Tony Sage, Tanbreez sahasını inceliyor
BBC'den Adrienne Murray'in Qaqortoq'tan bildirdiğine göre, Grönland'ın mineral zenginlikleri büyük ölçüde keşfedilmemiş durumda, ancak bu ücra kuzey bölgesinde faaliyet çok zor.
Güney Grönland'daki Killlavaat Alannguat dağına bakan çorak kayalık bir yamaçta duran Critical Metals CEO'su Tony Sage, yamacın karşı tarafındaki maden sahasını işaret ederek, "Başlangıçta iki çukurumuz olacak," dedi.
Ayaklarımızın altında, sahiplerinin değerli metallerin, özellikle de nadir toprak elementlerinin hazinesini barındırdığına inandığı devasa bir mineral yatağı bulunmaktadır.
Engebeli tepelerle desteklenen ve kıyıya doğru dik bir şekilde uzanan 15 kilometrekarelik (9,3 mil kare) bir yamaç şeridini kaplayan Tanbreez projesi, Grönland'da bulunan nadir toprak yataklarının en büyükleri arasında yer alıyor.
Sage, renkli bir kaya parçasını eline alarak "siyah, beyaz ve kırmızı var, herkesin peşinde olduğu şey kırmızı. Nadir toprak elementleri orada." dedi.
'Kırmızı' nadir toprak elementleri, 'siyah' arfvedsonit ve 'beyaz' feldispat mineralleri içeren bir kaya (Fotoğraf: BBC/ James Brooks)
Nadir toprak elementleri aslında nadir değildir, ancak terbiyum ve neodimyum gibi egzotik isimlere sahip bu 17 metalden oluşan grup, birçok günlük teknoloji için hayati önem taşır. Akıllı telefonlar ve televizyon ekranları onlarsız çalışmaz; elektrikli araçlar ve rüzgar türbinleri gibi yeşil teknolojilerin çalışmasını sağlayan yüksek güçlü mıknatıslar ve güdümlü füze sistemlerinden F-35 savaş uçaklarına kadar bir dizi askeri donanım da onlarsız çalışmaz.
Sage, "Çin, dünyanın arzını kontrol ediyor. Bu yüzden AB, NATO, ABD Savunma Bakanlığı ve Trump'ın bu malzemeyi ele geçirmeye çalıştığını görüyorsunuz." diyor.
Dünyadaki nadir toprak elementlerinin %60'ından fazlası Çin'de çıkarılıyor ve Çin bunların %90'ından fazlasını işliyor. Pekin, geçen ay ihracat kısıtlamaları açıkladı, ancak daha sonra ABD ile yapılan ticaret görüşmelerinin ardından bu önlemleri askıya aldı. Ancak bu hamle, Batı'nın Çin'in bu kritik metaller üzerindeki hakimiyetine karşı savunmasızlığını gözler önüne serdi ve sektör hisselerinin değer kazanmasına neden oldu.
Grönland'ın stratejik Arktik konumu ve potansiyel mineralleri Beyaz Saray'ın dikkatini çekmişti. Başkan Trump, ABD'nin "ulusal güvenlik" gerekçesiyle özerk Danimarka topraklarını satın alması gerektiği konusunda ısrarcı olmuş ve adayı benzeri görülmemiş bir küresel ilgi odağı haline getirmişti.
Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen ise adanın "satın alınabilecek bir mülk" olmadığını söyledi.
Killlavaat Alannguat Dağı'ndaki Tanbreez yatak sahasındaki işçiler (Fotoğraf: BBC/ James Brooks)
Yakındaki bir tepede, işçiler yerin 80 metre altında çalışan bir sondaj kulesini çevrelemişti. Trump'ın meşhur sloganını alıntılayan Sage, "Delin bebeğim, delin!" dedi.
Sage, sektörün patlamanın eşiğinde olduğunu hatırlatırken şunları ekliyor:
"Bu sondaj programı bize milyonlarca dolara mal oluyor... ve bunu yapmamızın sebebi Trump'ın sloganı ve ABD ile AB'nin bu nadir toprak elementlerine gerçekten ihtiyaç duyması."
Beş yıl önce işletme ruhsatı verilmişti, ancak maden kurmak kolay bir iş değil. Karayolu bağlantısı olmadığından, tek erişim tekne veya helikopterle sağlanıyor. Tesis, konaklama ve deniz iskelesi dahil tüm altyapının sıfırdan inşa edilmesi gerekiyor. Finansman, fizibilite çalışması ve nihai hükümet onayları da hala gerekiyor.
Ancak Tanbreez'i kuran ve onlarca yılını bu tepeleri keşfederek geçiren deneyimli jeolog Greg Barnes, bunun Batı için ezber bozan bir gelişme olabileceğini düşünüyor.
"Binlerce yıl yetecek kadar bol miktarda cevher var," diye devam eden Barnes, Trump'ın ilk döneminde Beyaz Saray'daki yetkililerle bir toplantı için "davetiye aldım," diye anlatıyor:
"Üç dört saatlik bir toplantı yaptık... Grönland'ın nasıl işlediğini merak ediyorlardı."
ABD savunma sanayisiyle bağlantıları bulunan iki Amerikan nadir toprak işleme ve mıknatıs firmasına madencilik malzemesi tedarik etmek için bağlayıcı olmayan anlaşmalar imzalandı; ayrıca, "ilgi mektubu" alınmasının ardından ABD İhracat-İthalat bankasından 120 milyon dolarlık (92 milyon sterlin) potansiyel bir kredi de masada.
Bu durum, ABD'nin Çin'in pazardaki hakimiyetine karşı kendi "madenden mıknatısa" tedarik zincirini kurma çabalarının bir sonucu. Federal yatırımlar, bir dizi Kuzey Amerikalı kritik mineral şirketine aktarıldı; Trump ise yakın zamanda Avustralya ve bir dizi Asya ülkesiyle milyarlarca dolarlık anlaşmalar imzaladı.
Benchmark Mineral Intelligence analisti Neha Mukherjee, "Kamu fonları bu alana daha önce hiç olmadığı kadar akıtıyor," diyor.
İki milyon kilometrekareden fazla alana yayılan ve büyük ölçüde buzla kaplı olan Grönland, ölçeğiyle göz kamaştırıcı. Kritik mineralleri güvence altına almak için küresel bir yarış sürerken, bazıları bu kaynak zengini bölgenin, mineralleri henüz keşfedilmemiş olsa bile, önemli bir yeni madencilik sahası olarak ortaya çıkabileceğini düşünüyor.
AB tarafından "kritik" olarak kabul edilen 30'dan fazla hammaddeden 25'i Grönland'da bulunmaktadır. Altın, çinko ve demir gibi değerli metallerin yanı sıra petrol ve doğalgaz kaynakları da bulunmaktadır.
Bölgenin minerallerini haritalayan Danimarka ve Grönland Jeoloji Araştırması'ndan ekonomik jeolog Diogo Rosa, "Burası, keşfedilmemiş ve jeolojik olarak oldukça elverişli, oldukça büyük bir kara parçası. Başka yerlerdeki kaynakları tüketiyoruz,". "Yani küresel olarak daha uzak bölgelere doğru bir eğilim var." diye ekliyor.
Grönland Ticaret ve Madenler Bakanı Naaja Nathanielsen, "Şu anda birçok projenin ilerlemeye başladığını görüyoruz. Bunlara hem Amerikalıların hem de Avrupalıların ilgisi var." diyor.
"Benzer düşünen ortaklar istiyoruz" diyen Nathanielsen, Avrupa Birliği, İngiltere ve ABD'yi işaret ediyor.
Kuzey Kutup Dairesi'nin hemen kuzeyindeki bir gemi, Lumina madeninden anortozit yüklü. Kış aylarında dar körfez donuyor ve malzeme stoklanıyor (Fotoğraf: Lumina)
Grönland'ın 3 milyar dolarlık (2,3 milyar sterlin) ekonomisi büyük ölçüde kamu sektörüne, balıkçılık ihracatına ve Danimarka'dan gelen önemli sübvansiyonlara dayanıyor ve bu nedenle liderleri çeşitlendirmek istiyor. Nathanielsen, turizmin hızla büyüdüğünü ve madencilik sektörünün gelecekte "önemli" bir rol oynayabileceğini söylüyor. Ancak bakan, bunun "yavaş bir iş" olduğunu belirterek, "Umarım önümüzdeki 10 yıl içinde üç ila beş madenimiz olur," diye ekliyor.
Uzak kuzey coğrafyası, dağlık arazi ve soğuk iklim, madenciliği zorlu ve maliyetli hale getiriyor. Altyapı eksikliği, yetersiz iş gücü, bürokrasi ve katı çevre düzenlemeleri de diğer faktörler arasında.
Sadece dokuz şirket ticari madencilik iznine sahip ve şu anda sadece iki aktif maden var.
Kuzey Kutup Dairesi'nin üzerinde, Grönland'ın batı kıyısında yer alan Lumina Sustainable Materials, e-cam, çimento ve hatta astronot eğitiminde ay tozu olarak kullanılan anortoziti ihraç ediyor. Genel Müdür Bent Olsvig Jensen, körfezler donarken kışın işlenip stoklandığını açıklıyor. "Ürünlerimizi yılda sadece yedi ay ihraç edebiliyoruz."
Jensen, mürettebatı içeri ve dışarı taşımanın bile lojistik açıdan zorlu bir iş olduğunu belirterek, "bu ancak tekne veya helikopterle mümkün. Kışa yaklaştığımızda, önümüzdeki altı ay için her şeyi sahaya getirmemiz gerekiyor, şampuandan diş macununa kadar." diye ekliyor.
Bu nedenle madencilik faaliyetlerinin çoğu, yıl boyunca denize erişimin olduğu daha ılıman güneyde yoğunlaşıyor.
Rosa, Grönland'daki nadir toprak elementi yataklarından üçünün dünyanın en büyük 10'u arasında yer alabileceğini, ancak önemli engeller olduğunu belirtiyor.
Rosa, "Finansman ve bilgi birikimine erişimi olan büyük bir şirket, bakır, altın, kömür veya demir madenciliğiyle çok daha fazla para kazanabilecekken neden nadir toprak elementi yatağı geliştirmekle uğraşsın ki?" diye soruyor.
Mukerjee, Grönland'daki bir avuç nadir toprak projesinin hâlâ erken aşamada olduğunu söylerken "ekonomik fizibilitenin değerlendirilmesi gerekiyor." diye ekliyor.
Güney Grönland'ın en büyük kasabası Qaqortoq, yeni bir havaalanına ve derin deniz limanına kavuşuyor (Kaynak: BBC/ James Brooks)
Nadir toprak elementlerini takip eden şirketler arasında Avustralyalı firma Eclipse Metals, Kanadalı Neo ve şu anda Motzfeldt adlı potansiyel olarak büyük bir proje alanını satın alan İngiliz firma Alba Resources yer alıyor. Ancak, en büyük yataklardan biri olan Kuannersuit (veya Kvanefjeld) davalarla boğuşuyor. Sahada ayrıca uranyum da bulunuyor ve kamuoyunun yoğun tepkisinin ardından proje sonunda engellendi. Geçen hafta bir tahkim davası reddedildi, ancak davanın arkasındaki firma Grönland hükümetine mahkemeler aracılığıyla meydan okuyor.
Hangi madencilik projeleri devam ederse etsin, Güney Grönland büyük bir değişimin eşiğinde. Bölgede, küçük kasabalarda, dağınık köylerde ve yirmi dört koyun çiftliğinde yaşayan yaklaşık 6.000 kişi yaşıyor. En büyük kasaba olan Qaqortoq'ta yakında yeni bir havalimanı açılacak ve şu anda bir derin su limanı için planlar var.
Kujalleq Belediye Başkanı Malene Vahl Rasmussen, "Önümüzdeki iki, üç veya dört yıl içinde belki üç maden faaliyete geçecek" diyor.
Grönland liderleri, ülkenin madenciliğe açık olduğunu söylüyor. Ancak bölge sakinlerinin görüşleri genellikle projeye bağlı. Avlanma ve balıkçılığın önemli olduğu bir kültürde, bazıları yerel doğayı etkileme konusunda tereddütlü. Ancak insanların göç ettiği bir yerde, kaderin tersine dönmesi için de umut var.
Rasmussen, "Onları tekrar geri çekmeyi umuyoruz. Umarım bu, sadece temizlik işleri ve tamirciler için değil, yerel halk için de daha iyi iş fırsatları getirir." diyor.
BBC
Yorum Yap