Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
İsrail-Hamas Savaşı'nın ikinci yıl dönümü yaklaşırken, Kahire/Şarm El-Şeyh'te başlayan kritik müzakereler, bölgedeki tansiyonu zirveye taşıdı. Hamas'tan Halil el-Hayye liderliğindeki heyet ve İsrail delegasyonu, ABD Başkanı Donald Trump tarafından sunulan ve kalan 48 rehineyi serbest bırakmayı amaçlayan 20 maddelik planın detaylarını görüşmek üzere masaya oturdu. Trump'ın anlaşmanın hızlıca tamamlanması yönündeki ısrarlı çağrılarına rağmen, anlaşmanın uygulanması önündeki en büyük engel, Hamas'ın en azılı Filistinli mahkumların serbest bırakılması yönündeki tavizsiz talebi ve Netanyahu'nun kendi aşırı sağcı koalisyonu içindeki derin anlaşmazlıklar olmaya devam ediyor.
Analiz: Siyasi Tıkanıklıkta Zorunlu İlerleme
İsrail-Hamas Savaşı'nın ikinci yıl dönümü yaklaşırken, Kahire/Şarm El-Şeyh'te başlayan müzakereler, Washington'ın güçlü ve alışılmışın dışındaki müdahalesiyle sonuca ulaşma baskısı altında ilerliyor. Trump'ın planı, Netanyahu'yu hem içerideki koalisyon ortaklarına hem de dışarıdaki güçlü muhalefete karşı çok zor bir denge kurmaya zorluyor.
- Müzakerelerin Yapısı ve Hamas'ın Kırmızı Çizgileri
Mısır'a ulaşan Hamas heyetinin lideri Halil el-Hayye ve İsrail heyeti, Trump'ın planının "teknik detaylarını" netleştirmek üzere bir araya geldi. Ancak anlaşmanın kalbi, herkesin bildiği üzere, esir takası ve İsrail'in çekilme şartları etrafında düğümleniyor.
Mahkumların Serbest Bırakılması: Trump'ın planı, İsrail'in 250'si müebbet hapis cezalı olmak üzere 2.000'e yakın Filistinli tutukluyu serbest bırakmasını öngörüyor. Ancak Hamas'ın, Channel 12'ye yansıyan haberlere göre, "anlaşmayı çökertme pahasına bile olsa" en azılı ve tanınmış Filistinli mahkumların serbest bırakılması yönündeki ısrarı, bu insani takasın önündeki en büyük engel.
İsrail'in Çekilmesi ve Silahsızlanma: Hamas, müzakerelere "ateşkes mekanizmaları, işgal güçlerinin geri çekilmesi ve esir takası" için geldiğini teyit etti. Planın ikinci aşamasında ise Gazze'nin silahsızlandırılması ve Hamas'ın dağıtılması isteniyor. Mısırlı yetkililer bu silahsızlanmanın "Filistin çerçevesinde" ele alınması gerektiğini belirterek, yetkiyi ileride Filistin Yönetimi'nin almasını umuyor.
- Netanyahu'nun İkilemi: Koalisyon mu, Esirler mi?
Netanyahu, müzakereler için heyetini Mısır'a gönderirken, hükümetinin düşme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Aşırı Sağın Şartlı Desteği: Koalisyonun kilit isimleri olan Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, hükümeti düşürme tehditlerini şimdilik askıya aldılar. Ancak bu, kesin bir kabul değil, "şimdilik süre tanıma" kararıdır. İki bakanın temel talebi, anlaşmanın ikinci aşamasında Hamas silahsızlanmayı reddederse, İsrail'in mücadeleye devam edebileceğine dair açık garantiler almaktır. Netanyahu'nun bu garantiyi ABD planının 20 maddesinde yer almamasına rağmen sözlü olarak verdiğine dair iddialar, krizi geçici olarak dondurdu.
Muhalefetten Güvenlik Ağı: Koalisyonun dağılması durumunda, muhalefet lideri Yair Lapid'in Netanyahu'ya "güvenlik ağı" sözü vermesi, Başbakan'ın elini rahatlatan en önemli siyasi faktör oldu. Bu, esirlerin geri getirilmesi konusunun partiler üstü bir öncelik olduğunu gösteriyor.
- Trump'ın Baskısı: Sabırsızlık ve Sert Uyarı
ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmanın hızlı ilerlemesi konusunda sadece iyimser bir tablo çizmekle kalmadı, aynı zamanda Netanyahu'ya yönelik sert bir baskı uyguladı.
"Negatif Olma" Çıkışı: Axios'un raporuna göre, Netanyahu'nun Hamas'ın yanıtını olumsuz bulmasına karşılık Trump'ın telefonda kendisine "bu kadar lanet olası olumsuz olma" dediği iddiası, iki lider arasındaki gerilimin boyutunu gösteriyor. Trump, anlaşmanın başarısızlığının ardından Doha'daki Hamas liderlerine yönelik başarısız bir saldırı girişimi nedeniyle Netanyahu'ya baskı yaptığını ima eden bir New York Times makalesini paylaşarak bu baskıyı kamuoyuna taşıdı.
Hızlandırma Talebi: Trump'ın "herkesin hızlı hareket etmesini" istemesi ve aksi takdirde "büyük kan döküleceği" uyarısı, anlaşmanın bu hafta içinde "ilk aşamasının" tamamlanması için bir süre baskısı yaratıyor.
- Sahadaki Gergin Bekleyiş
Diplomatik masadaki hızlanmaya rağmen hem İsrail'de hem de Gazze'de umut ve kaygı bir arada yaşanıyor.
İsrail'de Rehine Aileleri: Tel Aviv'deki Rehine Meydanı'nda toplanan aileler, planın uygulanması için dua ederken, eski rehineler ve kurban yakınları, Yom Kippur (Kefaret Günü) litürjisi üzerinden trajedinin derinliğini dile getirdiler. Aileler, rehineler için her günün Yom Kippur olduğunu vurgulayarak bir an önce eve dönmelerini talep etti.
Gazze'de Belirsizlik: Gazze'de, IDF'nin savunma operasyonlarına geçme talimatına rağmen, hava ve tank saldırılarının devam etmesi en az 19 kişinin ölümüne neden oldu. Rimal sakinleri "fark edilir bir azalma" görse de yerinden edilmiş Filistinliler "durumda bir değişiklik görmediklerini" belirterek nerede kalacakları konusunda çaresizlik yaşadıklarını dile getirdi.
Bu süreç, sadece bir esir takasını değil, aynı zamanda Gazze'nin savaş sonrası yönetim modelini (Filistin Yönetimi'nin rolü, uluslararası gücün yetkisi) ve İsrail'in güvenlik teminatlarını da belirleyecek kritik bir dönemeçtir. Hamas'ın uzlaşmaz mahkûm talepleri ve Netanyahu'nun iç siyasi kırılganlığı, hızlı ilerleme beklentisine rağmen anlaşmayı her an raydan çıkarabilir.
Yorum Yap