evlerde bırakılan bubi tuzakları da dahil olmak üzere, Rusya'nın müdahalesine dair daha fazla kanıt ortaya çıktı.
ABD'nin Afrika Komutanlığı (AFRICOM) geçtiğimiz Temmuz ayında Wagner mayınları ekilmiş olan Trablus ve çevresinde patlayıcı maddeleri (IED) işaret eden açık kanıtlar olduğunu söyledi. Operasyon direktörü Tümgeneral Bradford Gering, "Wagner Grubunun sorumsuz taktikleri çatışmayı uzatıyor. Wagner masum sivillerin gereksiz acılarından ve ölümlerinden sorumludur. Rusya'nın onları durdurma gücü var fakat buna istekli değil" dedi.
Ain Zara banliyösünde, bir caminin duvarlarına Rusça karalanmış beyaz milliyetçi grafiti bulundu.
“14/88 neo-Nazi” imzalı bir duvarda şöyle yazıyordu: "Rus topraklarında camiler görüyorum, ancak onları cehennem ateşinde görmek daha iyi olur.” Bir diğeri ise, ultra taraftarlarının kötü şöhretli ırkçı olduğu St Petersburg futbol takımına bir selam olarak "Zenit'in renklerinde siyah yoktur" yazıyordu.
Semenov, bu tür duyguların Wagner'in saflarında yaygın olduğunu söylüyor. “Bilinenlere göre gerçekten de Wagner'de 'beyaz Vikingler' ile özdeşleşen pek çok faşist, Naziler ve ırkçılar var. Üstelik çoğu Ortodoks Hıristiyan değil, putperest.”
'Bir bubi tuzağı patlaması oğlunu öldürdü'
Wagner, oval dış duvarlarla çevrili ve çam ağaçlarıyla noktalı Esbia hastanesini kendisi için mükemmel ve sakin bir karargâh yaptı. Açık arazi ile çevrili binaya yerleşen savaşçılar her yerde net bir görüşe sahipti. Kompleks, ön cepheye hızlı erişim sağlarken muhtemel topçu menzilinden uzaktaydı.
Tesis ayrıca Kaddafi'nin yabancı sağlık çalışanlarının yaşayabileceği odalara sahip hastaneler inşa etme sistemi sayesinde bir su kulesi, iki elektrik jeneratörü ve birden fazla konaklama süitine sahipti.
Ancak Wagner'in geri çekilmesi sırasında, yakınlardaki Tarhuna'da bir tamirci olan Ahmed Ammar Ahmed'in emniyette olması gerekiyordu.
21 Mayıs'ta Ahmed'in 20 yaşındaki oğlu Amr, kapıyı açık ve bitişikteki atölyeye park etmiş üç askeri araç bulduğunu bildirmek için Tarhuna'daki evlerine döndü. Hemen babasını çağırdı.
“Rusların iletişim ekipmanı kullandığını gördüm. Onlarla pazarlık etmeye çalıştığımda Burkan adında kocaman bir Suriyeli geldi. 'Biz kardeşiz, merak etmeyin' dedi. Buraya sadece birkaç günlüğüne ihtiyacımız var ve size mükemmel durumda geri vereceğiz” diye hatırlıyor Ahmed.
Kasabayı yöneten Hafter'e bağlı Kaniyat milislerinden korkup dikkat çekmek istemeyen Ahmed, sonunda rahatladı, ancak iki gün sonra Wagner'in anteninin çatısından sökülmesi ve paralı askerlerin çekilmesinin fotoğraflarını TV'de parladığında geri döndü.
Döndüğünde her yerde sigara izmaritleri, ayakkabılar, çantalar ve çöpler vardı.
“Bu yeri bayrama hazırlamak için temizliğe başladık. Banyo berbattı ve koronavirüs konusunda endişeliydik. Su akmıyordu ve oğlum su tankını kontrol etmek için çatıya çıkmaya başladığında bir bubi tuzağı patladı ve onu öldürdü."
Merdivenlerin ilerisinde başka bir patlayıcı bulundu. Ahmed oğlunun ölümünü kaydetmeye çalıştığında, Tarhuna'daki Hafter yetkilileri onun bu teşebbüsüne sinirlendi.
Ahmed, "Bana 'Burada Rus yok, sadece Libya ordusu' dediler ve Türk hava saldırısı sonucu oğlumu öldürdü dedirttiler" diyor.
Hafter'in kalıcı müttefikleri
Rusya için Wagner gibi özel askeri müteahhitler, ellerini kirletmeden çizme giymenin bir yoludur. Şirketin karanlık yapısı, özellikle yaşanan zulümler bildirilirken Moskova'ya belli bir mesafe ve inkâr kolaylığı sağlıyor.
Bununla birlikte, 14 Ekim'de önemli bir gelişme oldu: Prigozhin, Wagner'le "finansal da dahil olmak üzere yakın bağları" olan ve Libya'ya yönelik BM silah ambargosunu ihlal etmesi nedeniyle AB yaptırımlarına hedef oldu"
ABD tarafından yayınlanan bu 14 Temmuz 2020 uydu görüntüsünde, Libya'nın Sirte kentinde (AFP) Wagner'e yardımcı kamyonların ve Rus mayına dayanıklı, pusuya karşı korumalı zırhlı araçlarının gösterildiği bildirildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Libya üst düzey araştırmacısı Hanan Salah, yaptırımları olumlu olarak nitelendiriyor, "ama gerçekten yeterince ileri gitmiyor" diyor. Salah, "Avrupa Birliği'nin burada durması gerektiğini düşünmüyorum. Herhangi bir Türk grubuna yaptırım uygulayacaklar mı? Silah ambargosunu ihlal ettikleri için Birleşik Arap Emirlikleri veya Mısır'a yaptırım uygulayacaklar mı? Sadece silah ambargosu ihlallerini durdurmayın, bunun sonuçlarını, silah ambargosunun ihlali nedeniyle yaşanan sonuçlara bakın" diyor.
Hafter sözcüsü Tümgeneral Ahmed el-Mismari, Wagner'in Trablus saldırısına karışıp karışmadığı sorulduğunda, “neden bahsettiği hakkında hiçbir fikri" olmadığını ifade ederek, “Ama biliyorum ki dünyanın her yerinde Rusya'nın büyük güçleri var, hatta Britanya'da ve ayrıca ABD sınırlarına yakın yerlerde mevzileri var. Bir yerde olmak istiyorlarsa kimse onları durduramaz” dedi.
Bu arada, Trablus'un Rusya ile ilişkileri artık soğuk.
Prigozhin bağlantılı iki Rus, Mayıs 2019'da Kaddafi'nin oğlu Saif el-İslam Kaddafi ile olası bir siyasi geri dönüş hakkında bağlantı kurarken tutuklandı. Şimdi Trablus'un eteklerindeki Mitiga havaalanındaki bir gözaltı merkezinde tutuluyorlar. Kaynaklar MEE'ye, bir Wagner savaşçısının cesedinin de yakınlarda tutulduğunu söyledi.
Bu arada Wagner'in birlikleri, Libya'nın merkezini aşan cephe hattındaki Sirte şehrini ve el-Cufra hava üssünü güçlendiriyor. Ayrıca ülkenin en büyük petrol sahası olan Sharara'yı da işgal ettiler.
Rusya, Libya'nın doğu ve batılı rakipleri arasındaki uzlaşma görüşmelerinde uluslararası girişimlerde kilit rol oynamaya devam ediyor ve bildirildiğine göre Eylül ayında Mısır'da gerçekleşen bir görüşmeyi denetledi.
Ancak bu, Batı Libyalı yetkilileri, savaşçıları artık Hafter'in saflarında kalıcı bir demirbaş haline gelmiş görünen Wagner'e karşı daha fazla uluslararası eylem arayışından caydırmadı.
Trablus'ta bir milletvekili olan Rabia Abu Ras, MEE'ye yaptığı açıklamada, “İnsanlar uyanmalı ve Wagner'in burada ve dünya çapında suçlarını fark etmelidir.Terörist bir grup olan IŞİD gibiler. Şimdi dünyanın petrol kaynaklarını bile tehdit ediyorlar” dedi.
Middle East Eye
