TIMETURK| HABER MERKEZİ
Türkiye'nin diplomatik ilişkilerinde normalleşme yaşadığı İsrail Başbakanı Yair Lapid, İsrail'in son dönemdeki dışpolitika açılımlarını Amerikan dış politika dergisi Foreign Affairs için kaleme aldı. “Bağlantısallık döneminde devlet yönetme sanatı” başlıklı makalesinde Türkiye'ye ilişkin de dikkat çeken satırlar kaleme aldı.
Lapid'in yazısının Türkiye'ye ilişkin bölümleri şu şekilde:
ÇAVUŞOĞLU GEÇMİŞ OLSUN DEMEK İÇİN ARADI
Önümüzdeki yıllarda en büyük rakipler bile bazı alanlarda ilişki kurmanın yollarını bulmak zorunda kalacak. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, yalnızca ekonomik, güvenlik ve diplomatik çarpışma rotasındaki iki süper güç değil, aynı zamanda atmosfere en fazla karbon salan iki ülkedir. ABD hükümeti iklim krizini uygun ciddiyetle ele almak istiyorsa, Çin ile ortak bir iklim politikası oluşturmanın bir yolunu bulması gerekecek. Başka bir deyişle Amerikalılar ve Çinliler, Tayvan ve yüksek teknolojilerin kullanımı konusunda çatışmaya devam edebilirler ancak yine de iklim kriziyle birlikte mücadele etmek ve hatta diğer ülkelerle ilgili birleşik bir ABD-Çin iklim politikası formüle etmek zorunda kalacaklar.
İsrail, Türkiye ile ilişkilerimizi yeniden inşa etme yolunda gerginlik ve anlaşma kaynaklarını ayrıştırabilmiştir. 2021'de Türk hükümetinden diplomatik ilişkileri yeniden tesis etmek istediğine dair sinyaller almaya başladık. İlişkiler, Mayıs 2018'de, İsrail'in Gazze'deki askeri harekatının ardından Ankara'daki İsrail büyükelçisinin sınır dışı edilmesiyle kopmuştu. Bu yeniden ilişki kurma girşimine yanıt olarak Türklere konuyu inceleyip kendilerine geri döneceğimizi belirten dikkatli bir mesaj gönderdim. Türkiye önemli bir bölgesel güç ama canları istediğinde bizimle ilişkilerini kesip yeniden tesis edemeyeceklerini açıkça belirtmek istedim. Bu mesajı Türklere ilettikten birkaç gün sonra COVID-19 testim pozitif çıktı. Evde oturmuş epeyce öksürüyordum ki bana Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun, benimle diplomatik olmayan bir konu hakkında konuşmak istediği iletildi. Çavuşoğlu telefona geldiğinde hasta olduğumu duyduğunu ve geçmiş olsun dileklerini iletmek istediğini ve iyileştiğimde sağlığımın iyiye gittiğini bizzat görmek için bir araya gelmemiz gerektiğini söyledi. Öksürüğümün ortasında ona mesajı aldığımı söylemeyi başardım.
ÇAVUŞOĞLU BANA DÖNER VE PİDE HEDİYE ETTİ
İsrail'e geldiğinde, Kudüs'teki ofisimde özel bir görüşme yaptık. Bu tür sohbetlerde olduğu gibi cebinden yardımcılarının kendisi için hazırlamış olduğu konuşma maddeleri olan kartları çıkardı. Onlara bir dakika baktı ve sonra daha önce kimsenin yapmadığı bir şey yaptı: bana kartlarını verdi. "Bak" dedi, "buradaki hangi konulardan bahsetmek istediğini söyle." Çavuşoğlu tanıdığım en kibar insanlardan biri değil ama aynı zamanda deneyimli bir diplomatik tilkidir. Bana esasen şöyle dedi: "Güvenini kazanmanın tek yolunun sana güvenmek olduğunu anlıyorum." Diplomatik bağları yeniden tesis etmekten mutluluk duyacağımızı söyledim ama önce iki ülke arasındaki havacılık anlaşmalarını yenilemek ve İsrail-Türkiye ekonomi komisyonunu yeniden kurmak istedik. Türkler ciddiyetlerini sınamak için bu ön adımları atmakta ısrar ettiğimi sanıyorlardı ama benim amacım aslında bunun tam tersiydi: Ben bu önlemleri, ilişkilerimizin sadece devlet adamlarının kararlarına değil, aynı zamanda açık çıkarlarımıza da dayanmasını sağlamak için önerdim.
TÜRKİYE, İSLAMİ CİHAD OPERASYONUMUZA ILIMLI VE ÖLÇÜLÜ ELEŞTİRİLERLE KARŞILIK VERDİ
Amaç, İsrail ile Türkiye arasında diplomatik ilişkilerimizi aşağıdan yukarıya doğru güçlendirecek yoğun bir ilişkiler ağı oluşturmaktı. Türkler anladı ve anlaşmalar rekor bir hızla imzalandı. Haziran 2022'de Ankara'yı ziyaret ettim ve ülkelerimiz arasındaki güvenlik bağlarını güçlendirmek hedefiyle Türk istihbaratının başkanıyla görüştüm (uçağa döndüğümde beni Çavuşoğlu'ndan bir hediye bekliyordu; şimdiye kadar yediğim en lezzetli döner ile sıcacık pide). Eylülde, New York'ta Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile samimi bir görüşme yaptım ve karşılıklı elçi atanması konusunda anlaştık. İlişkilerimizin yeniden tesis etme şeklimiz ikili ilişkileri gelecekte türbülanstan daha iyi koruyacaktır. Ankara ziyaretimden kısa bir süre sonra İsrail, Filistinli militan grup İslami Cihad'a karşı Gazze'de bir operasyon başlattı. 2018'de ilişkilerin kopmasına yol açan operasyondan daha geniş bir askeri operasyondu ama Türkiye, dost bir Müslüman ülkeden bekleneceği gibi, bu sefer ılımlı ve ölçülü eleştirilerle karşılık verdi.
Büyük bir Şii çoğunluğa sahip bir ülke olan Azerbaycan da benzer şekilde yanıt verdi. İran etkisinin yayılması konusundaki ortak kaygılarımız ve enerji ve tarım alanlarındaki bağlarımız temelinde benzer bir devlet yönetme sanatı sürecini yürüttüğümüz bir ülkedir. Kasım 2022'de, bizimle güvenlik ve ekonomik işbirliğinin kademeli olarak genişletilmesinin ardından, Azerbaycan Parlamentosu ezici bir çoğunlukla İsrail'de bir büyükelçilik açılması lehinde oy kullandı.
