Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Irak'ta vatandaşlar, dört yıllık bir dönem için 329 sandalyeli yeni bir parlamento seçmek üzere bugün sandık başına gidiyor. Bu seçimler, yalnızca iç siyaseti değil, aynı zamanda ülkenin İran ve ABD gibi bölgesel ve küresel güçler arasındaki hassas dengeyi de yeniden şekillendirecek. Seçim öncesinde Sünni liderler arasında başlayan sert siyasi karalama kampanyası, özellikle Anbar ve Salahaddin vilayetlerinde Takaddum Partisi lideri Muhammed el-Halbusi ile Azm İttifakı lideri Müsenna Samarrai arasındaki karşılıklı yolsuzluk ve yetersizlik suçlamalarıyla doruk noktasına ulaştı. Irak seçim krizi, yeni parlamentonun kurulmasını geciktirecek ve Sünni siyasi temsilinin geleceğini belirleyecek kritik bir süreç başlatıyor.
Seçim Sonrası Prosedür ve Bölgesel Etkiler
Irak'ta seçimlerin ardından hükümet kurma süreci anayasal sürelere bağlı olsa da, etkili siyasi güçler arasındaki uzlaşma geleneği bu süreci genellikle uzatmaktadır.
Seçim Sonrası Anayasal Süreç
Güç Paylaşımı Geleneği: 2005'ten bu yana süregelen siyasi dengeye göre, Başbakanlık (en önemli makam) bir Şii'ye, Cumhurbaşkanlığı (sembolik) bir Kürt'e ve Meclis Başkanlığı bir Sünni'ye ayrılıyor.
Parlamento ve Cumhurbaşkanı Seçimi: Seçim sonuçlarının Yüksek Mahkeme tarafından onaylanmasının ardından, Parlamento 15 gün içinde ilk oturumunu yapmalı ve ardından 30 gün içinde üçte iki çoğunlukla yeni bir Cumhurbaşkanı seçmelidir (Ancak geçmişte bu süreler genelde aşılmıştır).
Hükümet Kurulumu: Yeni Cumhurbaşkanı, seçildikten sonraki 15 gün içinde bir Başbakan atamak zorundadır. Mutlak çoğunluğun sağlanamaması durumunda, en büyük blok olmak için müttefikleriyle müzakere edebilecek herhangi bir koalisyon, bir sonraki Başbakanı seçecektir.
Meclis Başkanlığı Savaşı ve Sünni Bölünmesi
Sert Çekişme: Sünni liderler arasındaki aday sayısının artması, herhangi bir liderin Sünni sandalyelerin çoğunluğunu elde etmesini zorlaştırıyor. Bu durum, Meclis Başkanlığı makamını büyük bir çekişme alanına dönüştürmüştür.
Yeni Siyasi Sınıf Sorunu: Siyaset bilimi profesörü İsam el-Fili, ortaya çıkan yeni Sünni siyasi sınıfın “zorlukları anlama becerisinden yoksun” olduğunu ve çatışmaları şiddetlendirdiğini belirtiyor.
Ulusal Uzlaşma Zorunluluğu: Gözlemcilere göre, Sünni bloklar arasında mutlak çoğunluk sağlanamayacağı için Meclis Başkanlığı koltuğunu, Şii ve Kürt bloklarını ikna edebilen ve ulusal uzlaşı sağlayabilen isim kazanacaktır.
Bölgesel Bağlamın Etkisi: İran'ın Zayıflaması ve ABD Baskısı
İran'ın Zayıf Pozisyonu: Siyasi analist Hamza Haddad, İranlıların bölgesel olarak 2003'ten bu yana en zayıf noktasında olduğunu değerlendiriyor. Hamas, Hizbullah ve Husiler gibi müttefiklerinin İsrail'den ağır darbeler alması, Tahran'ın nüfuzunu zayıflattı.
ABD Baskısı: Washington, İran'ın bölgesel zayıflığından faydalanmak istiyor. ABD'nin, Tahran'a bağlı silahlı grupları silahsızlandırması, yaptırımlar uygulaması ve İran'ın yaptırımlardan kaçınma kabiliyetini zayıflatması yönündeki Irak'a yönelik baskısının devam etmesi beklenmektedir. Yeni Başbakan, selefi gibi, ABD ve İran arasındaki bu hassas dengeyi korumak zorunda kalacaktır.
Yorum Yap