TIMETURK | HABER MERKEZİ
TURGUT OĞLU*
Rusya'nın ara buluculuğunda Türkiye ile Suriye arasında Moskova'da düzenlenen yakınlaşma iki ülke için yeni bir başlangıçtı ve müzakereler resmi bir hüviyet kazandı. Gerçekte ise Suriye ve Türkiye hükümetlerinin yetkilileri arasındaki gayriresmi müzakereler uzun zamandan beri fiilen başlamıştı.
Bu aşamada Beşar Esed, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dramatik dönüşünden istifade etmek istiyor. Esad bu yaklaşımdan elde edebileceği kazanımları anladıktan sonra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ara buluculuk teklifine derhal cevap verdi.
Bu hızlı yakınlaşmanın gerisindeki en önemli faktörlerden biri yakında Türkiye'de icra edilecek olan tarihi seçimler. Bu mecburi durum Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı, seçimleri kaybetme korkusu olmasaydı dış politikada atmak istemediği adımları atmaya mecbur etti. Bu nedenle seçimlerin yaklaşmasıyla birlikte Ankara'nın Şam ile ilişkilerindeki ivme artıyor.
ESED DE ANLAŞMAK İSTİYOR
Suriye tarafının Erdoğan'ın normalleşme teklifini seçim öncesinde bir manevra olarak değerlendirmesine rağmen onlar da Adalet ve Kalkınma Partisinin kaybetme ihtimalini dikkate almakla birlikte şu veya bu şekilde bir anlaşmaya varmak istiyorlar. Çünkü seçimleri kazanması durumunda Erdoğan'ın görüşünü değiştirme ihtimali var. Nitekim seçimi kazanan muhalefetle her şeyi baştan konuşma seçeneği Şam yönetimi için daha zor olacak.
Bu nedenle operasyon bu şekilde yürürse ilkbaharın girmesiyle birlikte Erdoğan-Esed buluşmasının gerçekleşeceğine inanıyorum. Hatta Erdoğan'ın, Mısır Cumhurbaşkanı ile yaptığı gibi Esed ile de sürpriz bir adım atmasını uzak ihtimal olarak görmüyorum.
Bazı gazeteci arkadaşlarım Beşar Esed'in Türkiye'deki seçimlerden önce Erdoğan'a siyasi bir üstünlük sağlayacak bir adım atmak istemediğini, bu operasyonun sonuçlarını belirlemeyi seçim sonrasına bırakmaya çalışacağını yazıyor. Fakat ben bu görüşe katılmıyorum. Aksine kolayca söyleyebilirim ki Beşar Esed de seçimlerden önce her kapıyı çalan Erdoğan'dan istifade etmek istiyor.
TAHRAN'DA BULUŞMAK KONUSUNDA UZLAŞTILAR
Bakanlar ve bürokratlar düzeyindeki müzakereler bu günlerde ivme kazanacak gibi görünüyor. Hatta gelecek toplantının Türkiye, Suriye ve Rusya Dışişleri Bakanlarının katılımıyla Birleşik Arap Emirlikleri'nde yapılacağını işittim. Dışişleri Bakanları toplantılarında alınacak kararlardan sonra gözler mecburen Erdoğan-Esad buluşmasına çevrilecek.
Edindiğim bilgilere göre Erdoğan ve Esed Tahran'da buluşma konusunda uzlaşmış. Bu toplantının bir Arap ülkesinde veya Rusya'da olmasını ümit ederim. Yoksa mezhepçi bir rejimin aracı haline gelmiş olan Tahran yalnız Türkiye'ye karşı değil bütün bir Orta Doğu'ya karşı da zafer kazanmış olacak ve bu toplantıyı kendi çıkarı için kullanmaya çalışacaktır.
Bu toplantılarda sığınmacılar krizi, teör örgütleri ve teröristlerin durumu gibi maddeler öncelikli olarak ele alınıyor. Fakat bütün bunlardan daha önemlisi her iki tarafın da kendi "düşmanından" kurtulmaya çalışacak olmasıdır. Türkiye, Kürt Halk Savunma Birliklerinden (YPG) kurtulmaya çalışırken Suriye, DEAŞ'ın tasfiyesini talep ediyor. Bu nedenle olup bitenler tek taraflı değil ve Ankara da kendini güvenceye almak istiyor.
YPG İKİSİNİ DE RAHATSIZ EDİYOR
Varsayalım ki Suriye DEAŞ'tan kurtuldu. Lakin YPG'ye ne olacak? Bu örgüt yalnız Türkiye hükümetini değil Suriye hükümetini de rahatsız ediyor. Çünkü YPG de en azından bir özerk yönetim bölgesi talep ediyor.
Bu nedenle Şam, Ankara'nın YPG'ye karşı operasyonlarından tamamen rahatsız olmuyor. Aksine bu operasyonların bazı yönlerden çıkarına uygun olduğunu görüyor. Fakat bununla birlikte Şam masada bunu pazarlık gücünü artırmak için Ankara'ya karşı kullanıyor.
Bu nedenle Şam ile Ankara arasındaki muhtemel bir güvenlik anlaşması belki Kürtleri seçeneksiz bırakacak, belki de onları Şam'ın şartlarını kabule zorlayacak. Doğal olarak ABD'nin buna karşı çıkması muhtemel.
EMEVİ CAMİİ'NDE NAMAZ KILMA HAYALİ GERÇEKLEŞİYOR
Her halükârda Ankara, işgal etmiş olduğu Suriye topraklarını YPG'ye vermek yerine Rus güçlerinin desteğiyle bölgenin bir kez daha Suriye hükümetinin kontrolünde olmasını tercih edecektir. Bu, Beşar Esed'in Suriye topraklarının bütünlüğünü talep eden ilkesiyle uyuşuyor. Bu noktanın liderler toplantısında netlik kazanması muhtemeldir.
Evet eğer Türkiye gerçekçi ve akılcı politikalarla yola girerse Suriye'de denge sağlama gücüne sahip tek komşu ülke ve bölgesel aktör olarak kalmaya devam edecektir. Ne yazık ki Adalet ve Kalkınma Partisi hükümeti dar çıkarları ve hatalı politikaları yolunda yıllarca bu fırsatı heder etti.
Sonunda Erdoğan'ın Emevi Camii'nde namaz kılma hayali gerçekleşiyor. Fakat o namazını yanında Esed olmadan değil muhtemelen onunla birlikte kılacak.
(*)Siyasi Analist. Independent Arabic'te 11/01/2023 tarihinde yayımlanan bu yazı için arabaşlıklar TIMETURK editörü tarafından atılmıştır.
