İngiliz Sunday Times gazetesi, ekonomik krizin, Suriye rejimin başı Beşar Esed'in dokuz yıl önce Suriye iç savaşının başlangıcından bu yana karşılaştığı en büyük sorun olduğuna dair bir haber yayınladı.
Haberin yayınlandığı gazetenin yazarı, Ortadoğu muhabiri Louise Callaghan, “Yıllardır başkent Şam sakinleri, onlardan uzakta gerçekleşen iç savaştan uzaktı. Ülkedeki şehirlerin, topçu ve hava saldırıları altında olduğu ve halkının yerinden edildiği bir dönemde, başkent sakinleri eski pazarda dolaşıyordu” dedi.
Bütün bunlar, bu hafta yürürlüğe girecek olan "Sezar" yasası ve korona virüsünün gelişi nedeniyle değişti.
Suriye rejimi tarafından kontrol edilen bölgelerdeki insanlar, ülkenin geri kalanı gibi acı çekmeye başladılar, ancak acıları ve başkan Esed'e meydan okumaları benzeri görülmemiş bir şekilde yükselen gıda fiyatları açısından farklı.
Ortadoğu Enstitüsü'nden bir ekonomist ve araştırmacı olan Karim Shaar ise, gazeteye şunları söyledi: Esed'in ekonomik kriz yüzünden altı ayda azalan pöpüleritesi, savaş döneminde azalmamıştı. Bu inanılmaz, dedi.
Gazete bu çöküşü, özellikle ABD yaptırımlarına, Kovid-19'a ve Suriye para biriminin değerini etkileyen ve değerinin yüzde 60'ını kaybettiren Lübnan'daki ekonomik çöküşe bağladı.
Şam'daki dükkanlar geçen hafta kapılarını kapatmaya ve liranın fiyatı iyileşene kadar mallarını korumaya başladı.
İnsanlar, herkes için ayarlanan belli miktarlarla, yiyecek alma sırasına giriyorlar.
Vatandaşlardan biri, mevcut olmadığını bildiği bir antibiyotiği eczaneden almaya çalıştı. Yurt dışında yaşayan bir Suriyeli doktor, temel ilaçların bile bulunmadığı konusunda bilgilendirildiğini söyledi.
Bir şehir sakini gazeteye "Bu daha önce hiç olmadı. İnsanlar korkuyor" dedi.
Dükkanlar geçen Cuma günü, para değeri sabit kalarak, ithal mallar olmadan kapılarını tekrar açtılar.
Bölge sakinleri, bir kilo pirinç fiyatının birkaç ay içinde iki katına çıktığını söylüyor. Nüfusun yüzde 83'ünün yoksul olduğu bir ülkede ekmek, yemeklik yağ ve tıbbi malzeme gibi gıda fiyatlarının artması halkın birçoğu için bir sorundur.
Sistem alanlarında yaşayan insanlar, fiyat artışının etkisini hissetmeye başlıyor.
Bir şehir sakini: "Durumun daha da kötüye gidip gitmeyeceğini bilmiyorum. Yarın pirinç fiyatının ne kadar olacağını bilmiyorum ve elbette insanlar korkuyor." dedi.
Para birimi devalüasyonuyla, Dürzi topluluğunun yaşadığı ve savaş dışında tutulduğu Süveyda gibi şehirlerde gösteriler yayıldı. Esed karşıtı sloganlar atan göstericilerin video görüntüleri ortaya çıktı.
Gazete, Esed ve kuzeni milyarder Rami Makhlouf arasındaki sürtüşmenin, yetkilileri dükkanları kapatmaya ve insanları evlerine girmeye zorlayan Kovid-19 gibi durumu daha da kötüleştirdiğine inanıyor.
Geçen hafta Esed, atanmasından dört yıl sonra Başbakan İmad Hamis'i aniden görevden aldı.
Gözlemciler, hareketin kötüleşen ekonomik koşullara ve protestolara tepki olarak geldiğini söylediler. Rejime bağlı bölgelerin sakinleri eleştirilerini genellikle cumhurbaşkanından ziyade başbakana yönlendiriyor.
Gazete Esed ailesinin savaş sonrası Suriye'yi böyle ummadığını söyledi. Esad'ın mesajı, savaşın başlangıcından beri açıktı; ya rejimi altında güvenlik ve istikrar ya da savaş ve radikalizm.
Şam ve Lazkiye gibi birçok şehir, diğer şehirleri vuran ve milyonları yerinden eden savaşın en kötü etkilerinden kurtuldu. Ancak kaybettiği alanların kontrolünü ele geçirdikten sonra Esed, büyük aksiliklerle karşı karşıya.
Bu ay uygulanacak ABD yaptırımları işadamlarını korkuttu. Sezar'ın yasası sadece Suriyeli yetkilileri ve onu destekleyen şirketleri değil, Suriyeli şirketlerle iş anlaşmaları yapan yurtdışındaki şirketleri ve işadamlarını da cezalandırıyor.
Esed'e yılda 6 milyar sağlayan İran gibi müttefikleri, ABD'nin yaptırımlarının ve Kovid-19'un etkilerini yaşadı.
Suriye başkentinin atardamarı olan Lübnan ciddi bir finansal, bankacılık ve ekonomik krizle karşı karşıyadır.
Suriye'nin Lübnan bankalarındaki varlıkları 45 milyar dolar.
Slogan şöyle diyor: "Suriye ve Lübnan bankacılık sistemleri birbirine bağlı ve Lübnan'daki mali krizin Suriye üzerinde ciddi etkileri oldu."
Rejim artık yardım istemek için müttefiklerden hiçbirine sahip değil. Rejimi desteklemeye yardımcı olan Rusya, Vladimir Putin'in Esed yerine başkasının getirilmesine izin vereceği yönündeki söylentilere ek olarak, onu desteklemek ve güçlendirmekle ilgilenmiyordu.
Suriye'de çalışan bir diplomat, "Ondan bıktıklarını düşünüyorum ve rejim tutarlı olduğu sürece başka bir kuklayı, onunla değiştirmek istemiyorlar." dedi.
Çeviri: Feyza Akyıl
